Wilanów (dzielnica Warszawy)

Z Wikipedii

Na tę stronę wskazuje przekierowanie ze strony Wilanów. Zobacz też: inne miejsca o nazwie Wilanów.

	Wilanów
	dzielnica Warszawy

Herb Wilanowa

Status

dzielnica

Burmistrz

Rafał Miastowski

Powierzchnia

36,73 km²

Populacja (2003)
- liczba ludności

14 032

Tablice rejestracyjne

WW...F, WW...G, WW...H, WW...J, WW...W

Położenie na planie Warszawy

Strona internetowa dzielnicy

Galeria zdjęć w Wikimedia Commons

Wilanów (łac. Villa Nova) – dzielnica Warszawy położona w południowej części miasta, wzdłuż zachodniego brzegu Wisły. Południowa granica Wilanowa stanowi granicę Warszawy. W latach 1994-2002 Wilanów był samodzielną gminą.

Wilanów jest jedną z najsławniejszych dzielnic w Polsce, a pałac w Wilanowie znany jest nawet poza granicami. Największa w tym zasługa wielkiego monarchy i pogromcy Turków pod Wiedniem - króla Jana III Sobieskiego. Jego decyzja o budowie w dawnym Wilanowie letniej rezydencji zaważyła na losach ówczesnej wsi, a współczesnej dzielnicy Warszawy.

[edytuj] Informacje ogólne

Wilanów jest dzielnicą Warszawy o najmniejszej liczbie ludności (14 032 w 2003) i najmniejszej gęstości zaludnienia (355 osób/km²), jednak ten współczynnik ulega zmianie z powodu budowy wielu nowych osiedli mieszkalnych w tej dzielnicy.

Wilanów graniczy:

od zachodu z dzielnicą Ursynów
od północy z dzielnicą Mokotów
od wschodu (przez Wisłę) z dzielnicą Wawer
od południa z gminą Konstancin-Jeziorna, powiat piaseczyński

Wilanów jest jedną z najstarszych osad w okolicach Warszawy. Do drugiej połowy XVII w. używano nazwy Milanów. Prawdopodobnie w XIII w. Milanów został nadany klasztorowi Benedyktynów w Płocku. W 1338 r. stał się własnością księcia czerskiego i sochaczewskiego Trojdena. Kolejni właściciele Milanowa to między innymi: Milanowscy, Leszczyńscy, Krzyccy. W 1677 r. odkupiony przez Jana III Sobieskiego, jako Villa Nova (Wilanów). W 1720 r. teren wraz z dworem kupiła Elżbieta Helena Sieniawska. W latach 1730-1733 Wilanów dzierżawił August II Mocny. Następnie posiadłość przechodziła przez ręce rodów Czartoryskich, Lubomirskich oraz Potockich. W 1892 r., zgodnie z testamentem Aleksandry z Potockich przekazana hrabiemu Branickiemu. W posiadaniu Branickich Wilanów pozostał do końca II wojny światowej. W 1945 r. cały zespół pałacowo-ogrodowy Wilanowa przeszedł na własność państwa, stając się oddziałem Muzeum Narodowego w Warszawie, który od 1995 r. jest samodzielną instytucją jako Muzeum Pałac w Wilanowie.

[edytuj] Nazwa

Pierwotnie nazwa brzmiała Milanowo lub Milanów. Pojawia się ona kilkukrotnie w średniowiecznych zapiskach jako: Mylynow (1350), Milonowo (1377), Milonów (1422), Milonowo (1426). Pochodzi ona od nazwy osobowej Milon lub Milan, wywodzącej się prawdopodobnie z imion złożonych typu Milosław, Milobrat. Obecna forma powstała najprawdopodobniej poprzez nawiązanie do nazwy pałacu Villa Nova, po jego powstaniu w XVII wieku.^[1]

[edytuj] Pałac króla Jana III Sobieskiego

Zobacz więcej w osobnym artykule: Pałac w Wilanowie.

Pałac króla Jana III Sobieskiego w Wilanowie

Oficyna pałacowa

Pałac w Wilanowie to główny obiekt i centrum zabytkowego zespołu pałacowo-ogrodowego. Jest jednym z najcenniejszych zabytków polskiej kultury narodowej. Wilanów był ulubioną letnią siedzibą króla Jana III Sobieskiego.

W ciągu ponad 300 lat swojego istnienia pałac w Wilanowie przeżywał okresy upadku i świetności. Gromadzone w Pałacu zbiory artystyczne, dzieła wybitnych twórców polskich i zagranicznych świadczą o wysokim poziomie narodowego kolekcjonerstwa pomimo wielu strat w okresach wojennych.

Dzieje muzeum sięgają 1805, kiedy to Stanisław Kostka Potocki (wybitny działacz Oświecenia), udostępnił sale swej rezydencji wraz ze zbiorami polskiemu społeczeństwu. Za czasów hitlerowskiej okupacji w kordegardzie pałacowej siedzibę miał mały oddział armii niemieckiej.

W 1945 dawna rezydencja monarsza stała się własnością całego narodu. W latach 1954-1961 przeprowadzono remont generalny Pałacu i konserwację wielu bezcennych zabytków. Wnętrza pałacowe odzyskały wówczas swój pierwotny wygląd.

Zespół pałacowo-parkowy jest jednym z najpiękniejszych zabytków europejskiego baroku. Jest nie tylko bezcennym świadectwem dawnej świetności Rzeczypospolitej, ale również miejscem wydarzeń kulturalnych, koncertów i spotkań Warszawiaków szukających wytchnienia w ogrodach Wilanowa.

Historia Pałacu Wilanowskiego rozpoczęła się 23 kwietnia 1677 roku, kiedy to wioska zwana jeszcze Milanów stała się własnością Jana III Sobieskiego. Wkrótce nazwę zmieniono na Villa Nova, w nawiązaniu do tradycji antycznych, a potem spolszczono ją na Wilanów. Początkowo zbudowana w tym miejscu rezydencja była niewielka, gdyż Augustyn Wincenty Locci, nadworny architekt króla, otrzymał za zadanie wzniesienie jedynie parterowego dworu o układzie typowym dla zabudowy Rzeczypospolitej. Jednakże sukcesy militarne i wzrost znaczenia monarchy w następnych latach wpłynęły na znaczne poszerzenie pierwotnego projektu. Wielka rozbudowa prowadzona była w latach 1677-1696. Po jej zakończeniu budowla połączyła w sobie elementy dworu szlacheckiego, włoskiej willi ogrodowej i francuskiego pałacu w stylu Ludwika XIV.

Po śmierci króla Pałac stał się własnością jego synów, natomiast w 1720 roku mocno podupadłą rezydencję nabyła jedna z najbogatszych kobiet w ówczesnej Polsce – Elżbieta Helena Sieniawska. Przez 9 kolejnych lat kontynuowała prace budowlane rozpoczęte przez Sobieskiego. Wtedy właśnie powstały boczne skrzydła, której to inwestycji król nie zdążył już zrealizować. Po śmierci Sieniawskiej właścicielką Wilanowa została jej córka Maria Zofia Denhoffowa, po mężu Czartoryska. W 1730 roku Pałac na trzy lata znalazł się w rękach króla Augusta II Mocnego, który dokonał w rezydencji wielu zmian, szczególnie jeżeli chodzi o wystrój wnętrz. W połowie XVIII wieku dobra wilanowskie odziedziczyła córka Czartoryskich, marszałkowa Izabela Lubomirska, za rządów której Wilanów znów zaczął błyszczeć dawnym blaskiem. W 69 lat później księżna marszałkowa przekazała Wilanów swojej córce i jej małżonkowi Stanisławowi Kostce Potockiemu. Dzięki jego staraniom w 1805 roku w Wilanowie otwarte zostało jedno z pierwszych muzeów w Polsce. Rodzina Potockich z Wilanowem związana była aż do 1892 roku, kiedy to ostatnia z rodu Aleksandra Potocka zapisała włości swemu kuzynowi Ksaweremu Branickiemu. Ród Branickich zamieszkiwał w Wilanowie do 12 września 1944 r., kiedy to rodzina została ewakuowana przez wojska okupacyjne do Nieborowa, a stamtąd po wyzwoleniu wywieziona przez NKWD i internowana w ZSRR. W 1945 r. pałac został znacjonalizowany i stał się oddziałem Muzeum Narodowego w Warszawie. Pałac w Wilanowie należy do tych nielicznych zabytków w Warszawie, które w niezmienionej postaci przetrwały okres II wojny światowej.

[edytuj] Kultura

Głównym ośrodkiem i kreatorem życia kulturalnego Wilanowa jest Muzeum Pałac w Wilanowie oraz Muzeum Plakatu (mieszczący się w dawnej ujeżdżalni pałacowej Oddział Muzeum Narodowego w Warszawie). Do najbardziej znanych imprez należą: Letnie Koncerty Królewskie w Ogrodzie Różanym oraz Międzynarodowa Letnia Akademia Muzyki Dawnej stwarzająca okazję do spotkań muzyków z całego świata.