Szopki krakowskie
Z Wikipedii
Szopki krakowskie (Betlejem krakowskie) to związane ze świętami Bożego Narodzenia dzieła sztuki rękodzielniczej przedstawiające miniatury zabytkowych budowli Krakowa.
Szopki krakowskie wywodzą się z tradycji statycznych szopek świątecznych oraz jasełek, niegdyś wystawianych w kościołach w okresie świąt Bożego Narodzenia. Przeważnie były to stajenki betlejemskie na tle skalistego krajobrazu. Umieszczano w nich figurki Dzieciątka, Maryi, Józefa oraz pastuszków, owiec, osłów, wołów itp. Na święto Trzech Króli, przypadające 6 stycznia, dostawiano dodatkowo postacie monarchów. Najstarsze figurki jasełkowe, pochodzące z XIV wieku, zachowały się w klasztorze klarysek przy kościele św. Andrzeja.
Pierwsze szopki powstały w połowie XIX wieku. Tworzyli je cieśle, murarze z Krakowa i okolic. Było to dla nich dodatkowe zajęcie w czasie martwego sezonu budowlanego. W okresie świąt chodzili ze swymi szopkami po domach. Znany był zespół szopkarzy majstra Michała Ezenekiera, który rokrocznie gościł u hrabiów Potockich w pałacu Pod Baranami i u Estreicherów. Na Rynku kolędnicy czekali na widzów pomiędzy ulicami Floriańską a św. Jana.
Wzorem architektonicznym był przede wszystkim kościół Mariacki, ale wykonywano także miniatury Wawelu, Sukiennic, Barbakanu. Szopki stanowiły scenę teatru ludowego z kukiełkami. Postaci należały do dwóch splatających się światów: biblijnego, przedstawiającego narodziny Jezusa i świeckiego, wciąż zmienianego i aktualizowanego, wyrosłego z wątków historycznych, patriotycznych, obyczajowych, satyrycznych. We współczesnych szopkach kukiełki zostały zastąpione nieruchomymi figurkami, które przedstawiają zarówno postaci historyczne, jak i współczesnych polityków, artystów; czerpią z folkloru, legend krakowskich (ze szczególnie popularną o Smoku Wawelskim).
W roku 1927 Antoni Wasilewski inicjuje organizację dorocznego konkursu na najpiękniejszą szopkę bożonarodzeniową. Od 1937 roku corocznie, w pierwszy czwartek grudnia, odbywa się prezentacja szopek na stopniach pomnika Mickiewicza na krakowskim Rynku i konkurs na najpiękniejszą szopkę krakowską, z wystawą pokonkursową w Krzysztoforach. W budowaniu szopek od lat specjalizują się całe rody współczesnych cieśli.
[edytuj] Zobacz też
Zima: Konik • Koza • Turoń • Podłaźniki • Szopka krakowska • Gwiazda kolędnicza • Misie • Ścięcie śmierci • Podkoziołek • Ciągnienie kloca • Cąber • Wkupne do bab •Skakanie na urodzaj lnu •Zapust •
Wiosna: Marzanna • Gregorianki • Judaszki • Pucheroki • Śmigus-dyngus • Turki • Dziady śmigustne • Siuda Baba • Kurek dyngusowy • Pisanki • Palma wielkanocna • Roduś • Król pasterzy • Lajkonik • Sobótki •
Lato: Wyzwolenie kosiarza • Oborywanie przepiórki • Okrężne • Kozioł •
Jesień: Zaduszki • Andrzejki • Pieczywo obrzędowe •
