Zespół pałacowo-parkowy w Natolinie
Z Wikipedii
Zespół pałacowo-parkowy w Natolinie (Park Natoliński) – mieści się w Warszawie przy ul. Nowoursynowskiej 84 na terenie dzielnicy Wilanów.
Historia zespołu pałacowo-parkowego w Natolinie zaczyna się za panowania Jana III Sobieskiego. Wtedy król kupił wieś Milanowo, w której skład wchodził również las, na terenie dzisiejszego Natolina. W Milanowie zbudował Pałac w Wilanowie, a na Natolinie stworzył Bażantarnię i zwierzyniec, w którym polował. Chociaż nie postawił żadnego pawilonu ani pałacyku, od tego okresu datuje się historię Natolina.
[edytuj] Pałac Potockich w Natolinie
Pałac został wybudowany na zlecenie Augusta Czartoryskiego według projektu Szymona Bogumiła Zuga w latach 1780-1782 w stylu klasycystycznym. W 1782 pałac odziedziczyła Elżbieta Lubomirska. W 1799 stał się własnością córki Lubomirskiej – Aleksandry i jej męża Stanisława Kostki Potockiego. W 1805 należał do ich syna Aleksandra i jego żony Anny Tyszkiewicz.
Wkrótce – w 1807, wcześniejsza nazwa miejscowości Bażanteria została zmieniona na Natolin, na cześć ich córki Natalii Potockiej urodzonej w tamtym roku. W 1808 przebudowano pałac według projektu Chrystiana Piotra Aignera. Architekt ten dobudował także oficynę, domy dozorców i wozownię ze stajnią. Budynek posiada zaokrągloną środkową salę wypełniającą dwa piętra i nakrytą kopułą wspieraną przez sześć kolumn.
W 1834-1838 kolejną przebudową zajął się Henryk Marconi. Zaprojektował pomnik-sarkofag Natalii Potockiej (zm. 1830), wyrzeźbiony przez Ludwika Kaufmanna. W parku wybudowano świątynię dorycką, bramę i most mauretański a także akwedukt rzymski. Po śmierci Aleksandra Potockiego pałac od 1892 do 1945 należał do Branickich.
Przetrwał 4 lata II wojny światowej. W czasie Powstania Warszawskiego i po jego upadku, niemieckie wojska okupacyjne rozmyślnie zdewastowały i rozgrabiły najcenniejsze budynki i budowle Natolina. Szczególnie barbarzyńsko potraktowany został pomnik Natalii Sanguszkowej, który posłużył za cel strzelającym do niego żołnierzom. Podobny los spotkał rzeźbę Junony w Salonie Otwartym. Zabytkowy park natoliński przeorano rowami strzeleckimi, niszcząc przy tym dużą część jego historycznego starodrzewia.
W 1945 roku Natolin został upaństwowiony i oddany pod opiekę Muzeum Narodowego w Warszawie, ale wkrótce stał się rezydencją Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej - czyli de facto Bolesława Bieruta, a następnie obiektem reprezentacyjnym Urzędu Rady Ministrów. Generalne prace restauracyjne przeprowadzone jeszcze przez Muzeum zlikwidowały skutki wieloletnich zaniedbań i większość zniszczeń wojennych, a w Salonie Otwartym odsłonięto i zakonserwowano zamalowany w XIX wieku plafon Vincenzo Brenny. Jednak już po kilkunastu latach Natolin zaczął ponownie ulegać procesowi szybko postępującej degradacji.
Poważny stan zagrożenia unikalnych wartości artystycznych, historycznych i krajobrazowych Natolina powstrzymany został na początku lat 90. XX wieku dzięki przekazaniu obiektu na cele edukacji europejskiej. Opiekująca się zabytkiem Fundacja Centrum Europejskie Natolin przeprowadziła prace konserwatorskie i adaptacyjne obiektów dawnego zespołu pałacowego, wykorzystując je m.in. na potrzeby Kolegium Europejskiego – filii College of Europe w Brugii – goszczącego od 1993 r. na terenie Natolina. Wzniesiono wówczas kilka nowych budynków przeznaczonych dla wykładowców i młodzieży akademickiej, rektorat oraz sale konferencyjne i wykładowe. Formę architektoniczną nowych budynków zharmonizowano z odrestaurowanymi obiektami zabytkowymi.
[edytuj] Rezerwat przyrody Las Natoliński
W skład zespołu pałacowo-parkowego wchodzi też Las Natoliński – rezerwat przyrody ze zróżnicowanymi zbiorowiskami leśnymi, drzewami pomnikowymi, o ciekawej rzeźbie terenu.
- powierzchnia rezerwatu – 105,00 ha
- rok utworzenia – 1991
- rodzaj rezerwatu – leśny
- dokument powołujący – M.P. numer 38 pozycja 273
- przedmiot ochrony – ochrona fragmentów skarpy warszawskiej.
