Strzelec wyborowy
Z Wikipedii
Strzelec wyborowy lub inaczej snajper (od ang. snipe - strzelać z ukrycia) to żołnierz lub członek innej uzbrojonej formacji wyszkolony w precyzyjnym strzelaniu na dużą odległość, obserwacji i maskowaniu. Uzbrojenie strzelca wyborowego stanowi karabin wyborowy, specjalnie wyselekcjonowana broń wyposażona w celownik optyczny, noktowizor lub inny celownik umożliwiający celne strzelanie na duże odległości. Zadaniem strzelca wyborowego na polu walki jest eliminowanie ważnych celów pojawiających się w krótkim czasie. Mogą nimi być strzelcy wyborowi wroga, łącznicy, obsługa broni ciężkiej (karabiny maszynowe, działa, moździerze), załogi pojazdów pancernych uszkodzonych na polu walki, dowódcy.
Spis treści |
[edytuj] Dylematy wokół nazwy
W ciągu ostatnich lat nastąpiło pewne rozgraniczenie terminów snajper i strzelec wyborowy. Podczas gdy strzelec wyborowy pojmowany jest jako żołnierz lub policjant specjalnie wyszkolony do eliminowania celów z dużych odległości, określenie snajper stało się terminem raczej pejoratywnym[potrzebne źródło] stosowanym do określania wszystkich osób strzelających z ukrycia, zazwyczaj z karabinów, przeważnie przestępców, terrorystów, zabójców.
Czasami postrzega się snajpera jako żołnierza zdolnego do przeniknięcia na teren wroga, ukrycia się przy wykorzystaniu środków kamuflujących, a następnie rażenia celów przy pomocy karabinu powtarzalnego. Działania takie mają charakter wojny psychologicznej, walki z niewidzialnym wrogiem. Specyfika działań strzelców wyborowych natomiast nie wymaga zazwyczaj stosowania przez nich wyszukanego kamuflażu, a używaną przez nich bronią są przeważnie karabiny samopowtarzalne takie jak SWD.
Pomimo tego rozgraniczenia nazw, oba terminy często używane są zamiennie, zwłaszcza przez media.
Poszczególne kraje posiadają własne doktryny użycia strzelców wyborowych, ich uzbrojenia i taktyki.
Bez względu jednak na doktryny zadanie wszystkich strzelców wyborowych jest takie samo, ograniczenie zdolności bojowych wojsk nieprzyjaciela poprzez eliminowanie niewielu, ale najważniejszych i najwartościowszych celów.
Historia wojen zna przykłady żołnierzy którzy potrafili skutecznie strzelać na wielkie odległości, eliminując przede wszystkim ważnych żołnierzy i oficerów wroga. Była to jednak kwestia indywidualnych umiejętności a nie doktryny wojennej. Pierwsze celowe i masowe użycie snajperów przypada na okres I wojny światowej gdy Niemcy w ramach mobilizacji desygnowali myśliwych (lub inne osoby umiejące skutecznie strzelać z broni długiej jeszcze przed wojną) specjalnie do eliminacji żołnierzy wroga. Do momentu schwytania jednego z niemieckich strzelców wyborowych na wiosnę 1915 roku, poważne straty wśród oficerów francuskich, a niekiedy - zagładę całych plutonów - przypisywano zabłąkanym kulom. Z tego okresu pochodzi też nazwa sniper, po angielsku łowca bekasów (od snipe, bekas) - Anglicy uważali bowiem, że ten kto jest w stanie podejść a następnie trafić w małego i płochliwego bekasa, jest w stanie trafić we wszystko.
[edytuj] Użycie strzelców wyborowych
[edytuj] Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich
Radziecka, później rosyjska doktryna wojenna (a także doktryny krajów poradzieckich) przewiduje strzelców wyborowych wchodzących w skład każdej drużyny. Rola strzelców wyborowych w tych armiach została umniejszona po upowszechnieniu się dysponujących dużą siłą ognia karabinów automatycznych przystosowanych do szybkich akcji i walki na małych dystansach.
Podczas II wojny światowej stwierdzono, że karabiny wyborowe, drogie i podatne na uszkodzenia, nie są odpowiednie do sposobu walki wojsk radzieckich nastawionych na szybki atak zmasowanymi siłami. Po wprowadzeniu na uzbrojenie broni automatycznej, do której obsługi nie był potrzebny długotrwały trening strzelecki, karabiny wyborowe straciły na znaczeniu. Do roli strzelców wyborowych zaczęto przygotowywać kobiety, które miały za zadanie pozostając w ukryciu oczekiwać cierpliwie na odpowiednią okazję do oddania strzału, nie będąc jednocześnie narażone na niebezpieczeństwo walki wręcz.
Radzieccy strzelcy wyborowi odegrali znaczącą rolę podczas Bitwy o Stalingrad.
[edytuj] Kraje zachodnie
Strzelcy wyborowi Stanów Zjednoczonych, Wielkiej Brytanii i państw zachodnich o podobnej do nich doktrynie wojennej działają w zespołach dwuosobowych, strzelec i obserwator. Obaj posiadają inne zdolności i predyspozycje, ale szkoleni są razem do działania w zespole.
Typowymi misjami strzelców wyborowych jest rozpoznanie, działania przeciwko wrogim strzelcom wyborowym, eliminowanie kadry dowódczej wroga, a także niszczenie sprzętu przy użyciu broni strzelającej amunicją dużych kalibrów takich jak .50 BMG czy .338 Lapua. Strzelcy wyborowi wojsk brytyjskich i amerykańskich dowiedli swej wartości również podczas ostatniego konfliktu w Iraku działając jako wsparcie piechoty zwłaszcza w terenach zurbanizowanych.
Obecny rekord odległości celnego strzału na polu walki wynosi 2430 metrów, oddanego z karabinu powtarzalnego McMillan TAC-50 kalibru .50 BMG (12,7 mm) przez kanadyjskiego strzelca wyborowego Roba Furlonga (nie, jak podają niektóre źródła, Aarona Perry'ego, będącego jedynie dowódcą drużyny snajperskiej) w 2002 roku podczas inwazji na Afganistan. Lot pocisku wystrzelonego z tego karabinu trwał 4 sekundy, a jego tor balistyczny obniżył się o 44,5 metra (był to trzeci strzał, dwa poprzednie nie trafiły celu). Poprzedni rekordowy strzał na odległość 2250 metrów został oddany podczas wojny wietnamskiej przez strzelca wyborowego Marines Carlosa Hathcocka, jego strzał pozbawił życia wietnamskiego majora.
Podczas wojny w Bośni i oblężenia Bejrutu terminem snajper określano żołnierzy-degeneratów terroryzujących cywilów. W oblężonym Sarajewie główna ulica miasta zyskała złą sławę Alei snajperów, ostrzeliwana przez żołnierzy serbskich zarówno z wysokich budynków okalających centrum miasta, jak i okolicznych gór. Ofiarami padali zazwyczaj przypadkowi ludzie, z których 1030 zostało rannych, a 225 zginęło. Wśród ofiar śmiertelnych było aż 60 dzieci.
[edytuj] Policyjni strzelcy wyborowi
Strzelcy wyborowi służący w Policji najczęściej biorą udział w akcjach odbicia zakładników. Oddanie strzału odbywa się tylko w ostateczności jeśli zagrożone jest życie lub zdrowie zakładnika. Akcje tego typu odbywają się na relatywnie krótkich dystansach rzędu 100 metrów, a czasami nawet poniżej 50. Strzelec policyjny, oddający strzał w ostateczności, ma za zadanie ostateczne wyeliminowanie celu, czyli jego zabicie.
[edytuj] Wyposażenie strzelców wyborowych
[edytuj] Karabiny
Chociaż doskonałe wyposażenie ułatwia wykonanie zadania przez strzelca wyborowego, to podstawą jego skuteczności jest długotrwały trening. Dobrze wyszkolony strzelec wyborowy, wyposażony w zwykłą broń myśliwską będzie znacznie skuteczniejszy niż myśliwy z doskonałym i precyzyjnym karabinem wyborowym.
Historyczna broń wyborowa różniła się od karabinów standardowych w bardzo niewielkim stopniu. Do strzelania precyzyjnego używano zarówno niemieckiego Kar98k konstrukcji Mausera, amerykańskich Springfield M1903 i M1 Garand, radzieckiego Mosin-Nagant, norweskiego Krag-Jørgensen, japońskiego Arisaka czy brytyjskiego Lee Enfield No 4.
Karabiny te były wybierane z całej serii produkcyjnej, jako najdokładniej wykonane i najcelniejsze. Do każdej broni dodawano celownik optyczny, ale standardowe przyrządy celownicze nie były usuwane stanowiąc rezerwę w razie zniszczenia lub zaparowania podstawowego celownika optycznego.
Obecnie produkowane karabiny wyborowe są bronią specjalnej konstrukcji, dostosowane do potrzeb jakie mają spełniać. Dobrze skonstruowana broń wyborowa powinna spełniać następujące warunki:
- Pasowanie poszczególnych elementów broni musi być odpowiednio dokładne, bez luzów
- Precyzja wykonania lufy musi być bardzo wysoka, a metoda jej produkcji jest mniej ważna. Gwintowanie lufy jest wykonywane metodą toczenia. Niektóre lufy są poddawane procesowi odpuszczania po hartowaniu celem usunięcia naprężeń mogących powodować odkształcanie się lufy na skutek temperatury.
- Zastosowanie pływającej lufy czyli zamocowanie jej tylko w jednym punkcie, do komory zamkowej, w taki sposób, że nie dotyka ona łoża karabinu , ani żadnego innego jego elementu, co pomaga uchronić ją od wpływu mechanicznych i termicznych czynników zewnętrznych.
- Zastosowanie luf o dużej masie ze względu na ich wysoką częstotliwość rezonansową i wolniejsze nagrzewanie się przy intensywnym strzelaniu. Przykładem jest powtarzalny karabin wyborowy M24 o wiele cięższy niż jego poprzednik półautomatyczny M21.
- Działanie spustu musi być płynne, bez szarpnięć, aby uniknąć zmiany punktu celowania podczas jego naciskania.
- Mała masa kurka i iglicy (zazwyczaj wykonanych z tytanu) powodująca redukcję czasu zadziałania broni po naciśnięciu spustu.
- Karabiny wyborowe posiadają zazwyczaj długie lufy (około 600 mm) pozwalające na całkowite spalenie się ładunku miotającego pocisk i nadanie mu maksymalnie dużej prędkości. Karabiny przeznaczone dla policji posiadają zazwyczaj krótsze lufy, umożliwiające łatwiejsze ich przenoszenie, a specyfika działań policyjnych nie wymaga aż tak dużych prędkości pocisków.
[edytuj] Przyrządy celownicze
Przyrządy celownicze karabinów wyborowych to zazwyczaj celowniki optyczne (teleskopowe). Siatka takiego celownika jest zazwyczaj inna niż w celownikach myśliwskich. Zawiera ona podziałki umożliwiające na podstawie proporcji np. do sylwetki ludzkiej czy elementu zabudowy o znanej wysokości określić odległość od celu, a także wprowadzić poprawkę kątową dla bocznego wiatru.
Powiększenie obrazu w celowniku teleskopowym rzadko jest większe niż 11x. Większość współczesnych karabinów wyborowych nie posiada standardowych mechanicznych przyrządów celowniczych polegając tylko na celownikach teleskopowych. Karabiny stosowane przez policję posiadają zazwyczaj celowniki teleskopowe o regulowanym powiększeniu ze względu na to, że celownik o dużym powiększeniu zastosowany do strzelania na krótkie dystanse ma zbyt zawężone pole widzenia. Niektóre celowniki posiadają dodatkowe wzmacniacze obrazu lub noktowizory pasywne umożliwiające strzelanie w nocy.
[edytuj] Amunicja
Początkowo karabiny wyborowe były zasilane standardową amunicją karabinową, później selekcjonowaną amunicją specjalną, od roku 1985 obserwuje się jednak tendencję do zwiększania kalibru broni, umożliwiając tym samym strzelanie na większe odległości lub niszczenie sprzętu przeciwnika. Chociaż nowa broń jest ciężka, duża, nieporęczna, głośna i droga to jednak ze względu na dużą moc pocisku coraz częściej znajduje zastosowanie bojowe.
Najpopularniejszą amunicją wielkokalibrową wykorzystywaną w wielkokalibrowych karabinach wyborowych jest obecnie nabój .50 BMG, natomiast karabin o największym kalibrze do obecnie chorwacki RT-20 strzelający amunicją 20 x 110 mm Hispano. Lukę pomiędzy karabinami kalibru .50 i strzelającymi nabojami standardowymi 7,62 x 51 mm NATO wypełnia broń na amunicję .338 Lapua i .408 Chey-Tac. Prowadzone są również prace badawcze nad wielkokalibrowymi karabinami wyborowymi, takimi jak Barrett XM109, strzelającymi amunicją burzącą kalibru 25 mm.
W Polsce produkuje się wielkokalibrowy karabin wyborowy Tor strzelający amunicją .50 BMG.
[edytuj] Kamuflaż
Bardzo często warunkiem wykonania zadania przez strzelców wyborowych jest konieczność pozostawania w ukryciu przez długi czas. Strój strzelca wyborowego musi zapewnić jego niewidzialność zarówno optyczną jak i w podczerwieni. Do maskowania najczęściej używa się odpowiedniego do warunków i kolorystyki terenowej stroju zwanego Ghillie Suit, często uzupełnionego przez Tick suit - odzież zmniejszającą emisję ciepła czyli promieniowania podczerwonego na zewnątrz, czyniąc tak ubranego żołnierza praktycznie niedostrzegalnym również przy użyciu detektorów ciepła.
[edytuj] Sławni strzelcy wyborowi
Pierwsze wzmianki o strzelcach prowadzących celny ogień z ukrytych pozycji pochodzą z XVI wiecznej Japonii. Będąca wtedy w użyciu broń nie była nawet w przybliżeniu tak celna jak dzisiejsza, a użycie prochu czarnego demaskowało strzelca dość szybko. Później wielokrotnie w historii europejskiej i amerykańskiej pojawiali się strzelcy wyborowi, poczynając od wojen napoleońskich poprzez wojnę secesyjną w Ameryce Północnej. Dopiero jednak wynalezienie prochu bezdymnego umożliwiło rozwinięcie się formacji strzelców wyborowych mogących prowadzić ogień z dużych odległości i jednocześnie uniknąć wykrycia przez dłuższy czas.
- Najsłynniejszym, posiadającym najwięcej potwierdzonych trafień, strzelcem wyborowym był Fin Simo Häyhä, który podczas wojny zimowej używając fińskiej wersji karabinu Mosin-Nagant M28, zastrzelił 505 żołnierzy radzieckich używając głównie standardowych przyrządów celowniczych. Jego zdaniem strzelec korzystający z celowników teleskopowych stanowił większy, łatwiejszy do trafienia cel, gdyż przy użyciu celownika optycznego musiałby podnieść głowę wyżej, a na soczewce celownika mogły odbić się promienie świetlne, zwiększając ryzyko wykrycia. Zamiast celownika optycznego używał muszki i szczerbinki. Ponadto Simo Häyhä zastrzelił dalszych ponad 200 żołnierzy wroga z pistoletu maszynowego. Na uwagę zasługuje fakt, że dokonał on tego w ciągu tylko trzech miesięcy, gdyż później został ciężko ranny w twarz.
- Drugim w kolejności strzelcem wyborowym pod względem liczby trafień był również Fin, Sulo Kolkka, który zastrzelił ponad 400 żołnierzy radzieckich korzystając z takiej samej broni jak Simo Häyhä, używając tylko mechanicznych przyrządów celowniczych. Dalszych 200 Rosjan zastrzelił z pistoletu maszynowego.
- Sepp Allerberger- Austriak, od 1943r. w 3. Gebirgsdivision, w 144. Gebirgsjaeger Regiment, od listopada 1943r. do kwietnia 1945r. zliwkidował oficjalnie 257 Sowietów, nieoficjalnie - około 350.
- Iwan Sidorenko - prawdopodobnie najskuteczniejszy radziecki strzelec wyborowy walczący podczas II wojny światowej. Uzyskał 126 potwierdzonych trafień.
- Wasilij Golasow - kolejny radziecki strzelec wyborowy, który do 1943 roku, zanim zginął, zastrzelił 122 żołnierzy wroga, w tym 30 strzelców wyborowych.
- Wasilij Zajcew - najsłynniejszy radziecki strzelec wyborowy, który podczas Bitwy o Stalingrad zastrzelił 125 żołnierzy niemieckich, głównie oficerów. Film "Wróg u bram" opowiada o Wasiliju Zajcewie i jego pojedynku z fikcyjnym snajperem niemieckim określanym jako "major König".
- Ludmiła Pawliczenko - najskuteczniejszy strzelec wyborowy wśród kobiet. Ukrainka, która podczas II wojny światowej zastrzeliła 109 żołnierzy wroga w tym 29 strzelców wyborowych, używając karabinu Mosin-Nagant z celownikiem teleskopowym. W ciągu dwóch i pół miesiąca walk pod Odessą zastrzeliła 187 Niemców.
- Nina Lobkowskaja - zastrzeliła również 109 żołnierzy niemieckich w ciągu całej II wojny światowej
- Carlos Hathcock sierżant Piechoty Morskiej Stanów Zjednoczonych walczący w Wietnamie. Zastrzelił 93 żołnierzy armii Wietnamu Północnego i partyzantów Vietcongu.
- Juba - iracki strzelec wyborowy (lub grupa strzelców), który zastrzelił wielu żołnierzy amerykańskich celując w głowę lub połączenia w kamizelkach kuloodpornych, a jeszcze więcej poranił (z powodu używanego w swoim karabinie dość małego kalibru pocisków jak na snajpera). Nazwa Juba jest kryptonimem nadanym snajperowi przez żołnierzy koalicji antyirackiej. Nigdy nie został schwytany, ani nie potwierdzono jego istnienia. Opowieści o strzelcu Juba mają charakter miejskiej legendy, podsycanej faktem znalezienia przez amerykańskie siły specjalne w budynku, który był prawdopodobnym stanowiskiem strzeleckim Juba, naboju z notką w języku arabskim "To co było wzięte krwią, może być odebrane tylko krwią." podpisaną "Baghdad Sniper". Wielu irakijskich terrorystów podszywało się pod tą postać, aby spotęgować jeszcze bardziej strach wśród żołnierzy koalicji. Zwolennicy opuszczenia wojsk koalicji z Iraku głosili taką legendę, dodając, że był (lub w dalszym ciągu jest) to "kulturalny" snajper, gdyż czekał aż z linii strzału i jego okolic (możliwy rykoszet) zniknęły kobiety i dzieci.
Powyższa lista nie jest rankingiem. Strzelec wyborowy ma za zadanie wykonanie misji, a wszelkie przejawy bicia rekordów mogą narazić na niebezpieczeństwo powodzenie misji i życie strzelca. Zadaniem kadry dowódczej jest usuwanie z szeregów wojska takich strzelców, dla których najważniejsze jest zabicie jak największej liczby ofiar.
