Sód

*Wyjaśnienie skrótów:
l.a.=liczba atomowa
wyst.=występowanie w przyrodzie,
o.p.r.=okres połowicznego rozpadu,
s.r.=sposób rozpadu,
e.r.=energia rozpadu,
p.r.=produkt rozpadu,
w.e.=wychwyt elektronu

Chemia > Pierwiastek chemiczny > H – He – Li – Be – B – C – N – O – F – Ne – Na – Mg – Al – Si – P – S – Cl – Ar – K – Ca – Sc – Ti – V – Cr – Mn – Fe – Co – Ni – Cu – Zn – Ga – Ge – As – Se – Br – Kr – Rb – Sr – Y – Zr – Nb – Mo – Tc – Ru – Rh – Pd – Ag – Cd – In – Sn – Sb – Te – I – Xe – Cs – Ba – La – Ce – Pr – Nd – Pm – Sm – Eu – Gd – Tb – Dy – Ho – Er – Tm – Yb – Lu – Hf – Ta – W – Re – Os – Ir – Pt – Au – Hg – Tl – Pb – Bi – Po – At – Rn – Fr – Ra – Ac – Th – Pa – U – Np – Pu – Am – Cm – Bk – Cf – Es – Fm – Md – No – Lr – Rf – Db – Sg – Bh – Hs – Mt – Ds – Rg – Uub – Uut – Uuq – Uup – Uuh – Uus – Uuo - Uue - Ubn - Ubb

Kawałek sodu w nafcie

Sód (Na, łac. natrium) - pierwiastek chemiczny, z grupy metali alkalicznych w układzie okresowym.

Jedynym trwałym izotopem tego pierwiastka jest ²³Na. Izotop ²²Na emituje pozytony, które w wyniku anihilacji z elektronami znajdującymi się na powłokach atomowych daje energię promieniowania γ 511 keV, co odpowiada masie spoczynkowej elektronu. Dzięki temu ²²Na znalazł zastosowanie w badaniach wykorzystujących techniki jądrowe.

Występuje w górnych warstwach skorupy Ziemskiej w ilościach 2,30% głównie w postaci jonów Na⁺ w oceanach oraz minerałów - plagioklazów i innych skalenii, m .in. saletry chilijskiej.

Sód był uznawany za pierwiastek przez niektórych alchemików i pogląd ten przeszedł do nowożytnej chemii, mimo że nie istniały bezpośrednie dowody na jego pierwiastkowość. W 1807 r. Sir Humphry Davy otrzymał po raz pierwszy czysty sód przez elektrolizę sody kaustycznej i dowiódł analitycznie, że jest to pierwiastek.

Czysty sód jest srebrzystym, dość miękkim, kowalnym metalem, z którego można łatwo wykonywać cienkie druty i kroić go zwykłym nożem na małe fragmenty. W handlu jest dostępny w formie dużych bloków lub grubych prętów posiadających nalot tlenku sodu, które umieszcza się w słojach z olejem mineralnym lub w próżniowych opakowaniach.

Sód jest bardzo reaktywnym pierwiastkiem. Reaguje dość gwałtownie z wodą, w wyniku czego powstaje wodorotlenek sodu i gazowy wodór. Przy dużych ilościach sodu reakcja z wodą (jak i z kwasami) może powodować wybuch. Sód w kontakcie z powietrzem nie zapala się, ale dość szybko jego powierzchnia ulega pasywacji w wyniku pokrywania się szarym nalotem tlenku sodu. W czystej postaci jest stosowany jako bardzo skuteczny środek suszący rozpuszczalniki organiczne oraz jako substrat wielu reakcji chemicznych m.in. kondensacji Wurtza.

Ważne związki sodu to tlenek sodu, wodorotlenek sodu, będący bardzo silną zasadą oraz wiele soli. Mydło jest solą sodową kwasów tłuszczowych. Prawie wszystkie sole sodu są rozpuszczalne w wodzie.

Jony sodu są głównym kationem zewnątrzkomórkowym i są konieczne do utrzymania potencjału czynnościowego błon komórkowych. Sód odgrywa pewną rolę w patogenezie nadciśnienia i niewydolności krążenia.

Kationy Na⁺ należą do V grupy kationów i barwią płomień na intensywny kolor żółty.