Roman Grodecki

Z Wikipedii

Roman Grodecki (ur. 21 kwietnia 1889 w Rzeszowie, zm. 17 kwietnia 1964 w Krakowie), historyk polski, profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego, członek PAU.

Był synem Jana (urzędnika podatkowego) i Karoliny z Gorylskich, uczęszczał do szkoły powszechnej w Kołomyi i gimnazjum w Bochni; w latach 1907-1912 studiował historię, filozofię, geografię, historię prawa, filologię i archeologię na Uniwersytecie Jagiellońskim. Wśród jego wykładowców uniwersyteckich byli m.in. Franciszek Bujak, Ignacy Chrzanowski, Wiktor Czermak, Włodzimierz Demetrykiewicz, Wacław Tokarz; pod opieką Stanisława Krzyżanowskiego obronił w 1918 doktorat na podstawie pracy Książęca włość trzebnicka na tle organizacji majątków książęcych w Polsce w XII wieku; jeszcze w czasie studiów pracował jako aplikant w Archiwum Akt Dawnych w Krakowie (1909-1912). W latach 1913-1914 był asystentem w Seminarium Historycznym UJ, następnie (1914-1917) służył w Legionach.

Po obronie pracy doktorskiej został adiunktem w Archiwum Akt Dawnych (do 1921) oraz powrócił na stanowisko asystenta w Seminarium Historycznym. W 1920 habilitował się i został docentem w Katedrze Historii Gospodarczej Powszechnej i Polski, dwa lata później otrzymał nominację na profesora nadzwyczajnego i kierownika Katedry Historii Gospodarczej Średniowiecznej. W 1929 został profesorem zwyczajnym. W czasie wojny uczestniczył w tajnym nauczaniu we Lwowie. W 1945 powrócił do pracy na UJ, kierował kolejno katedrami Historii Gospodarczej i Społecznej (1945-1952), Historii Polski Feudalnej (1952-1957), Historii Polski do XV Wieku (1957-1960). Wykładał również historię średniowieczną Polski w Wyższej Szkole Pedagogicznej w Krakowie (1949-1957). Z powodu ciężkiej choroby, a także załamania psychicznego po śmierci żony, w 1957 (na trzy lata przed formalną emeryturą) zaprzestał prowadzenia wykładów.

W 1928 został powołany na członka-korespondenta PAU, w 1946 na członka czynnego PAU; pełnił funkcję sekretarza Wydziału II PAU (1952) oraz przewodniczącego Komisji Historycznej PAU (1949-1952). Był również prezesem honorowym Oddziału Krakowskiego Polskiego Towarzystwa Historycznego. W 1953 otrzymał nagrodę państwową II stopnia za prace dotyczące historii Śląska, szczególnie za przekład i wydanie Księgi Henrykowskiej. Uniwersytet Warszawski nadał Grodeckiemu w 1960 doktorat honoris causa. Ponadto historyk został odznaczony Krzyżem Niepodległości, Krzyżem Walecznych (trzykrotnie), Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski. W 1960 środowisko historyczne dedykowało mu publikację Prace z dziejów Polski feudalnej ofiarowane Romanowi Grodeckiemu w 70. rocznicę urodzin.

W pracy naukowej zajmował się historią gospodarczą średniowieczną, naukami pomocniczymi historii, edytorstwem. Był inicjatorem szerokich badań nad polską średniowieczną polityką menniczą, zajmował się zagadnieniami metrologii i technologii pieniądza. Badał obyczaj dyplomatyczny w Polsce średniowiecznej. Prowadził badania nad mało znanymi faktami z życia Zbigniewa, syna Władysława Hermana i brata Bolesława Krzywoustego. Przygotował do wydania Księgę Henrykowską (1949), Anonyma tzw. Galla Kronikę Polską (1923), Rachunki wielkorzędowe krakowskie z roku 1471 (1953); przełożył i przygotował do publikacji (By czas nie zaćmił i niepamięć, 1975) fragmenty kilku polskich kronik, m.in. Wincentego Kadłubka, Janka z Czarnkowa, Jana Długosza, Filipa Kallimacha oraz Kronik Wielkopolskiej, Oliwskiej, Krakowskiej i Książąt Polskich. Brał udział w pracach przygotowawczych nad wydaniem Słownika starożytności słowiańskich, a także współpracował z pismami "Wiadomości Numizmatyczne i Archeologiczne" (1922-1926) i "Kwartalnik Historyczny" (1946-1948). Z prac Grodeckiego korzystali polscy autorzy książek historycznych – Antoni Gołubiew i Paweł Jasienica. Miał opinię wymagającego profesora; jednym z jego uczniów był Marian Friedberg. Przez wiele lat Grodecki przyjaźnił się z historykiem Janem Dąbrowskim.

Ogłosił ponad 170 prac, m.in.:

• Nieznane pieczęcie m. Krakowa (1912)
• Dzieje klasztoru premonstrateńskiego w Busku w wiekach średnich (1913)
• Studya nad dziejami gospodarczymi Polski w XII wieku (1916)
• Dziesięcina mennicza w Polsce średniowiecznej (1918-1919)
• Przyczynki do dziejów rolnictwa w Polsce średniowiecznej (1919)
• Mincerze we wcześniejszym średniowieczu polskim (1921)
• Polityka mennicza książąt polskich w okresie piastowskim (1921)
• Przywilej menniczy biskupstwa poznańskiego z roku 1232 (1921)
• Mistrz Wincenty Kadłubek, biskup krakowski (1923)
• Dzieje Polski do roku 1194 (1926)
• Dzieje Polski średniowiecznej (1926, ze Stanisławem Zachorowskim i Janem Dąbrowskim)
• Dzieje Polski do roku 1386 (1928, w: Polska, jej dzieje i kultura)
• Dzieje polityczne Śląska do roku 1290 (1930)
• Dzieje zwierzchności menniczej w Polsce średniowiecznej (1930)
• Początki immunitetu w Polsce (1930)
• Kraków i ziemia krakowska (1934, z Kazimierzem Lepszym i Józefem Feldmanem)
• Kongres krakowski w roku 1364 (1939)
• Początki gospodarki folwarcznej w Polsce (1949)
• Sprawa św. Stanisława (1979)

[edytuj] Źródła

• Biogramy uczonych polskich, Część I: Nauki społeczne, zeszyt 1: A-J, Wrocław 1983