Wikłacz zmienny

Wikłacz zmienny lub wikłacz żółtopręgowy (Ploceus cucullatus) występuje także pod nazwą Tkacz towarzyski (Textor cucullatus a również Textor eingeordnet ) - tak liczne nazwy są wynikiem znacznego zasięgu i zależnej od terytorium znacznej zmienności ubarwienia. Jest najpospolitszym i najbardziej znanym wikłaczem Afryki. Wyróżnia się 7 podgatunków, m.in. P. cucullatus spilonotus z południowej Afryki oraz P. cucullatus collaris z Kongo i północnej Angoli. Zamieszkuje Afrykę subsaharyjską (od Sudanu i Etiopii na południe po Angolę i RPA). Jego obecności pozbawione są południowo-zachodnie części Afryki i zupełnie suche regiony Somalii. Przewieziony został na Antyle i na niektórych z tych wysp uznawany jest za największego szkodnika.

Cechy gatunku

U samców w okresie godowym większość upierzenia żółta, skrzydła i ogon czarne z żółtymi plamami. Głowa czarnobrązowa z czerwonymi oczyma, podgardle kasztanowate. U podgatunku P. cucullatus spilonotus wierzch głowy żółty i brak brązowej barwy na podgardlu. Poza sezonem lęgowym samce upodabniają się do samic i są bardziej zielonkawe i prążkowane, z szarym wierzchem i bladożółtym spodem. Skrzydła pozostają żółto-czarne. Mają czarny, mocny stożkowy dziób typowy dla ziarnojadów. Nogi są bladoróżowe. Wikłacz jest ptakiem towarzyskim, mało płochliwym a wręcz nawet agresywnym. Zazwyczaj przebywa w dużych koloniach lęgowych, gdzie ptaki podkradają sobie wzajemnie gniazdowy materiał budulcowy i hałaśliwie załatwiają swoje porachunki. Często cała kolonia wzbija się w powietrze bez widocznej przyczyny.

Wymiary średnie: należy do większych spośród gatunków wikłaczy.

Długość ciała - 15-18 cm.
Długość skrzydła - 8-10 cm.

Biotop: Spotkać go można w różnych środowiskach, w niektórych jest stałym mieszkańcem, w innych tylko ptakiem wędrownym. Bywa na zalesionych sawannach, na trawiastych równinach, na polach uprawnych i w ogrodach. W pobliżu siedzib ludzkich chętnie korzysta także z wysypisk śmieci. Unika terenów powyżej 2 tysięcy metrów nad poziomem morza oraz gęstych lasów monsunowych. Szczególnie chętnie kolonizuje miejsca ze stałym dostępem do wody dlatego na suchych obszarach pojawia się tylko podczas letniej pory deszczowej.

Gniazdo: Początek okresu lęgowego zależy od regionu. Na wilgotniejszych obszarach okołorównikowych pora lęgowa może trwać cały rok. W innych miejscach jest wyraźnie ograniczona czasowo. Każdy samiec buduje jedno, lub więcej gniazd i często zawiesza je na końcu zwisającej nad wodą gałęzi. Najpierw buduje konstrukcję z długich traw lub pasków z liści palmy, następnie gęsto je splata tworząc koszykowe gniazdo w kształcie kuli lub nerki. Liście palmowe zdobywa wydziobując najpierw otwór w wachlarzu liści, a następnie chwytając w dziób mały kawałek liście ze skraju wydziobanego otworu i przemieszczając się odrywa z liścia długi pasek. Wejście do gniazda najczęściej skierowane jest ku dołowi lub na bok. Na jednym dużym drzewie może znajdować się nawet 300 takich gniazd. W razie zagrożenia ich mieszkańcy tworzą jedną wielką społeczność, solidarnie odpędzając wroga trzepocąc nad nim skrzydłami i dziobiąc. W czasie budowy gniazda samce odzywają się głośnym "czak-czak". W razie zagrożenia ptaki wydają ostry dźwięk "sipp".

Po zbudowaniu większej części gniazda samce przystępują do wabienia samiczki. Zwieszają się pod gniazdem i wisząc głową w dół, trzepocą skrzydłami i śpiewają. Dopiero po zwabieniu samiczki samiec wykańcza gniazdo wyścielając jego wnętrze delikatnymi roślinami i innym miękkim materiałem. Gdy gniazdo jest gotowe a samiczka zapłodniona, samiec odlatuje, nawet daleko i bardzo często rozpoczyna budowę następnego gniazda, do którego stara się zwabić kolejną partnerkę. Dlatego w kolonii żyje zazwyczaj dużo więcej samiczek niż samców. Samczyk w ciągu sezonu ma nawet 5 partnerek, samiczka zaś maksymalnie trzech.

Jaja: Samiczka znosi 2-3 wielobarwne jajeczka.

Wysiadywanie: trwa ok. 2 tygodnie, prowadzone jest wyłącznie przez samicę.

Pożywienie: Żywią się przede wszystkim nasionami, ale zwłaszcza w okresie lęgowym, zjadają także owady. Ich stada często stają się postrachem rolników, powodują bowiem wielkie szkody w zbiorach. Mogą też korzystać z nektaru kwiatowego. Pożywienie wyszukują zarówno na ziemi jak i wśród gałęzi drzew.

Czy wiesz, że...

Samce wikłaczy mają różne ubarwienie. W Afryce Południowej ich złotożółte piórka mają czarne plamki. W Angoli tył i głowa tkaczy są całkiem czarne. W Afryce Zachodniej samce są czarne na ciemieniu, a żółty tył oddziela kasztanowo-brązowy krążek.
W Afryce Środkowej kolonie tkaczy towarzyskich sąsiadują z koloniami tkacza czarnego lub są nawet wspólne.Oba gatunki krzyżują się ze sobą.