Dziady (dramat)
Z Wikipedii
Dziady - dramat romantyczny polskiego wieszcza narodowego Adama Mickiewicza.
Dramat składa się z trzech luźno powiązanych części, kolejno II, IV i III. Elementem spajającym poszczególne części jest postać głównego bohatera, nazywanego kolejno (w cz. II, IV i III) Upiorem, Gustawem i Konradem. W utworze znajdują się liczne wątki autobiograficzne, oraz zawarte są idee romantyzmu, także polskiego, związanego z walką narodowo-wyzwoleńczą z rosyjskim zaborcą.
Dziady nie są szerzej znane poza granicami Polski, ze względu na hermetyczność utworu.
W 1968 roku zdjęcie z afisza inscenizacji Dziadów w Teatrze Narodowym w Warszawie stało się powodem wystąpień studenckich określanych jako "Marzec 1968".
Uwaga: W dalszej części artykułu znajdują się szczegóły fabuły lub zakończenia utworu.
Spis treści |
[edytuj] Opis utworów
[edytuj] "Dziady" część II
II część "Dziadów", chronologicznie część pierwsza, powstała w latach 1820 - 1832 w okresie Wileńsko-Kowieńskim życia Adama Mickiewicza (stąd ich określenie - Dziady Wileńsko-Kowieńskie). Jest to dramat społeczny opisujący słowiański obrządek dziadów. Utwór bogato czerpie z pogańskiej kultury Polski, zawiera motywy ludowe, motywy zbrodni i kary oraz wiele innych charakterystycznych dla romantyzmu. Ta część "Dziadów" jest omawiana w szkołach na etapie gimnazjum.
[edytuj] "Dziady" część IV
Ta część "Dziadów", chronologicznie część druga, powstała w latach 1823 - 1832 i jest nazywana Dziadami Wileńsko-Kowieńskimi ze względu na okres w życiu Mickiewicza, w którym ten utwór powstał. Jest to dramat miłosny w którym głównym bohaterem jest nieszczęśliwy kochanek - Gustaw. Akcja dramatu toczy się w dzień zaduszny, między 21 a północą a miejscem akcji jest dom księdza, który był nauczycielem głównego bohatera. Mickiewicz pisząc tę część "Dziadów" przy kreowaniu głównego bohatera oparł się na modelu kochanka romantycznego, który jest rozwinięciem bohatera romantycznego. IV część "Dziadów" jest lekturą obowiązkową w szkołach ponadgimnazjalnych.
[edytuj] "Dziady" część III
Trzecia, ostatnia ukończona część dramatu została napisana w 1832 roku i nazywana jest "Dziadami Drezeńskimi" (wiąże się to z pobytem Mickiewicza w Dreźnie). Jest to dramat narodowo-rewolucyjny i ściśle związany jest z walką narodowo-wyzwoleńczą. Bardzo ważną jego częścią jest Wielka Improwizacja. Przez krytyków uznany za owoc szczytowej formy Mickiewicza. III część "Dziadów" jest lekturą obowiązkową w szkołach ponadgimnazjalnych.
[edytuj] "Dziady" część I
Pierwsza część "Dziadów" jest częścią nieukończoną i nie została wydana za życia artysty. Po raz pierwszy do druku trafiła w wydanym w Paryżu w 1860 r. podsumowaniu ważniejszych dzieł Mickiewicza. Zawiera zbiór niepowiązanych ze sobą historii. Pierwsza część "Dziadów" może być traktowana jako początek lub zakończenie cyklu. Ta część dramatu nie jest zawarta w podstawie programowej.
[edytuj] Ważniejsze inscenizacje "Dziadów"
[edytuj] W Polsce
- "Dziady" w reżyserii Leona Schillera w Teatrze Polskim w Warszawie (1934). Była to czołowa ikona teatru ogromnego, nad którego stylem Schiller przez długie lata pracował. W roli Gustawa-Konrada wystąpił Józef Węgrzyn. Scenografię zaprojektował Andrzej Pronaszko.
- "Dziady" w reżyserii Kazimierza Dejmka - Teatrze Narodowym. Dla władz komunistycznych pretekst do wydarzeń Marca 1968. W istocie było to piękne, wzruszające przedstawienie patriotyczne, pokazujące narodowy dramat jako misterium. Najsilniej dawała to do zrozumienia scenografia Andrzeja Stopki, ale także opracowana przez Stefana Sutkowskiego cerkiewna muzyka. Na scenie pojawił się cały ówczesny zespół Teatru Narodowego (warto tu wymienić chociaż kilka nazwisk z gwiazdorskiej trupy, jaką zgromadził Dejmek), a więc Gustaw Holoubek (Gustaw-Konrad), Józef Duriasz (Ksiądz Piotr), Zdzisław Mrożewski (Pan Senator), Kazimierz Opaliński (Guślarz), Barbara Rachwalska (Pani Rollison), Stanisław Zaczyk (Adolf), Ignacy Machowski (Doktor).
- "Dziady" w reżyserii Konrada Swinarskiego - Stary Teatr w Krakowie - 18 lutego 1973. W roli Konrada Jerzy Trela. Inscenizację zrealizowano w sposób ciekawy i nowatorski, łącząc scenę z widownią przez budowę specjalnego pomostu, tak aby publiczość stała się aktorem, który - tak jak pozostali - bierze udział w sztuce. Dziady Swinarskiego wystawiano 269 razy, do roku 1983.
Link zewnętrzny: Dziady w reżyserii Konrada Swinarskiego - www.teatry.art.pl
[edytuj] Za granicą
- "Dziady" w reżyserii Jonasa Vaitkusa - Wileński Teatr Dramatyczny - 1990. W roli Konrada Valentinas Masalskis. Spektakl zawierał wszystkie części dramatu. Ta interpretacja "Dziadów" zdobyła uznanie krytyków. Zapis spektaklu wyemitowany został w "TVP Kultura" 22 listopada 2005 r.
