Rodzimowierstwo słowiańskie
Z Wikipedii
Rodzimowierstwo słowiańskie - system wierzeń etnicznych odwołujących się do tradycji przedchrześcijańskich, głównie wspólnoty słowiańskiej (czasem bowiem z elementami opartymi na rodowodzie celtyckim, germańskim, pruskim - dawnych plemion zamieszkujących obecne tereny Polski, dla których wspólnym mianownikiem była świętość natury). Zespół poglądów opartych na mitologii słowiańskiej i wierzeniach lokalnej społeczności.
Spis treści |
[edytuj] Historia
Rodzimowierswo Słowiańskie opiera się głównie na mitologii wywodzącej się z kultury i tradycji tworzonej przez Słowian do roku 966 (tzn. do umownej daty chrztu Polski) choć pewne odłamy R. czerpią inspiracje również z dorobku pozostałych, dawnych kultur etnicznych, tworzących korzenie naszych tradycji na długo przed pojawieniem się chrześcijaństwa. Pierwsze odwołania do wiary rodzimej po okresie wieków średnich całkowicie zdominowanym przez chrześcijaństwo, w Polsce odnajdujemy w literaturze okresu romantyzmu. Tacy autorzy, jak Mickiewicz czy Słowacki, w swoich dziełach czerpali z tradycji ludowej i nawiązywali do zwyczajów i mitologii słowiańskiej. Od tego momentu coraz częściej powracać zaczęły do świadomości Polaków pojęcia wywodzące się z tzw. kultury pogańskiej. Drugim ważnym momentem dla Rodzimowierstwa był okres międzywojenny, kiedy to powstały i prężnie działały organizacje o charakterze rodzimowierczym, między innymi Zadrużanie. Po II wojnie światowej rodzimowierstwo zaczęło rozwijać się jeszcze dynamiczniej, gdyż represje na tle wyznaniowym władz PRL skupiły się głównie na Kościele katolickim. Upadek PRL i powstanie III Rzeczypospolitej oraz związane z tym poszerzenie swobód obywatelskich spowodowało dalszy rozwój rodzimowierstwa - powstało szereg nowych organizacji, stowarzyszeń i grup wyznaniowych, np. Rodzimy Kościół Polski, Polski Kościół Słowiański, Stowarzyszenie na rzecz Tradycji i Kultury "Niklot", Zrzeszenie Wiary Rodzimej i.in.
Mimo całkowitej w średniowieczu dominacji chrześcijaństwa na poziomie państwowym i politycznym, dawne wierzenia pogańskie były zawsze obecne na szczeblu społecznym i ludowym. Wprowadzone siłą nowe zwyczaje przemieszały się odwiecznymi tradycjami i przetrwały w takiej formie do dziś (głównie na wsiach). Nowoczesne metody naukowe i odkrycia umożliwiają jeszcze dokładniejsze próby rekonstrukcji szczegółów dawnej wiary. Pewne schematy myślenia są w ludowości wciąż jeszcze dobrze identyfikowalne. Skarbnica ludowości jest dla współczesnych rodzimowierców bardzo ważnym źródłem wiedzy o dawnych wierzeniach.
Osobnym tematem jest często ignorowany fakt rozciągłości czasowej wprowadzania chrześcijaństwa w Polsce. O powolności tego procesu, zarówno przed, jak i po r. 966, świadczą m. in. późnośredniowieczne znaleziska czynnych miejsc kultu. Opinii o przeprowadzeniu chrztu całej Polski w ciągu jednego roku przeczy również zdrowy rozsądek. Współcześni historycy bezskutecznie próbują zwracać uwagę na umowność uznawanej powszechnie daty chrztu Polski.
[edytuj] Główne założenia wyznaniowe
Rodzimowierstwo zazwyczaj klasyfikuje się jako politeizm, panteizm (czasem panenteizm) lub henoteizm. W rzeczywistości rodzimowierstwo słowiańskie czerpie w różnych proporcjach ze wszystkich wyżej wymienionych systemów.
Rodzimowiercy słowiańscy wierzą, że:
- Istnieje Metawszechświat - nieskończony, nieograniczony i wieczny, zawierający w sobie wszystko co znane i nieznane człowiekowi, w tym wszystkie możliwe, potencjalne wszechświaty; zbiór wszelkich możliwych wszechświatów. Jest jedynym, samowystarczalnym i samoistnym bytem absolutnym. Nic nie istnieje poza Metawszechświatem i nic nie może wyjść poza jego obszar.
- W przypadkach utożsamiających Metawszechświat z Bogiem Najwyższym jest on zazwyczaj Bogiem bezosobowym lub nie podlegającym w pełni ludzkiemu poznaniu, reprezentowanym przez szereg Bóstw stanowiących poszczególne aspekty natury lub poprzez te aspekty natury przejawiający swe istnienie, np.: Perun - Bóg burzy, wojny, Rod - Bóg losu, Mokosz - Bogini ziemi, itd.
- Głównym czynnikiem sprawczym jest determinizm zdarzeń oraz boska siła stwórcza sterująca procesami przypadkowości (demiurg). Człowiek jako część Boga Najwyższego-Metawszechświata ma realny wpływ na pewną część rzeczywistości, otaczającego go świata. Może poprzez prace zmieniać siebie i swoje otoczenie oraz do pewnego stopnia wyjednywać u Bogów zmianę kształtów ścieżek zdarzeń, jednak musi szanować prawa natury.
- Każdy może wyznawać Boga / Bogów / Boginie, najbliższych swojemu pojmowaniu i rozumieniu, lub którym w danej chwili powierza swój los. Rodzimowiercy słowiańscy nie zastrzegają też sobie prawa, do posiadania monopolu na prawdę. Uznają pluralizm religijny.
- Nie istnieje grzech, szczególnie w rozumieniu chrześcijańskim (a co za tym idzie jego potencjalne odpuszczenie w tym sensie, nie jest możliwe ani też do czegokolwiek potrzebne), a co najwyżej czyny moralnie naganne (w rodzimowierstwe istotny jest stosunek czynów prawych do niegodnych), przy czym podstawowa zasada "czyń co chcesz, bylebyś przy tym nie krzywdził innych" wyklucza grzech jako możliwość szkodzenia samemu sobie. W szczególności wina nie może też być odziedziczona po przodkach (choć po rodzicach dziedziczyć można np. dolę), przez co w R. nie występuje konieczność dążenia do osiągnięcia zbawienia, powszechnego np. w większości monoteistycznych systemów wyznaniowych. Wynika to z odmiennego w rodzimowierstwie słowiańskim podejścia do norm religijnych i wartości określanych jako tzw. nakazy Boskie. Czyn, który nie mieści się w ramach dopuszczalnych norm moralnych, podlega ogólnemu potępieniu i może wpływać negatywnie na ścieżkę losu. Czyn, czy postawa zgodna z normami, podlega ocenie społecznej i stanowi element chwały i pamięci przyszłych pokoleń. Za swoje czyny każdy odpowiada przed Bogami, sumieniem i prawem stanowionym.
- Śmierć jest kresem istnienia w dotychczasowej postaci (ciała ale nie pamięci o nim - póki pamiętamy, póty żyjemy), jest progiem za którym zaczyna się nieznane, za który wiedza ludzka sięga w bardzo ograniczonym zakresie. Ostatecznym celem wędrówki wel zmarłych jest zazwyczaj święta kraina wiecznej pamięci o nich: Nawia.
- Dobro i zło traktuje się jako abstrakty dwóch przeciwstawnych zespołów zachowań, przy czym ich wzajemny stosunek i charakter są zależne od warunków w jakich występują. Nie ma niczego, co jest z definicji złe lub dobre (pojęcia subiektywne). Dobro i zło wzajemnie się przenikają, dążąc do równowagi; stanowią dwie strony tego samego medalu. Głównym wyznacznikiem charakteru zachowań jest ich bezpośredni wpływ na odczucia człowieka, w skali jednostki zwanego szczęściem, w skali społeczeństwa eudajmonią. Dobro jest kierunkiem wyznaczającym wszelkie działania rodzimowiercy słowiańskiego, przy czym dobro jednostki nie zawsze jest dobrem społecznym i odwrotnie.
- Wszystko jest dozwolone, pod warunkiem, że nie szkodzi się innym (z zastrzeżeniem nadrzędności wspólnoty społecznej).
- Rodzimowierca dąży do zaspokojenia własnej i ogólnej potrzeby szczęścia, które jest dla człowieka jedynym prawdziwym motorem rozwoju i celem życia. Szczęście rozumiane jako element dobra, przetrwania i rozwoju osiągane jest w procesie zrównoważonego rozwoju zgodnego z naturą i jej prawami, z uwzględnieniem nadrzędności szczęścia ogólnego - eudajmonii.
- Przeszłość jest tak samo ważna jak teraźniejszość i przyszłość. Rodzimowierca szanuje tradycję i kulturę każdej wspólnoty.
Przedstawiane wyżej założenia stanowią syntezę najczęściej występujących w rodzimowierstwie słowiańskim wartości (co nie znaczy, że w poszczególnych grupach rodzimowierczych nie dochodzi do pewnych rozbieżności w stosunku do tychże założeń).
[edytuj] Rytuały
W rodzimej wierze rytuałami są przede wszystkim obchody świąt cyklu przemian w przyrodzie, związane z charakterystycznymi dla Europy porami roku. Poczynając od wiosny, a kończąc na zimie zataczany jest przez naturę krąg cyklu życia, śmierci oraz narodzin. W kluczowych momentach tego cyklu rodzimowiercy obchodzą cztery najważniejsze słowiańskie święta:
- 21 marca - Jare Święto - Jare Gody, początek wiosny. Święto ku czci odradzającego się życia. Zobacz też: Marzanna
- 23 - 24 czerwca - Kupała. Święto Kresu (krzesania ognia) - Święto ognia, wody, życia i miłości. Początek lata.
- 21 września - Dożynki - Święto Plonów (dożynki). Początek jesieni.
- 23-24 grudnia - Święto Godowe - Godowe Święto, Szczodre Gody - przesilenie zimowe, śmierć Starego Słońca, narodziny (odrodzenie) nowego, młodego.
Oprócz wymienionych świąt głównych obchodzone są również inne święta poboczne, związane z tradycjami regionalnymi oraz kultem zmarłych, np. obchodzone kilka razy w roku (szczególnie w okresie kwietniowym oraz koło 2 listopada) "Dziady" (święta ku czci zmarłych Przodków). W innych krajach słowiańskich współcześnie stosunkowo popularne są też świeta poświęcone poszczeólnym bogom, jak Dzień Welesa (Czechy, Rosja), Święto Peruna (21 lipca, Słowacja, Rosja) czy Mokoszy (Rosja, Słowacja, Czechy), a także takie święta jak: Kraczun (Rosja, Słowacja), Koljada-Kolęda (Rosja), Kamajeżyca (w różnych wersjach nazwy).
Do najważniejszych elementów rytuału zalicza się:
- Obecność prowadzącego (lub prowadzących) obrzęd - tzw. żerców (wołchwów), czasem również ich pomocników.
- Ogień obrzędowy (rozpalany i witany rytualnie), o znaczeniu sakralnym.
- Rytuały oczyszczania wodą.
- Ofiary (tzw. obiaty) dla bogów, przodków, demonów, żywiołów (np. w postaci chleba, miodu, kaszy); również treby (ofiary obowiązkowe).
- Muzyka, rytm, śpiew - pieśni obrzędowe śpiewane przez żerców i uczestników.
- Wróżby, przepowiednie, odczytywanie znaków.
- Szczególnie podkreślanie jedności z naturą, związków ludzi i przyrody.
- Składanie prośb o pomyślność, ochronę. Podziękowania za doznane korzyści.
- Stymulowanie cyklów natury i wegetacyjnych - witanie, żegnanie, przyzywanie lub wyganianie pór roku (lub ich odpowiedników - np. odpowiednich bóstw), nowego (młodego) Słońca, rytuały pobudzania płodności Ziemi.
- Oddawanie czci przodkom, przyzywanie ich, witanie, odprawianie.
- Poczucie więzi - taneczny korowód, wspólna biesiada, utworzenie kręgu przez uczestników (dodatkowo o znaczeniu symbolicznego rozdziału obrzędowej strefy sacrum - kręgu uczestników i jego wnętrza - od reszty świata).
- Symboliczne powracanie do czasu mitycznego, odgrywanie i przypominanie mitów. Wykonywanie uświęconych czynności zwyczajowych.
- Czynności wykonywane przez wszystkich uczestników obrzędu - wspólne dzielenie się chlebem, miodem, wznoszenie tzw. zdrawic (rytualnych toastów), libacja, dzielenie się plonem (współcześnie również w znaczeniu symbolicznym), inwokacje.
- Obrzędowa uczta (biesiada, "igryszcza") po głównej części rytuału - zabawa, spożywanie pokarmów i napojów (głównie alkoholowych - miodu, piwa) na chwałę bogom, symboliczna uczta z przyzwanymi przodkami.
[edytuj] Zobacz też
[edytuj] Linki zewnętrzne
- Rodzimowierca
- Rodzimowierczy Biuletyn Informacyjny
- Rodzimy Kościół Polski (opracowanie poszerzone)
- ZZW Słowiańska Wiara
- SŁOWIANIE.republika.pl
