Skarżysko-Kamienna

Z Wikipedii

Współrzędne: 51°07'00" N 020°55'00" E

Skarżysko-Kamienna

Herb Skarżyska-Kamiennej

1923

Waldemar Mazur

64,16 km²

Położenie

51° 07' N
20° 55' E

Wysokość

250 m n.p.m.

Liczba mieszkańców (2004)
- liczba ludności
- gęstość
- aglomeracja

49 745
775 os./km²
-

Strefa numeracyjna
(do 2005)

(+48) 41

Kod pocztowy

26-110

Tablice rejestracyjne

TSK

Miasta partnerskie

Stafford (

Anglia), Żmierinka (

Ukraina), Kavarna (

Bułgaria)

Położenie na mapie Polski

Urząd miejski³

Sikorskiego 18
26-110 Skarżysko-Kamienna
tel. (41) 252 01 22; faks (41) 252 01 24

Strona internetowa miasta

Fot. 1: Fragment osiedla Milica.

Fot. 2: Kościół pod wezwaniem NSJ, popularnie zwany "dużym kościołem".

Fot. 3: Zalew Rejów oraz stadion.

Fot. 4: Rzeka Kamienna na pd-zach rubieżach miasta.

Skarżysko-Kamienna - miasto powiatowe w północnej części województwa świętokrzyskiego. Do 1928 r. miasto nosiło nazwę Kamienna; zwyczajowo i potocznie określane jest pierwszym członem nazwy - Skarżysko.

Spis treści

1 Położenie
2 Przyroda
- 2.1 Lasy
3 Transport i komunikacja
- 3.1 Drogi
- 3.2 Kolej
4 Historia w skrócie
5 Warto zobaczyć
6 Znane postacie związane z miastem
7 Ciekawostki
8 Zobacz też
9 Linki zewnętrzne

[edytuj] Położenie

Miasto Skarżysko-Kamienna położone jest nad rzeką Kamienną oraz jej dopływami Kamionką, Bernatką i Oleśnicą, na pograniczu Płaskowyżu Suchedniowskiego i Garbu Gielniowskiego oraz na północnym obrzeżu Gór Świętokrzyskich. Graniczy bezpośrednio z województwem mazowieckim; jeden z największych ośrodków miejskich województwa.

Miasto jest ważnym węzłem komunikacyjnym - leży na przecięciu głównych szlaków drogowych oraz kolejowych z Warszawy do Krakowa i z Łodzi do Rzeszowa.

Skarżysko-Kamienna jest punktem początkowym czerwonego Szlaku Milenijnego prowadzącego do Kałkowa, zielonego szlaku turystycznego prowadzącego na Wykus, żółtego szlaku turystycznego prowadzącego poprzez okolice miasta, czarnego szlaku rowerowego prowadzącego do Mostek oraz niebieskiego szlaku rowerowego prowadzącego do Ostrowca Świętokrzyskiego.

[edytuj] Przyroda

Skarżysko-Kamienna usytuowane jest w otoczonej zalesionymi wzniesieniami kotlinie, dodatkowo przeciętej doliną Kamiennej i jej dopływów. Podłoże stanowią głównie gleby piaszczyste i piaszczysto gliniaste; w dolinie Kamiennej występują żyźniejsze osady rzeczne z pokładami gleb torfowych. Znaczna część nurtu rzeki przebiegającego przez obszar miasta jest nieuregulowana, tworząc zawiłe meandry wyznaczające skomplikowaną granicę południowo-wschodniej części Skarżyska. Na południowo-zachodnich krańcach miasta wzdłuż rzeki rozciągają się łąki będące jej naturalnym rozlewiskiem, znajdujące się pod wodą po wiosennych roztopach i długotrwałych opadach w sezonie wiosenno-letnim.

[edytuj] Lasy

Miasto okalają rozległe kompleksy leśne, których znaczną część obejmują obszary chronionego krajobrazu oraz parki krajobrazowe (w tym Suchedniowsko-Oblęgorski Park Krajobrazowy i Sieradowicki Park Krajobrazowy). Dominujące gatunki lasotwórcze to sosna (ok. 70% powierzchni) oraz jodła (ok. 20%). Inne powszechnie spotykane gatunki to brzoza, olcha, dąb, świerk, modrzew, buk oraz grab.

[edytuj] Transport i komunikacja

Skarżysko-Kamienną cechuje korzystne położenie na przecięciu szlaków drogowych i kolejowych.

[edytuj] Drogi

Przez miasto przebiegają następujące trasy:

7 Droga krajowa nr 7 (Żukowo - Gdańsk - Warszawa - Radom - Skarżysko-Kamienna - Kielce - Kraków - Chyżne)
42 Droga krajowa nr 42 (Kamienna - Radomsko - Skarżysko-Kamienna - Starachowice - Rudnik).

W 2005 roku zakończono pierwszy etap budowy węzła drogowo-kolejowego, umożliwiającego bezkolizyjny przejazd DK7, uprzednio krzyżującą się z DK42 oraz linią kolejową do Tomaszowa Mazowieckiego. Obecnie trwają prace nad drugim etapem, polegające na zmianie przebiegu fragmentu drogi krajowej nr 42, omijającym teren zabudowany oraz linię kolejową. Zakończenie budowy przewidziano na 2007 rok.

[edytuj] Kolej

W mieście znajdują się trzy stacje kolejowe - Skarżysko-Kamienna, Skarżysko Milica oraz Skarżysko Zachodnie. Skarżysko-Kamienna jest jednym z nawiększych węzłów kolejowych w regionie, stanowiącym skrzyżowanie linii Warszawa Zachodnia - Kraków Główny oraz Łódź Kaliska - Dębica.

[edytuj] Historia w skrócie

1173 - wiec rycerstwa pod przewodnictwem Kazimierza Sprawiedliwego we wsi Milica (obecnie dzielnica miasta)
1770 - wybudowanie wielkiego pieca na Rejowie
pocz. XIX w. - budowa zalewu Bzin i rozbudowa wielkiego pieca (Stanisław Staszic)
1883 - uruchomienie linii kolejowej iwanogrodzko-dąbrowskiej, utworzenie stacji kolejowej Bzin i rozwój przemysłu - m.in. Odlewni Żeliwa i Emalierni "Kamienna" wykupionej przez Jana Witwickiego
1905 - carska policja zabija kilka osób w trakcie demonstracji (ul. Niepodległości)
1911 - osadzie Kamienna nadany zostaje status gminy
1915 - założenie gimnazjum
1923 (1 stycznia) - nadanie praw miejskich przez gen. Władysława Sikorskiego
1924 - uruchomienie Państwowej Fabryki Amunicji (obecnie Zakłady Metalowe MESKO; zatrudnienie: 1976 r. - 23 000 osób, 2004 r. - 1200 osób)
1928 - miasto Kamienna otrzymuje obecną nazwę
1928 - utworzenie Zakładów Energetycznych Okręgu Radomsko-Kieleckiego (ZEORK)
1939 - rozbicie w grudniu przez gestapo komórki organizacji Orzeł Biały
1940 - masowe egzekucje ludności polskiej: luty - 360 osób, czerwiec - 760 osób, zbiorowe mogiły Bór i Brzask. Początek działalności struktur niepodległościowych w mieście, kierowanych przez Lesława Półtoraka ps. "Zawicki".
1941 - egzekucje ludności żydowskiej i minigetto w dzielnicy Kamienna
1942 - Niemcy zakładają obóz pracy przymusowej dla Żydów HASAG jako część IG Farben Industrie
1944 (1 sierpnia) - likwidacja obozu pracy
1945 (18 stycznia) - wyzwolenie miasta, utworzenie TZN (Techniczne Zakłady Naukowe)
1957 - uruchomienie Fabryki Obuwia FOSKO (obecnie nie istnieje)
1969 - powstanie Muzeum im. Orła Białego
1986 - utworzenie rezerwatu archeologicznego Rydno
1989 - początek transformacji ustrojowej i likwidacja FOSKO, BENZYL, redukcja OEK
1999 - utworzenie starostwa powiatowego

[edytuj] Warto zobaczyć

Muzeum im. Orła Białego - muzeum regionalne; znaczna część eksponatów pochodzi z okresu II wojny światowej
- broń, umundurowanie i wyposażenie żołnierzy, dokumenty, fotografie
- ekspozycja plenerowa - działa, pojazdy opancerzone, helikoptery, samoloty, czołgi (w tym prawdopodobie jedyny w Europie i jeden z kilku zachowanych na świecie egzemplarzy Sturmgeschütz IV) oraz skonstruowany w latach 60. XX wieku przez pochodzącego ze Skarżyska-Kamiennej Dionizego Wiśniewskiego kuter torpedowy ORP "Odważny"
Pozostałości wielkiego pieca hutniczego z XVIII/XIX w.: fundamenty, mur oporowy, kanał przepustowy (jedyny zachowany gar wielkiego pieca w Staropolskim Okręgu Przemysłowym)
Sanktuarium Matki Boskiej Ostrobramskiej, wierna kopia wileńskiej Ostrej Bramy.
Kościół p.w. Najświętszego Serca Jezusowego z 1923 r. przy Al. Niepodległości
Kościół p.w. Św. Józefa z 1928 r. przy ul. Legionów 64
Cmentarz rzymskokatolicki z ok. 1885 r. przy ul. Cmentarnej
Cmentarz żydowski z przełomu XIX i XX wieku
Zalew Rejów o powierzchni 30 ha (zob. Fot. 3)

[edytuj] Znane postacie związane z miastem

Leopold Staff - polski poeta. W ostatnich latach życia przyjeżdżał do Skarżyska na wypoczynek i tutaj zmarł w 1957 roku.
Marek Ungier - Sekretarz Stanu - Szef Gabinetu Prezydenta RP w latach 1995-2004. Pochodzi ze Skarżyska-Kamiennej - tu się urodził, ukończył szkołę podstawową oraz średnią.
Stanisław Głowacki - poseł na Sejm RP III kadencji (Akcja Wyborcza Solidarność). Urodzony i mieszkający w Skarżysku-Kamiennej.
Krzysztof Grzegorek - poseł na Sejm RP V kadencji (Platforma Obywatelska). Mieszkający w Skarżysku-Kamiennej.
Michał Okła - senator VI kadencji RP (Platforma Obywatelska). Urodzony i mieszkający w Skarżysku-Kamiennej.
Krzysztof Górlicki - polski dziennikarz radiowy i telewizyjny, specjalizujący się w reportażach społecznych. Prowadzący "Poranek z..." w stacji TVN24. Urodzony w Skarżysku-Kamiennej.
Dominika Kasprzycka - finalistka 4. edycji polsatowskiego programu "Idol" nadawanego w 2005 roku. Oprócz wielkiego talentu wokalnego, w programie zaprezentowała styl, klasę i nieprzeciętną osobowość. Ostatecznie została sklasyfikowana na 4. miejscu, będąc najwyżej notowaną kobietą w swojej edycji. Urodzona w Skarżysku-Kamiennej.
Maciej Zalewski - aktor (głównie teatralny), absolwent PWST w Krakowie. Grał m.in. w serialu "Pierwsza miłość", "Fala zbrodni", "Samo życie" i "Klan" oraz w filmie "Kariera Nikosia Dyzmy", "Nie ma zmiłuj" i "Koloss". Urodzony w Skarżysku-Kamiennej.
Andrzej Marchewka - muzyk jazzowy, trembacz, lider zespołu Beale Street Band.
Zbigniew Książek - poeta, artysta kabaretowy.
Andrzej Janikowski - fotografik.
muzycy zespołu happysad, grającego głównie melodyjnego rocka z elementami punka i reggae:

[edytuj] Ciekawostki

Problemy językowe
- Dość często nazwa miasta bywa przez "niezorientowanych" przeinaczana: można usłyszeć "Skarżysko Kamienne", co jest oczywistym błędem - jest to nazwa dwuczłonowa rozdzielona myślnikiem. Dlatego należy mówić np. "w Skarżysku-Kamiennej", a nie "w Skarżysku Kamiennym".
- Innym błędem, co gorsza, popełnianym niekiedy nawet przez mieszkańców najbliższej okolicy, jest przekręcanie przymiotnika określającego związek lub przynależność do Skarżyska-Kamiennej. I tak, zamiast "skarżyski", słyszy się niekiedy "skarżyskoski".
- Mieszkaniec Skarżyska-Kamiennej to skarżyszczanin.
Bloki wybudowanego w latach 50. XX wieku osiedla Milica miały rzekomo układać się w napis "Bierut" lub "Stalin" (taka wersja była często prezentowana). Nawet jeśli były takie plany, nie zostały one ostatecznie zrealizowane, choć układ budynków oglądany z lotu ptaka i tak prezentuje się interesująco (zob. Fot. 1).
Najsłynniejszym fotografikiem dokumentującym rozwój miasta od lat 50. XX w. był Edward Krokowski. Liczne fotografie jego autorstwa zamieszczała prasa lokalna i ogólnopolska.
Skarżyski hufiec ZHP, którym kierowali druhowie Hrouda, Biber, Samek, Raucher i Ziółek od połowy lat 60. do początku 90. uważany był za jeden z najlepszych w województwie.
Gośćmi specjalnymi podczas uroczystości nadania miastu godła w roku 1968 byli odtwórcy głównych ról w serialu telewizyjnym Czterej pancerni i pies: Janusz Gajos, Franciszek Pieczka, Włodzimierz Press, Wiesław Gołas oraz pies Szarik.
Na terenie Zakładów Metalowych MESKO w Skarżysku-Kamiennej nakręcono część zdjęć do filmu Lista Schindlera w reżyserii Stevena Spielberga; w roli statystów wystąpiło wielu mieszkańców miasta.