Żółtaczka (medycyna)

Z Wikipedii

	Żółtaczka
(icterus)
ICD-10:	R17 (żółtaczka, nieokreślona) P57-59 (żółtaczka noworodków)
R17 (żółtaczka, nieokreślona) P57-59 (żółtaczka noworodków).0 {{{X.0}}}
R17 (żółtaczka, nieokreślona) P57-59 (żółtaczka noworodków).1 {{{X.1}}}
R17 (żółtaczka, nieokreślona) P57-59 (żółtaczka noworodków).2 {{{X.2}}}
R17 (żółtaczka, nieokreślona) P57-59 (żółtaczka noworodków).3 {{{X.3}}}
R17 (żółtaczka, nieokreślona) P57-59 (żółtaczka noworodków).4 {{{X.4}}}
R17 (żółtaczka, nieokreślona) P57-59 (żółtaczka noworodków).5 {{{X.5}}}
R17 (żółtaczka, nieokreślona) P57-59 (żółtaczka noworodków).6 {{{X.6}}}
R17 (żółtaczka, nieokreślona) P57-59 (żółtaczka noworodków).7 {{{X.7}}}
R17 (żółtaczka, nieokreślona) P57-59 (żółtaczka noworodków).8 {{{X.8}}}
R17 (żółtaczka, nieokreślona) P57-59 (żółtaczka noworodków).9 {{{X.9}}}

Żółtaczka (icterus) - zażółcenie skóry, błon śluzowych i białkówki oczu wskutek nagromadzenia się bilirubiny w surowicy krwi i tkankach organizmu. Prawidłowy poziom bilirubiny w surowicy człowieka wynosi 3,4-17 μmol/l.

[edytuj] Etiologia i podział

Żółtaczka: charakterystyczne zabarwienie skóry i spojówki

żółtaczka hemolityczna - spowodowana przyczynami przedwątrobowymi, jako skutek zwiększonej produkcji bilirubiny przez wątrobę wynikającej z masywnego rozpadu krwinek czerwonych lub wchłaniania się rozległego krwiaka śródtkankowego.
żółtaczka miąższowa - spowodowana przyczynami wewnątrzwątrobowymi jako wynik upośledzenia wnikania bilirubiny do wątroby i sprzęgania jej z glukuronianem lub jej wydzielania do żółci (uszkodzenie toksyczne wątroby, wirusowe zapalenie wątroby, marskość wątroby)

W obrębie żółtaczek miąższowych możemy wyróżnić choroby spowodowane wrodzonymi defektami enzymatycznymi przemiany bilirubiny (np. zespół Criglera-Najjara, zespół Gilberta, zespół Dubina-Johnsona)

żółtaczka mechaniczna zwana inaczej zaporową, zastoinową - spowodowana przyczynami pozawątrobowymi jako wynik zwężenia lub zamknięcia dróg żółciowych (kamica, nowotwory), co uniemożliwia prawidłowy spływ żółci do dwunastnicy.

Do głównych objawów należą: żółte zabarwienie białkówki oka, skóry (widoczne u ludzi rasy białej), błon śluzowych, ciemne zabarwienie moczu, w niektórych przypadkach świąd skóry oraz odbarwienie stolca.

Żółtaczki dzieli się również ze względu na stopień nasilenia:

subicterus - bilirubina <43 μmol/l
icterus - bilirubina <171 μmol/l (10 mg%)
żółtaczka o dużym nasileniu - bilirubina >171 μmol/l

[edytuj] Przemiana bilirubiny

Bilirubina występuje w dwóch formach: wolnej oraz w postaci sprzężonej z kwasem glukuronowym. Sprzęganie bilirubiny zachodzi w hepatocytach.

Bilirubina wolna (zwana inaczej pośrednią) we krwi łączy się z albuminami. W tej postaci nie może ona przeniknąć przez błonę podstawną kłębuszków nerkowych i przedostać się do moczu, jest nierozpuszczalna w wodzie. Może za to przenikać przez barierę krew-mózg i w dużych stężeniach działać neurotoksycznie.

Bilirubina połączona z kwasem glukuronowym jako glukuronian bilirubiny (tzw. bilirubina bezpośrednia, sprzężona) nie łączy się z białkami krwi, dzięki czemu z łatwością przedostaje się przez błonę filtracyjną nefronu, do moczu, jest rozpuszczalna w wodzie.

Wydzielana przez wątrobę do żółci bilirubina przedostaje się do światła jelita, gdzie na skutek działania bakterii ulega utlenieniu do sterkobilinogenu. Sterkobilinogen wchłaniany jest częściowo w dalszej części przewodu pokarmowego z powrotem do krwi, skąd wychwytują go na nowo hepatocyty (tzw. krążenie jelitowo-wątrobowe bilirubiny).

Kiedy wątroba nie jest w stanie przetworzyć całego dostarczanego sterkobilinogenu, na skutek uszkodzenia hepatocytów lub zbyt dużego napływu substratu, jego część przedostaje się do moczu jako urobilinogen.

[edytuj] Różnicowanie żółtaczek

	Żółtaczka przedwątrobowa (hemolityczna)	Żółtaczka wątrobowa (miąższowa)	Żółtaczka pozawątrobowa (zastoinowa, mechaniczna)
Bilirubina pośrednia:	podwyższona	w normie (rzadziej podwyższona)	w normie
Bilirubina bezpośrednia:	w normie	podwyższona	podwyższona
Bilirubina bezpośrednia w moczu:	w normie	podwyższona (ciemny mocz)	podwyższona (ciemny mocz)
Urobilinogen w moczu:	podwyższony	podwyższony	w normie
Barwa stolca:	ciemna	jasna lub ciemna	jasna
Sterkobilinogen w moczu:	podwyższony	obniżony	znacznie obniżony
*Wynik prób wątrobowych AspAT* i AlAT:**	ujemny	"silnie" dodatni	dodatni
Fosfataza alkaliczna, GGTP:	w normie	podwyższone	znacznie podwyższone
LDH:	< 1,3	> 1,64	-
Haptoglobina	obniżona	w normie	w normie
Świąd skóry:	nie	możliwy	tak

[edytuj] Żółtaczka hemolityczna

diagnostyka:

wzrost stężenia bilirubiny pośredniej, wolnej we krwi
wzrost stężenia urobilinogenu w moczu
próby wątrobowe AlAT i AspAT w normie
fosfataza alkaliczna w normie

klinicznie:

ciemny mocz
ciemny kał
często powiększona śledziona (splenomegalia)

[edytuj] Żółtaczka miąższowa

diagnostyka:

próby wątrobowe wykazują podwyższoną aktywność AlAT i AspAT
wzrost stężenia urobilinogenu w moczu

klinicznie:

niekiedy poprzedzona występowaniem objawów grypopodobnych
ciemny mocz
jasny kał
bóle mięśni

[edytuj] Żółtaczka mechaniczna

diagnostyka:

brak lub bardzo niskie stężenie urobilinogenu w moczu - przerwanie krążenia jelitowo-wątrobowego bilirubiny
podwyższony poziom fosfatazy alkalicznej w surowicy
początkowo próby wątrobowe - AlAT i AspAT nie wykazują zmian
podwyższone stężenie bilirubiny bezpośredniej we krwi

klinicznie:

ciemne zabarwienie moczu
odbarwienie kału - żółć nie przedostaje się do światła jelita
kiedy powstała jako powikłanie kamicy żółciowej - poprzedza ją napad kolki, stężenie bilirubiny w surowicy nie przekracza zwykle 10 mg%, żółtaczka zwykle samoistnie ustępuje po kilku dniach
spowodowana guzem nowotworowym zamykającym drogi żółciowe - narasta powoli i stale, stężenie bilirubiny w surowicy często znacznie podwyższone, co powoduje świąd skóry (widoczne liczne przeczosy), bezbólowa, objaw Courvoisiera

[edytuj] Żółtaczka jąder podkorowych (kernicterus)

	Żółtaczka jąder podkorowych
(kernicterus)
ICD-10:	P57
P57.0 Żółtaczka jąder podkorowych spowodowana izoimmunizacją
P57.1 {{{X.1}}}
P57.2 {{{X.2}}}
P57.3 {{{X.3}}}
P57.4 {{{X.4}}}
P57.5 {{{X.5}}}
P57.6 {{{X.6}}}
P57.7 {{{X.7}}}
P57.8 Inna określona żółtaczka jąder podkorowych
P57.9 Żółtaczka jąder podkorowych o nieokreślonej przyczynie

Objawy uszkodzenia komórek układu pozapiramidowego w przebiegu ciężkiej żółtaczki noworodków (zwykle będącej następstwem konfliktu serologicznego) spowodowanego niedojrzałością bariery krew - mózg w obrębie naczyń krwionośnych jąder podkorowych mózgowia.

[edytuj] Fizjologiczna żółtaczka noworodków

	Żółtaczka noworodków
(icterus neonatorum)
ICD-10:	P58 (spowodowana inną nadmierną hemolizą) P59 (spowodowana innymi i nieokreślonymi przyczynami)
P58 (spowodowana inną nadmierną hemolizą) P59 (spowodowana innymi i nieokreślonymi przyczynami).0 {{{X.0}}}
P58 (spowodowana inną nadmierną hemolizą) P59 (spowodowana innymi i nieokreślonymi przyczynami).1 {{{X.1}}}
P58 (spowodowana inną nadmierną hemolizą) P59 (spowodowana innymi i nieokreślonymi przyczynami).2 {{{X.2}}}
P58 (spowodowana inną nadmierną hemolizą) P59 (spowodowana innymi i nieokreślonymi przyczynami).3 {{{X.3}}}
P58 (spowodowana inną nadmierną hemolizą) P59 (spowodowana innymi i nieokreślonymi przyczynami).4 {{{X.4}}}
P58 (spowodowana inną nadmierną hemolizą) P59 (spowodowana innymi i nieokreślonymi przyczynami).5 {{{X.5}}}
P58 (spowodowana inną nadmierną hemolizą) P59 (spowodowana innymi i nieokreślonymi przyczynami).6 {{{X.6}}}
P58 (spowodowana inną nadmierną hemolizą) P59 (spowodowana innymi i nieokreślonymi przyczynami).7 {{{X.7}}}
P58 (spowodowana inną nadmierną hemolizą) P59 (spowodowana innymi i nieokreślonymi przyczynami).8 {{{X.8}}}
P58 (spowodowana inną nadmierną hemolizą) P59 (spowodowana innymi i nieokreślonymi przyczynami).9 {{{X.9}}}

Przejściowy stan hiperbilirubinemii niesprzężonej pojawiający się w pierwszym tygodniu życia, który zanika ok. 10 dnia życia.

Jest wynikiem nadmiernej hemolizy i niedojrzałości wątroby do wychwytu, sprzęgania i wydzielania bilirubiny. Przedłużająca się żółtaczka w okresie noworodkowym jest nazywana "ciężką żółtaczką noworodków" (łac. icterus neonatorum gravis) i sugeruje podłoże patologiczne wystąpienia tego objawu.

[edytuj] Badania diagnostyczne

W celu ustalenia rozpoznania wykonuje się różnorodne badania laboratoryjne oraz obrazowe. Kanonem diagnostyki jest wykonanie USG oraz oznaczenie aktywności AlAT i AspAT oraz stężenia bilirubiny całkowitej, albumin, czasu protrombinowego, stężenia żelaza w surowicy.

[edytuj] Wskaźniki uszkodzenia hepatocytów

aktywność AlAT
aktywność AspAT
stężenie żelaza w surowicy
aktywność γ-GT (gamma-glutamylotransferazy)

[edytuj] Wskaźniki cholestazy

fosfataza alkaliczna (fosftaza zasadowa, FZ)
bilirubina całkowita w surowicy
stężenie miedzi w surowicy
stężenie cholesterolu całkowitego w surowicy
stężenie kwasów żółciowych w surowicy
aktywność γ-GT

[edytuj] Wskaźniki prawidłowej funkcji syntetycznej i odtruwającej

czas protrombinowy
stężenie albumin we krwi
test BSP
test z zielenią indocyjanową
stężenie amoniaku w surowicy
stężenie kwasów żółciowych w surowicy
próba tymolowa

[edytuj] Zobacz też

Przeczytaj też zastrzeżenia dotyczące pojęć medycznych na Wikipedii!
Wikiprojekt: Nauki medyczne • Portal: Nauki medyczne

Kategorie: Gastroenterologia • Objawy chorobowe • Hepatologia

Amazon - Audible - Barnes and Noble - Everand - Kobo - Storytel

See also ebooksgratis.com: no banners, no cookies, totally FREE.