Alojzy Horak
Z Wikipedii
Alojzy Horak ps. Nestorowicz, Neuman (ur. 10 sierpnia 1891 w Krakowie, rozstrzelany 12 lutego 1943 w lasach pod Stefanowem) - współorganizator skautingu we Lwowie, pułkownik dyplomowany piechoty Wojska Polskiego.
Spis treści |
[edytuj] Działalność niepodległościowa oraz służba Cesarskiej i Królewskiej Armii
W sierpniu 1914 zmobilizowany został do Cesarskiej i Królewskiej Armii. "W 1915 wybuchowy pocisk karabinowy rani go ciężko w goleń, pozbawia mięśni i czyni niezdolnym do służby frontowej. Po wyjściu ze szpitala służy w austriackich jednostkach tyłowych jako dowódca kompanii, ochraniającej linie kolejowe na Wołyniu, i dochodzi tylko do stopnia porucznika"[1].
[edytuj] Służba w Wojsku Polskim
W 1922 pełnił służbę w Referacie Wyszkolenia Wydziału I Regulaminów i Wyszkolenia Oddziału III Sztabu Generalnego WP. Jego bezpośrednim przełożonym był mjr Marian Porwit. Szefem Wydziału I - ppłk Janusz Gąsiorowski, a szefem Oddziału III - płk SG Marian Kukiel.
W latach 1922-1924 był słuchaczem III Kursu Normalnego Wyższej Szkoły Wojennej w Warszawie. Z dniem 1 października 1924, po ukończeniu kursu i uzyskaniu tytułu naukowego oficera Sztabu Generalnego, otrzymał przydział do Oddziału V Personalnego Sztabu Generalnego WP [2]. W czasie służby w SG WP oraz nauki w W.S.Woj. pozostawał oficerem nadetatowym 27 Pułku Piechoty w Częstochowie.
W 1928 pełnił służbę w Dowództwie Okręgu Korpusu Nr IX w Brześciu. Po awansie na podpułkownika mianowany został dowódcą 73 Pułku Piechoty w Katowicach. W 1932 był szefem Biura Ogólno Organizacyjnego Ministerstwa Spraw Wojskowych. Jego przełożonymi byli wówczas: gen. bryg. Tadeusz Kasprzycki, zastępca I wiceministra spraw wojskowych, gen. dyw. Kazimierz Fabrycy, I wiceminister spraw wojskowych i marszałek Józef Piłsudski, minister spraw wojskowych.
Z dniem 31 maja 1935 przeniesiony został z dyspozycji szefa Biura Personalnego M.S.Wojsk. w stan nieczynny na okres 12 miesięcy [3]. Przed wybuchem II wojny światowej sprawował funkcję zastępcy szefa Wojskowego Biura Historycznego, którym był płk dypl. Bronisław Rakowski.
5 września 1939 objął szefostwo biura i kierował jego ewakuacją. Następnego dnia rano przybył do Brześcia, lecz już przed południem udał się z personelem biura oraz Archiwum Wojskowego do Mokran. 7 września w Brześciu, w Kwaterze Głównej Naczelnego Wodza, w obecności mjr. Bolesława Waligóry, złożył meldunek płk dypl. Tadeuszowi Münnich o ewakuacji biura i archiwum. 9 września otrzymał polecenie dalszej ewakuacji biura i archiwum, transportem kolejowym, z Brześcia do Złoczowa przez Pińsk, Łuniniec, Sarny, Równe, Dubno. Wyjazd z Brześcia nastąpił tego samego dnia wieczorem. Przed odjazdem transportu przekazał szefostwo biura mjr. Ottonowi Laskowskiemu, a sam objął obowiązki szefa sztabu gen. bryg. w st. spocz. Konstantego Plisowskiego, mianowanego dowódcą Zgrupowania "Brześć".
W dniach 14-17 września Zgrupowanie "Brześć" stoczyło walkę z XIX Korpusem Pancernym gen. por. Heinza Guderiana. W nocy z 16 na 17 września zgrupowanie wycofało się z twierdzy w rejon Kodnia. Tam gen. Plisowski przekazał dowództwo zgrupowania ppłk. dypl. Horakowi, który podjął marsz w kierunku południowo-zachodnim na Janów Lubelski. 25 września grupa znalazła się w lasach na zachód od Krasnegostawu. Podpułkownik Horak podporządkował się płk Władysławowi Filipkowskiemu. 27 września zgrupowanie przesunęło się w rejon Bychawa-Żółkiewka. Tam weszło w skład Grupy płk dypl. Tadeusza Zieleniewskiego. 29 września w Janowie Lubelskim zgrupowanie stoczyło krwawe walki z pododdziałami niemieckiej 27 Dywizji Piechoty. 2 października w rejonie Domostawa-Momoty Górne Grupa płk dypl. Zieleniewskiego złożyła broń przed sowietami.
W latach 1940-1942 był komendantem warszawskiego Okręgu ZWZ. W 1942 został aresztowany, a 12 lutego 1943 rozstrzelany przez Niemców w lasach pod Stefanowem.
[edytuj] Awanse:
- podporucznik
- porucznik
- kapitan 2 marca 1920 warunkowo do zakończenia praz przez Komisję Weryfikacyjną z dniem 1 grudnia 1919 [4]
- major zweryfikowany ze starszeństwem z 1 czerwca 1919 (w 1924 zajmował 273 lokatę w korpusie oficerów zawodowych piechoty)
- podpułkownik 23 stycznia 1928 ze starszeństwem z 1 stycznia 1928 i 59 lokatą (w 1932 zajmował 48 lokatę)
- pułkownik
[edytuj] Ordery i odznaczenia:
Krzyż Niepodległości
Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (1932)
Krzyż Walecznych – trzykrotnie
Srebrny Krzyż Zasługi (1925)
Order Krzyża Grunwaldu II klasy (pośmiertnie 1946)- Śląska Wstęga Waleczności
[edytuj] Opinie
- Marian Porwit - "(...) major Alojzy Horak, ciekawa i piękna postać wśród oficerów dwudziestolecia. Podchodził do swych obowiązków z maksymalną powagą i skrupulatnością; odszedł do Wyższej Szkoły Wojennej jako słuchacz III promocji lat 1922-1924. Nie skrzyżowały się już nasze drogi życiowe. Pojawi się pozytywnie w historii działań obronnych 1939 roku, weźmie chlubny udział w Armii Krajowej opłacając ten udział najwyższą ceną życia, rozstrzelany przez Niemców."
- Jan Rzepecki - "Wczesną jesienią 1922 r. stanąłem do drugiego konkursowego egzaminu do Wyższej Szkoły Wojennej. Zdawało nas około stu pięćdziesięciu – drugie tyle odpadło przy pierwszym egzaminie odbytym już na wiosnę. Jednym ze starszych wśród zdających teraz był kapitan Alojzy Horak. Tak poznałem tego nieprzeciętnego człowieka, wyróżniającego się inteligencją, kulturą, zdolnościami i czystością charakteru, ale zarazem niewątpliwego pechowca. (…) Horak już dobrze łysiał, był szczupły, słaby fizycznie, cherlactwo nogi utrudniało mu znacznie poruszanie się, zwłaszcza jazdę konną, ale jego ambicja i silna wola sprawiały, że trudno było to zauważyć. Jako dobry harcerz, był bardzo koleżeński i uczynny. Nie pił prawie wcale, nie palił i był bardzo powściągliwy w mowie. Ordynarne słowo nie wychodziło z jego ust. Gdy chciał zakląć lub ożywić swą mowę, używał określeń ze słownika bohaterów Trylogii lub powieściowych wiarusów napoleońskich: sypał wtedy setkami i tysiącami armat, fur beczek i batalionów. Było to bardzo zabawne w ustach człowieka dwudziestego wieku. Ale choć usposobienie miał pogodne i lubił lekko a inteligentnie zażartować, to w gruncie rzeczy Horak był poważny i bardzo serio odnosił się do naszych zajęć, nawet od ich czysto formalnej strony. (…)"
[edytuj] Źródła:
- Marian Porwit, Spojrzenia poprzez moje życie, Warszawa 1986, ISBN 83-07-01535-9, wyd. I, s. 282.
- Jan Rzepecki, Wspomnienia i przyczynki historyczne, „Czytelnik”, Warszawa 1983, wyd. II rozszerzone, ISBN 83-07-00871-9, ss. 250-288.
- Rocznik Oficerski 1924, Ministerstwo Spraw Wojskowych, Oddział V Sztabu Generalnego Wojska Polskiego, Warszawa 1924, s. 13, 189, 347.
- Rocznik Oficerski 1928, Ministerstwo Spraw Wojskowych, Warszawa 1928, s. 118, 168.
- Rocznik Oficerski 1932, Biuro Personalne Ministerstwa Spraw Wojskowych, Warszawa 1932, s. 22, 430.
- Historia 73 Pułku Piechoty
- Relacja mjr. Bolesława Waligóry z działalności Archiwum Wojskowego od 31 sierpnia do 17 września 1939 r., oprac. Zygmunt Kozak, Biuletyn Wojskowej Służby Archiwalnej Nr 24, Warszawa 2001.
- Jan Wróblewski, Samodzielna Grupa Operacyjna „Polesie” 1939, Wydawnictwo MON, Warszawa 1989, ISBN 83-11-07699-6.
