Korea Południowa

Z Wikipedii

대한 민국 Republika Korei
Flaga Korei Południowej Godło Korei Południowej
Dewiza: (kor.) 널리 인간을 이롭게 하라 (Przynieść korzyść wszystkim ludziom)
Hymn: Aegukga (Pieśń miłości do Ojczyzny)
Język urzędowy	koreański
Stolica	Seul
Ustrój polityczny	demokratyczny
Typ państwa	republika
Głowa państwa	prezydent Lee Myung-bak
Szef rządu	premier Han Seung-soo
Powierzchnia  • całkowita  • wody śródlądowe	107. na świecie 99 274 km² 0,3%
Liczba ludności (III 2007)  • całkowita   • gęstość zaludnienia	24. na świecie 48 975 000▲ 493 osób/km²
Jednostka monetarna	1 won południowokoreański = 100 dzonów (KRW)
Niepodległość	od Japonii 15 sierpnia 1945
Strefa czasowa	UTC +9
Kod ISO 3166	KR
Domena internetowa	.kr
Kod samochodowy	ROK
Kod telefoniczny	+82

Republika Korei (kor. 대한민국, hancha 大韓民國, MCR. Taehan Min'guk, skr. 한국; 韓國; Han'guk, Korea Południowa, wysłuchaj oryginalnej wymowy) – państwo w Azji, południowej części Półwyspu Koreańskiego powstałe po II wojnie światowej na terenach zajętych przez wojska USA. Republika Korei oficjalnie rości sobie pretensje do całego terytorium Korei.

Spis treści 1 Geografia 1.1 Ukształtowanie powierzchni 1.2 Klimat 1.3 Wody 1.4 Flora, ochrona przyrody, gleby 2 Polityka 2.1 Ustrój polityczny 2.2 System partyjny i związkowy 3 Podział administracyjny 4 Ludność 5 Gospodarka 5.1 Profil gospodarczy 5.2 Rolnictwo 5.3 Przemysł 5.4 Transport i łączność 5.5 Handel zagraniczny 5.6 Turystyka 6 Polityka społeczna 7 Nauka 8 Szkolnictwo 9 Zobacz też

[edytuj] Geografia

[edytuj] Ukształtowanie powierzchni

Kraj górzysto-wyżynny. We wschodniej części, wzdłuż wybrzeża Morza Wschodniego (Morze Japońskie), ciągną się Góry Wschodniokoreańskie, zbudowane z prekambryjskich skał metamorficznych (głównie łupki) i granitów, rozcięte dolinami rzek na kilka pasm górskich: Góry Diamentowe (Sorak-san, 1708 m) na granicy z Koreą Północną oraz Gyeongsang i Sobek (Cziri-san, 1915 m), rozdzielone niziną rzeki Naktong-gang. W zachodniej części aluwialna nizina nad Morzem Żółtym z izolowanymi wzniesieniami o wysokości 700–800 m. Wybrzeże Morza Wschodniego (Morze Japońskie) wyrównane, Morza Żółtego — riasowe z licznymi zatokami, półwyspami i przybrzeżnymi wyspami, największa Jeju-do (wysokość do 1950 m — wulkan Halla-san, najwyższy szczyt kraju) w Cieśninie Koreańskiej.

[edytuj] Klimat

Klimat monsunowy, w północnej i środkowej części umiarkowany ciepły, w południowej — podzwrotnikowy. Średnia temperatura w styczniu od –4°C na północy do 2–4°C na południu, w lipcu odpowiednio od 21°C do 25–27°C. Średnia roczna suma opadów od 1000 mm na nizinach do 1500 mm w górach. Pora opadowa czerwiec–wrzesień (ciepły, wilgotny monsun znad Oceanu Spokojnego). Późnym latem do wybrzeży Korei Południowej docierają tajfuny.

[edytuj] Wody

Gęsta sieć krótkich, górskich rzek, wykorzystanych głównie do nawadniania. Główne rzeki: Naktong-gang (długość 512 km) uchodzi do Cieśniny Koreańskiej, Han-gang (długość 488 km) — do Morza Żółtego. Na rzekach występują progi i wodospady.

[edytuj] Flora, ochrona przyrody, gleby

Lasy zajmują 66% powierzchni kraju. Na północy lasy zrzucające liście na zimę, z dębami, lipą amurską, klonami i sosną, na południu lasy zimozielone z wiecznie zielonymi dębami, kameliami i podszyciem z bambusów. Wysoko w górach tajga jodłowa.

W północnej części kraju przeważają gleby brunatne i płowe, na południu — żółtoziemy.

Około 20 parków narodowych, najwięcej w Górach Wschodniokoreańskich, m.in. znany Park Narodowy Sorak-san (powierzchnia 373 km²).

[edytuj] Polityka

[edytuj] Ustrój polityczny

Korea Południowa jest republiką. Konstytucja państwa została uchwalona w roku 1988. Władza ustawodawcza należy do Zgromadzenia Narodowego. Głową państwa jest prezydent, wybierany w wyborach powszechnych. Władzę wykonawczą sprawuje rząd na czele z premierem powoływanym przez prezydenta.

[edytuj] System partyjny i związkowy

System wielopartyjny, największe wpływy mają: Narodowy Kongres na rzecz Nowej Polityki (założony 1995), Wielka Partia Narodowa (założona 1990, obecna nazwa od 1997) oraz Zjednoczeni Liberalni Demokraci (założona 1995).

[edytuj] Podział administracyjny

Zobacz: Podział administracyjny Korei Południowej

Prowincje

• Ch'ungch'ŏng Północny
• Ch'ungch'ŏng Południowy
• Kangwŏn
• Kyŏnggi
• Kyŏngsang Północny
• Kyŏngsang Południowy
• Cheju
• Chŏlla Północna
• Chŏlla Południowa

Miasto specjalne :

• Seul

Metropolie:

• Inch'ŏn
• Kwangju
• Pusan
• Taejŏn
• Taegu
• Ulsan

[edytuj] Ludność

Kraj jednolity narodowościowo — 99,9% ogółu ludności stanowią Koreańczycy, o zróżnicowanej strukturze wyznaniowej. 50% Koreańczyków nie określa przynależności religijnej, 26% (2004) wyznaje chrześcijaństwo, 23% buddyzm, a 1% konfucjanizm. Przyrost naturalny, wysoki w latach 60. (do 2,6%) i 70., wykazywał tendencję spadkową, 1985–91 wynosił średnio 1% rocznie, a w 2004 0,62%. 20,4% społeczeństwa ma poniżej 15 lat. Średnia gęstość zaludnienia 441 mieszkańców na km². Większość ludności skupia się na wybrzeżu Morza Żółtego i Cieśniny Koreańskiej. Żywiołowy rozwój miast, spowodowany wysokim tempem uprzemysłowienia i masową migracją ze wsi. 1949 w miastach mieszkało 20% ludności, 1991 — 75%. Największe miasta: Seul (10,3 mln mieszkańców), Pusan (3,7 mln), Taegu (2,5 mln), Inch'ŏn (2,5 mln), Ulsan (2 mln), Kwangju (1,4 mln) i Taejŏn (1,4 mln). Szybkie zmiany w strukturze zatrudnienia ludności. 1980–90 ponad dwukrotny spadek zatrudnienia w rolnictwie (z 35% ludności zawodowo czynnej do 16%), wzrost zatrudnienia w przemyśle i budownictwie (z 26% do 35%) oraz usługach (z około 32% do 47%). Obecnie w rolnictwie pracuje już tylko 8,6% ludności zawodowo czynnej, a w przemyśle 19,1%. Niski poziom bezrobocia (3,4% zawodowo nieczynnych, 2004).

[edytuj] Gospodarka

Korea Południowa ma nominalne PKB per capita na poziomie 18 tys. 341 dolarów, a po zmierzeniu parytetem siły nabywczej na poziomie 25 tys. dolarów. HDI wynosi 0.921, dając jej 26. miejsce na świecie.

[edytuj] Profil gospodarczy

Ten artykuł wymaga uzupełnienia źródeł podanych informacji. Aby uczynić go weryfikowalnym, należy podać przypisy do materiałów opublikowanych w wiarygodnych źródłach.

Treść tego hasła może nie być zgodna z zasadami neutralnego punktu widzenia. Zajrzyj na stronę dyskusji i pomóż go poprawić.

Trzydzieści lat temu PKB Korei Południowej przypadający na jednego mieszkańca, porównywalny był z poziomem PKB w biedniejszych krajach Afryki i Azji.^{[potrzebne źródło]} Korea Północna była mniej zniszczona przez wojnę i posiadała większość przemysłu półwyspu, a ponadto węgiel. Na południu rządziła korupcja, kartki, czarny rynek, oraz gigantyczny deficyt handlowy.

Dzisiaj PKB jest 7 razy wyższy niż w Indiach, 13 razy wyższy niż w Korei Północnej i porównywalne z poziomem PKB w mniejszych krajach UE. W latach 1963-1997 wzrost PKB wynosił stale 8.5% rocznie. Przy tym wydatki na wojsko pochłaniały cały czas ogromną część budżetu.^{[potrzebne źródło]}

Reformy, które doprowadziły do rozwoju gospodarczego Korei Południowej obejmowały:

• finansowanie inwestycji krajowymi środkami,
• pożyczanie pieniędzy z zagranicy tylko poprzez budżet, utrzymywanie stabilności wartości wona, *początkową nacjonalizacje banków komercyjnych, dla zaprzęgnięcia ich do rozwijania gospodarki, *zasadniczo nie wpuszczanie do kraju inwestycji zagranicznych,^{[potrzebne źródło]}
• przyjmowanie z zagranicy tylko transferów technologii oraz wiedzy,
• zamiast substytucji importu forsowanie rozwijania eksportu (na początku okresu wzrostu eksport był 4,3 razy mniejszy niż import)^{[potrzebne źródło]},
• ścisła polityka ograniczonej wymienialności wona: wymieniać walutę można było tylko na potrzeby bieżącego handlu zagranicznego,
• wysokie cła na import,
• sponsorowanie wybranych gałęzi przemysłu oraz dużego nakładu pracy,
• ścisłe niedopuszczanie nie-Koreańczyków do rynku finansowego,^{[potrzebne źródło]}
• stopy procentowe ustalano w interesie rządu/gospodarki
• stosunkowo niskie zadłużenie kraju, ze szczególnie niskim udziałem zadłużenia krótkoterminowego

Ogólnie Rząd, kosztem importu towarów konsumpcyjnych, promował import surowców i technologii oraz zachęcał do gromadzenia oszczędności i inwestowania.

Specyfiką koreańskiej „demokracji sterowanej” było powstanie około 30 tzw. czeboli: gigantycznych rodzinnych korporacji wielobranżowych, prawdopodobnie powiązanych układami korupcyjnymi z rządzącymi.

Stopniowe, powolne otwieranie i liberalizacja finansów, przy niedostatecznym nacisku na nową jakość ich pracy, wymienialność wona wystawiająca gospodarkę na światowe wstrząsy, inwestowanie za granicą, szybkie zadłużanie się gospodarki z dużym udziałem długu krótkoterminowego, umożliwione przez stopniową wymienialności wona w latach 80. XX w., odejście od rygorystycznej polityki gospodarczej, nie tylko ujawniły słabe punkty koreańskiej gospodarki. Kapitał spekulacyjny, wpuszczony do kraju kilka lat wcześniej, masowo wycofywali swoje wkłady. Następnie doszło do coraz większej niewypłacalności dłużników.

Rząd na utrzymanie kursu wona wydał praktycznie całe swoje rezerwy finansowe, więc po jego upadku był zmuszony prosić Międzynarodowy Fundusz Walutowy o pieniądze. Wiązało się to z zastosowaniem w gospodarce wytycznych MFW. W momencie gdy udział zagrożonych kredytów wyniósł 1/3 całości tylko interwencja państwa uratowała banki. Koreańska gospodarka poradziła sobie z kryzysem, choć 7 z 30 czeboli rozpadło się.^{[potrzebne źródło]}

Obecnie ma miejsce postępująca liberalizacja i globalizacja gospodarki koreańskiej.

[edytuj] Rolnictwo

Rolnictwo, podstawowy dział gospodarki w latach 50. i 60., odgrywa coraz mniejszą rolę. Nastąpił odpływ ludności ze wsi do miast, komasacja gospodarstw rolnych i intensyfikacja produkcji rolnej. Użytki rolne zajmują 22% (1990) powierzchni kraju, ponad połowa ziem uprawnych jest sztucznie nawadniana. Uprawia się ryż (64% powierzchni zasiewów, zbiory 7,3 mln t, plony 61 q z ha — 1992) — do 2 zbiorów rocznie w prowincjach południowych, z innych zbóż jęczmień i kukurydzę, poza tym soję, bataty, ziemniaki, warzywa (kapusta, rzodkiewka, cebula, czosnek pospolity), żeń-szeń (dla przemysłu kosmetycznego i farmaceutycznego). Rozwinięte sadownictwo: jabłonie i brzoskwinie w prowincjach Kyŏngsang Północny, owoce cytrusowe na wyspie Jeju-do, niewielkie plantacje herbaty na południu kraju. Utrzymywany zakaz importu ryżu chroni krajową produkcję zbóż. Hodowla trzody chlewnej (pogłowie 4,5 mln sztuk, 1991), bydła, drobiu. Rozpowszechniona hodowla jedwabników. Ważną rolę w wyżywieniu ludności odgrywa rybołówstwo. Wzrost połowów ryb z 455 tys. t (1960) do 2,8 mln t (1990).

[edytuj] Przemysł

Z surowców mineralnych wydobywa się: węgiel kamienny (antracyt) w Górach Wschodniokoreańskich, rudy żelaza, wolframu, miedzi (koło Pusanu) oraz niewielkie ilości rud cynkowo-ołowianych, złota, srebra i grafitu. Zapotrzebowanie krajowe na pozostałe surowce, głównie ropę naftową pokrywa import.

Energia elektryczna jest w połowie wytwarzana w elektrowniach jądrowych, (największa koło Pusanu) i cieplnych (węglowe, naftowe, gazowe).

Do najlepiej rozwiniętych gałęzi przemysłu przetwórczego należą: przemysł elektroniczny i środków transportu. Produkcja półprzewodników, komputerów, odbiorników telewizyjnych (2 miejsce w świecie po ChRL), radiowych, sprzętu telekomunikacyjnego i gospodarstwa domowego (chłodziarki, zamrażarki, pralki) w znacznym stopniu jest oparta na licencjach japońskich i amerykańskich. Korea Południowa zajmuje 1 miejsce w świecie przed Japonią w produkcji statków (w roku 2006 - 50% wodowań świata miało miejsce w Korei Południowej), głównie tankowców (wielkie stocznie w Ulsan), od niedawna jest liczącym się producentem samochodów osobowych (Hyundai) i ciężarowych. Od lat 70. rozbudowa hutnictwa (huty żelaza w Phohang nad Morzem Wschodnim (Morze Japońskie), Kwangju, Sunch'ŏn na wybrzeżu południowym), przemysłu rafineryjnego i petrochemicznego (rafinerie ropy naftowej w Ulsan, Inch'ŏn, Josu o łącznej mocy przerobowej około 40 mln t ropy rocznie), poza tym nawozów sztucznych, materiałów budowlanych (głównie cementu), spożywczego i obuwniczego. Najstarszą gałęzią przemysłu jest włókiennictwo, zwłaszcza przemysł bawełniany i jedwabniczy. Przy wykorzystaniu własnych zasobów leśnych i drewna importowanego rozwija się przemysł drzewny. Produkcja papieru i tektury na 1 mieszkańca wynosi 114 kg (1991). Koncentracja przemysłu w okręgu Seul–Inch'ŏn i w nadmorskim pasie przemysłowym Ulsan–Pusan–Masan.

[edytuj] Transport i łączność

Sieć komunikacyjna intensywnie rozbudowywana. Około 65% przewozów towarowych przypada na transport kołowy (57 km dróg na 100 km2), 21% — kolejowy (3 km linii kolejowej na 100 km²). Główny szlak komunikacyjny stanowią autostrada i magistralna linia kolejowa Seul–Pusan z odgałęzieniem do Kwangju. Dużą rolę w przewozach odgrywa żegluga przybrzeżna. Nośność floty handlowej wynosi 12,2 mln DWT (1991). Główne porty morskie: Pusan (przeładunki około 30 mln t, obsługuje głównie wymianę handlową z Japonią), Inch'ŏn (obsługuje Seul), Mokpho, Masan, Ulsan i nowy — Phohang. 3 międzynarodowe porty lotnicze w Seulu (2) i Pusanie, 10 — krajowych. Penetracja społeczeństwa telefonią komorkową - 83%

[edytuj] Handel zagraniczny

Wymiana handlowa Korei Południowej stanowi 2,1% obrotów międzynarodowych. W 1992 wartość eksportu wynosiła 201,3 mld dolarów USA (4142 dolary na 1 mieszkańca), importu — 175,6 mld dolarów (3613 dolarów na 1 mieszkańca). Eksport obejmuje środki transportu, głównie statki, samochody (około 10% wartości wywozu), wyroby elektroniczne (8%), obuwie, tekstylia, ryby, stal oraz kompletne obiekty przemysłowe (chemiczne, energetyczne, telekomunikacyjne). Import ropy naftowej (16% wartości przywozu), części elektronicznych (7%), chemikaliów, maszyn i urządzeń przemysłowych. Główni partnerzy handlowi: USA (17,8% wartości eksportu i 13,9% importu), Japonia (odpowiednio 9% i 20,3%), Niemcy, Singapur, Francja.

Istotnym motorem rozwoju eksportu jest KOTRA Koreańska Agencja Promocji Handlu i Inwestycji (Korea Trade-Investment Promotion Agency, 한국투자무역승진기관).

Korea południowa jest największym inwestorem typu green-field w Polsce po 1989 - głównie dzięki inwestycjom w zespół fabryk Hi-Tech (LCD) w Kobierzycach na Dolnym Śląsku.

[edytuj] Turystyka

W ciągu ostatnich 20 lat w państwie tym zaobserwowano gwałtowny wzrost turystyki. Wpływy z turystyki w 1993 r. osiągnęły 3,5 mld $. Rocznie kraj odwiedza ok. 3 mln turystów głównie z Japonii i USA. W 1988r. w Seulu odbyły się Letnie Igrzyska Olimpijskie, a w 2002r. Mistrzostwa Świata w Piłce Nożnej (wspólnie z Japonią). Korea Południowa kandydowała do zorganizowania w 2014r. Zimowych Igrzysk Olimpijskich.

[edytuj] Polityka społeczna

Realizowana przez rząd obejmuje swym zakresem zabezpieczenie społeczne, ochronę zdrowia i politykę oświatową. Pomoc społeczna dla inwalidów wojennych, ludzi starych, wdów, sierot oraz programy przygotowania zawodowego kobiet i opieki nad młodocianymi przestępcami są finansowane z budżetu państwa.

Opieka zdrowotna. Systemem ubezpieczeń zdrowotnych i od wypadków przy pracy jest objęte 24% całej populacji i 26% ludności zawodowo czynnej.

Polityka oświatowa. Obowiązkiem szkolnym są objęte dzieci w wieku 6–12 lat. Nauka w 6-letniej szkole podstawowej jest bezpłatna. Szkoła średnia jest 2-stopniowa i składa się z 2–3-letnich cyklów.

[edytuj] Nauka

Najwyższą instytucją naukową w Korei Południowej jest Narodowa Akademia Nauk w Seulu (założona 1954), wzorowana na Narodowej Akademii Nauk USA. W ramach Akademii działa Krajowa Rada Badań Naukowych, spełniająca funkcje opiniodawcze i programujące dla rządu w dziedzinie badań naukowych podstawowych i funkcję koordynującą działalność szkolnictwa wyższego. Poza Akademią pozostaje 10 wielkich centrów i instytutów naukowo-badawczych, prowadzących badania stosowane i rozwojowe, finansowanych w ponad 80% przez przemysł. W Korei Południowej istnieją 23 uniwersytety, z których największe są w Seulu (państwowy — założony 1946 i prywatny — założony 1897) oraz w Pusan (założony 1946). Ponadto działa wiele wyższych szkół zawodowych.

[edytuj] Szkolnictwo

Korea Południowa ma jeden z najlepszych według studiów PISA systemów edukacji na świecie. Jest także jednym z krajów, który przeznacza największe kwoty na głowę ucznia i studenta.

[edytuj] Zobacz też

• Korea Północna
• wojna koreańska
• Masakra w Kwangju