Roszczenia terytorialne na Antarktydzie

Z Wikipedii

Mapa polityczna Antarktydy z zaznaczonymi roszczeniami terytorialnymi

Roszczenia terytorialne poszczególnych państw

Na mocy Traktatu Antarktycznego, który wszedł w życie w 1961, na okres 30 lat zostały zawieszone roszczenia terytorialne do obszarów znajdujących się na południe od 60°S. Przed wejściem postanowień Traktatu w życie roszczenia do fragmentów Antarktydy i wysp przyległych zgłosiło 7 państw: Argentyna, Australia, Chile, Francja, Norwegia, Nowa Zelandia i Wielka Brytania.

Zgodnie z postanowieniami Traktatu, po okresie zawieszenia na 30 lat roszczeń terytorialnych, roszczenia takie mogą zgłosić państwa będące pierwotnymi sygnatariuszami Traktatu (12 państw, w tym 7 uprzednio zgłaszających roszczenia) oraz państwa, które przystąpiły do Traktatu w późniejszym okresie i uzyskały pełnie praw członkowskich (tzw. strony konsultatywne Traktatu - 14 państw, w tym Polska, które założyły stacje badawcze). Państwa, które podpisały Traktat, lecz nie posiadały stacji badawczych zostały wyłączone z ewentualnych przyszłych roszczeń terytorialnych.

Na mocy podpisanego 30 kwietnia 1991 w Madrycie układu, postanowienia Traktatu Antarktycznego odnośnie roszczeń terytorialnych zostały przedłużone do 23 czerwca 2041 roku. Jednocześnie ograniczono liczbę państw mogących po tej dacie zgłosić roszczenia terytorialne do państw mających w czasie podpisywania tego nowego układu pełnię praw członkowskich Traktatu Antarktycznego. W ten sposób liczba państw mogących zgłosić roszczenia została ograniczona do 26 sygnatariuszy z 1991; państwa otrzymujące pełne członkostwo po tej dacie oraz kraje, które do 1991 nie prowadziły badań w Antarktyce nie mogą w przyszłości zgłaszać roszczeń terytorialnych. ^[1]

Większość państw świata nie uznaje w ogóle tych roszczeń. Mimo to część z tych państw na swoich oficjalnych mapach zaznacza te terytoria. Większość z nich posiada również swoje stacje antarktyczne właśnie na tych terytoriach.

Większość z omawianych terytoriów to sektory Antarktydy wyznaczone przez południki, tworzące wycinek koła ciągnący się od bieguna południowego aż po 60° szerokości geograficznej południowej. Jedynie terytorium norweskie nie dochodzi do bieguna. Norwegia poza terytorium antarktycznym rości sobie prawo do niewielkiej Wyspy Piotra I. Roszczenia terytorialne Chile, Argentyny i Wielkiej Brytanii częściowo się nakładają.

W latach 1939-1945 III Rzesza rościła sobie prawa do terytorium zwanego Nową Szwabią.

[edytuj] Roszczenia terytorialne

flaga	terytorium	państwo	południki	rok
	Ziemia Adeli	Francja	od 142°02'E do 136°11'E	1924
	Antarktyda Argentyńska	Argentyna	od 25°W do 74°W	1943
	Australijskie Terytorium Antarktyczne	Australia	od 160°E do 142°02'W oraz od 136°11'W do 44°38'E	1933
	Chilijskie Terytorium Antarktyczne	Chile	od 53°W do 90°W	1940
	Brytyjskie Terytorium Antarktyczne	Wielka Brytania	od 20°W do 80°W	1908
	Ziemia Królowej Maud	Norwegia	od 44°38'E do 20°W	1939
	Wyspa Piotra I		68°50' S 90°35' W	1929
	Dependencja Rossa	Nowa Zelandia	od 150°W do 160°E	1923
brak roszczeń (wycinek pomiędzy roszczeniami Chile i Nowej Zelandii)			od 90°W do 150°W (poza Wyspą Piotra I)

[edytuj] Historyczne roszczenia

flaga	terytorium	państwo	południki	rok
	Nowa Szwabia	III Rzesza	od 20°E 10°W	1939–1945

[edytuj] Przyszłe roszczenia

Zgodnie z postanowieniami układu podpisanego 30 kwietnia 1991 w Madrycie, rozszerzającego zawieszenie roszczeń terytorialnych do roku 2041, po tym czasie roszczenia do terytorium Antarktydy mogą zgłaszać:

• państwa zgłaszające roszczenia terytorialne przed 1959 (Argentyna, Australia, Chile, Francja, Norwegia, Nowa Zelandia i Wielka Brytania)
• państwa - pierwotni sygnotariusze Traktatu Antarktycznego (Belgia, Japonia, RPA, Rosja, Stany Zjednoczone)
• państwa będące stronami konsultatywnymi traktatu w 1991 roku (Brazylia, Chiny, Ekwador, Finlandia, Hiszpania, Holandia, Indie, Korea Południowa, Niemcy, Peru, Polska, Szwecja, Urugwaj, Włochy)

[edytuj] Inne propozycje

Zanim ustalono Traktat Antarktyczny w jednej z opcji brano pod uwagę utworzenie z Antarktydy terytorium o podobnym statusie co Svalbard – miałby to być obszar formalnie międzynarodowy, lecz zarządzany przez konkretne państwo. Ze względu na obszar kontynentu nie zgodzono się, by administratorem był tylko jeden kraj. Rozważano za to podział Antarktydy na sektory o mniej więcej jednakowej rozpiętości kątowej (nie nawiązujące do istniejących obszarów roszczeń), a każdym z sektorów administrowałoby inne państwo (tylko kraje prowadzące badania polarne mogłyby być administratorami). Pomysł ten jednak nie wyszedł poza wstępną fazę.

Przypisy