Prusy Południowe

Z Wikipedii

Prusy Południowe na mapie Królestwa Prus (1806)

Obwieszczenie o II zaborze pruskim, 1793

Prusy Południowe (niem. Südpreußen), prowincja Królestwa Prus istniejąca w latach 1793–1807 na części ziem uzyskanych w wyniku rozbiorów Rzeczypospolitej.

Prusy Południowe obejmowały tereny II i częściowo III rozbioru Polski. Stolicą prowincji był Poznań, a następnie Warszawa, lecz administrowano nią bezpośrednio z Berlina poprzez Generalne Dyrektorium (General-Ober-Finanz-Kriegs- und Domänendirektorium). Organizatorem prowincji został minister Otto Karl Friedrich von Voß. Prowincję podzielono na departamenty, a departamenty na powiaty (Kreis) i inspekcje podatkowe. Organem administracji w departamencie była kamera wojenno-ekonomiczna (Kriegs- und Domänen Kammerdepartament), natomiast organem władzy sądowniczej regencja. Organem władzy w powiecie był radca ziemski (landrat). Miasta zostały wydzielone z powiatów i podporządkowane inspekcjom podatkowym (Steuerrätliche Inspektion).

W 1807 Prusy Południowe zostały włączone do Księstwa Warszawskiego.

Spis treści

1 Podział administracyjny w latach 1793-1795
2 Podział administracyjny w latach 1795-1807
3 Bibliografia
4 Zobacz też

[edytuj] Podział administracyjny w latach 1793-1795

Wbrew pierwotnemu projektowi podzielenia Prus Południowych na dwie jednostki administracyjne z siedzibami w Poznaniu i Toruniu, ostatecznie patentem królewskim z 7 kwietnia 1793 roku na obszarze nowej prowincji utworzono 2 departamenty z siedzibą w Poznaniu i Łęczycy. Departament poznański objął obszar dawnych województw poznańskiego, kaliskiego i gnieźnieńskiego, natomiast departament łęczycki teren województw sieradzkiego z ziemią wieluńską, łęczyckiego, rawskiego, płockiego, brzesko-kujawskiego i ziemi dobrzyńskiej. Wobec braku w Łęczycy odpowiednich pomieszczeń dla administracji, siedzibę dapartamentu 25 maja 1793 przeniesiono do Piotrkowa. Ponieważ departament piotrkowski zajmował znaczny obszar, podjęto starania o wydzielenie z niego departamentu, który objąłby tereny Kujaw i Mazowsza wcielone do Prus Południowych. Na siedzibę trzeciego departamentu wyznaczono w 1795 roku Płock, ale w związku z trzecim rozbiorem stał się on siedzibą departamentu płockiego Prus Nowowschodnich, do których włączono ziemię dobrzyńską i obszar województwa płockiego, wyłączając je z Prus Południowych. Stolicą prowincji Prusy Południowe został Poznań.

departament łęczycki, od 25 maja 1793 departament piotrkowski - 27 powiatów
- powiat częstochowski
- powiat lutomierski
- powiat ostrzeszowski
- powiat piotrkowski
- powiat radomski
- powiat sieradzki
- powiat szadkowski
- powiat warcki
- powiat wieluński
- powiat brzeziński
- powiat łęczycki
- powiat orłowski
- powiat zgierski
- powiat gostyniński
- powiat rawski
- powiat sochaczewski
- powiat brzeski
- powiat kowalski
- powiat radziejowski
- powiat dobrzyński
- powiat lipnowski
- powiat rypiński
- powiat bielski
- powiat płocki
- powiat sierpecki
- powiat szreński
- powiat wyszogrodzki
departament poznański - 17 powiatów
- powiat babimojski
- powiat gnieźnieński
- powiat kaliski
- powiat koniński
- powiat kościański
- powiat krobski
- powiat krotoszyński
- powiat międzyrzecki
- powiat obornicki
- powiat odolanowski
- powiat powidzki
- powiat poznański
- powiat pyzdrski
- powiat śremski
- powiat średzki
- powiat wągrowiecki
- powiat wschowski

[edytuj] Podział administracyjny w latach 1795-1807

III rozbiór Polski spowodował reorganizację podziału terytorialnego ziem zajętych przez Prusy. Powiaty dobrzyńskie i mazowieckie na prawym brzegu Wisły przyłączono do Prus Nowowschodnich. Pozostały obszar Prus Południowych wraz z zagarniętymi w trzecim rozbiorze obszarami lewobrzeżnego Mazowsza podzielono na 3 departamenty, przenosząc siedzibę władz prowincji z Poznania do Warszawy. Ponadto w 1796 roku zmieniono granice powiatów, które w znacznej części na obszarze Księstwa Warszawskiego i Królestwa Kongresowego przetrwały do reformy rosyjskiej z 1867 roku.

departament kaliski - 11 powiatów
- powiat częstochowski
- powiat kaliski
- powiat koniński
- powiat odolanowski
- powiat ostrzeszowski
- powiat piotrkowski
- powiat radomszczański
- powiat sieradzki
- powiat szadkowski
- powiat warcki
- powiat wieluński
departament poznański - 17 powiatów
- powiat babimojski
- powiat brzeski
- powiat gnieźnieński
- powiat kościański
- powiat kowalski
- powiat krobski
- powiat krotoszyński
- powiat międzyrzecki
- powiat obornicki
- powiat powidzki
- powiat poznański
- powiat pyzdrski
- powiat radziejowski
- powiat śremski
- powiat średzki
- powiat wągrowiecki
- powiat wschowski
departament warszawski - 10 powiatów,
- powiat błoński
- powiat brzeziński
- powiat czerski
- powiat gostyniński
- powiat łęczycki
- powiat orłowski
- powiat rawski
- powiat sochaczewski
- powiat warszawski
- powiat zgierski

[edytuj] Bibliografia

Jan Wąsicki. Ziemie polskie pod zaborem pruskim. Prusy Południowe 1793-1806. Studium historycznoprawne. Zakład imienia Ossolińskich. Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk. Wrocław 1957.
Jerzy Kozłowski. Administracja Wielkopolski pod pruskim zaborem 1793-1918. Wyższa Szkoła Zarządzania i Bankowości w Poznaniu. Wydawnictwo Terra. Poznań 2000.