Ayrton Senna
Z Wikipedii
 |
Ten artykuł wymaga uzupełnienia źródeł podanych informacji. Aby uczynić go weryfikowalnym, należy podać przypisy do materiałów opublikowanych w wiarygodnych źródłach. Adnotacja: Mało źródeł jak na tak obszerny artykuł. |
| Ayrton Senna | |
 |
|
| Imię i nazwisko | Ayrton Senna da Silva |
| Kraj |  Brazylia |
| Urodzony | 21 marca 1960 |
| Zmarł | 1 maja 1994 |
| Sukcesy | |
|
1981 Brytyjska Formuła Ford 1600 |
|
Ayrton Senna da Silva (ur. 21 marca 1960 w São Paulo, zm. 1 maja 1994 w Bolonii) - brazylijski kierowca wyścigowy, trzykrotny Mistrz Świata Formuły 1.
Po ciężkim wypadku podczas Grand Prix San Marino na torze Imola, zmarł w szpitalu w Bolonii we Włoszech w wyniku obrażeń mózgu.
Zaliczany jest do grona najlepszych kierowców w historii Formuły 1. Jest także jedną z najbardziej rozpoznawalnych osób związanych z F1.
Spis treści |
[edytuj] Kariera
[edytuj] Początki
Zachęcany przez ojca, entuzjastę wyścigów, Senna zasiadł za swoim pierwszym gokartem w wieku czterech lat. Zaczął się ścigać w kartingu w wieku 13 lat. W 1977 wygrał Kartingowe Mistrzostwa Ameryki Południowej.
W 1981 roku udał się do Europy i rozpoczął rywalizację w Brytyjskiej Formule Ford 1600, którą wygrał. Przyjął także nazwisko rodowe matki - Senna, ponieważ da Silva jest bardzo powszechnym nazwiskiem w Brazylii. W 1982 dalej ścigał się w Europejskiej i Brytyjskiej Formule Ford 2000, obie wygrał. Wygrał także w prestiżowym Grand Prix Makau. W 1983 walczył z Martinem Brundle w Brytyjskiej Formule 3 o zapewnienie sobie miejsca w zespole Toleman, startującym w Formule 1.
[edytuj] Formuła 1
Swój debiutancki sezon zakończył na dziewiątej pozycji. Podczas Grand Prix Monako dał pokaz swoich wyjątkowych umiejętności jazdy w deszczu, zajmując drugą pozycję. Na podium stawał jeszcze dwukrotnie.
Od sezonu 1985 Senna związał się ze stajnią Lotus. Podczas deszczowej Grand Prix Portugalii odniósł swoje pierwsze zwycięstwo, powtórzył to jeszcze w Grand Prix Belgii. Ostatecznie zajął dobre, czwarte miejsce w klasyfikacji generalnej.
Sezon 1986 to kolejne dwie wygrane podczas Grand Prix Hiszpanii i Grand Prix Stanów Zjednoczonych. Sezon zakończył ponownie na czwartej pozycji w klasyfikacji generalnej.
Kolejne dwa wygrane wyścigi w sezonie 1987 zapewniły mu trzecie miejsce w klasyfikacji generalnej. W całym sezonie dziewięciokrotnie stawał na podium. Był to jego ostatni sezon w barwach Lotusa.
Sezon 1988 został zdominowany przez Sennę i Prosta w samochodach McLarena napędzanych silnikami Hondy. Stajnia z Woking wygrała 15 z 16 wyścigów sezonu. Senna wygrał osiem wyścigów i zdobył swój pierwszy tytuł Mistrza Świata Formuły 1. Wyprzedził w klasyfikacji generalnej Francuza o 3 punkty.
W sezonie 1989 nie udało mu się zdobyć kolejnego tytułu, został wicemistrzem oddając tytuł w ręce Prosta. Wygrał w sześciu wyścigach, a tylko podczas trzech nie zdobył pole position. Szeroko komentowana była sprawa wątpliwej dyskwalifikacji Senny podczas GP Japonii - przedostatniej eliminacji cyklu. Doszło do kolizji spowodowanej przez Prosta, w wyniku której Brazylijczyk ominął szykanę powracając na tor. Wygrał i sprawa mistrzostwa była zupełnie otwarta, lecz po dyskwalifikacji tytuł przypadł Francuzowi.
Od sezonu 1990 Prost przeniósł się do stajni Ferrari. Zakończył się tym samym okres konfliktów i napiętej sytuacji w zespole, spowodowanej prywatnymi sprzeczkami z Brazylijczykiem. Mimo nieukończenia ostatnich trzech wyścigów Senna zdobył swój drugi tytuł mistrzowski. Wyprzedził drugiego w klasyfikacji Prosta o 7 punktów.
Tytuł w 1991 zdobył jeszcze łatwiej. W klasyfikacji generalnej drugiego Nigela Mansella wyprzedził o 24 punkty. Zwyciężył siedmiokrotnie, lecz już w drugiej części sezonu zaznaczyła się technologiczna przewaga Williamsa.
Sezon 1992 to początek problemów McLarena i całkowitej dominacji stajni Williams-Renault. Senna musiał się wycofać z siedmiu wyścigów i ostatecznie zajął czwartą pozycję w klasyfikacji generalnej. Wygrał tylko trzykrotnie.
W sezonie 1993 wypadł lepiej zostając wicemistrzem, wygrywając pięciokrotnie. (Między innymi w Donington Park - w wyścigu który przeszedł do historii. W strugach deszczu zniszczył wręcz niedoścignione Williamsy Prosta i Hilla) Zakończył także swoją współpracę z zespołem McLaren. Jeździł dla tej stajni w 96 wyścigach i zdobył dla niej trzy tytuły Mistrza Świata Kierowców oraz cztery tytuły Mistrza Świata Konstruktorów.
Współpraca z nowym zespołem, Williams-Renault nie układała się od początku sezonu. Nowy bolid pozbawiony systemów kontroli trakcji i aktywnego zawieszenia (które w latach 92-93 dawały Williamsowi ogromną przewagę, a od 1994 roku zabronionych) okazał się konstrukcją wyjątkowo nieudaną. Senna nie ukończył pierwszych dwóch wyścigów, zdobywając w obydwu pole-position. 1 maja 1994 wystartował do trzeciego wyścigu sezonu i ostatniego w swoim życiu.
[edytuj] Wypadek na torze Imola
Weekend, w który odbywał się wyścig San Marino GP, obfitował w wypadki. Podczas treningu groźny wypadek miał Rubens Barrichello. W trakcie kwalifikacji przed wyścigiem zginął Roland Ratzenberger. Podczas startu do wyścigu w bolidzie JJ Lehto zgasł silnik. W jego stojący bolid wjechał Lotus Pedro Lamy'ego. Koło samochodu Lamy'ego przeskoczyło ogrodzenie i raniło 9 osób, kierowcy nie odnieśli większych obrażeń.
Jest kilka teorii przebiegu i przyczyn wypadku, w którym zginął Senna. Pierwszą z nich jest teoria, w której główną rolę odgrywa temperatura opon bolidu Ayrtona Senny. Początkowo za przyczynę wypadku uważano zbyt niską ich temperaturę spowodowaną jazdą za samochodem bezpieczeństwa, który wyjechał na tor po zderzeniu Lehto i Lamy i przebywał na torze do piątego okrążenia. Zimne opony nie były jednak przyczyną wypadku. Senna przejechał szóste okrążenie jadąc szybko również przez zakręt Tamburello. Inni kierowcy, również podążający przez pięć okrążeń za samochodem bezpieczeństwa, a więc z tak samo niewielką prędkością prowadzącą do "niedogrzania" opon, również przejechali ten zakręt oraz cały tor[potrzebne źródło].
Środowiska związane z zespołem Williams również miały swoją teorię. Na jednym ze zdjęć zakrętu Tamburello widać niewielki przedmiot, który miał doprowadzić do wypadku. Teorii tej nie dał jednak wiary ani sąd ani komisja ekspertów badająca wypadek.
Najbardziej prawdopodobną przyczyną wypadku jest modyfikacja kolumny kierownicy w bolidzie Ayrtona Senny. Senna narzekał na ogólnie nieudany bolid. W kokpicie było mu za ciasno a odległość kierownicy utrudniała mu kierowanie bolidem. Przed wyścigiem mechanicy skrócili kolumnę kierownicy. Modyfikacja ta została jednak przeprowadzona w fatalny sposób: kolumnę przecięto i połączono ponownie za pomocą rurki mniejszej średnicy. Jak wykazało późniejsze dochodzenie element łączący dwie części kolumny kierownicy miał za małą średnicę i był wykonany z materiału o mniejszej wytrzymałości. Konstrukcja ta nie wytrzymała obciążenia i kolumna złamała się odbierając Sennie możliwość zmiany kierunku jazdy. Senna zdążył zwolnić z około 300 do nieco ponad 200 km/h w przeciągu sekundy od chwili złamania kolumny kierownicy do uderzenia w ścianę. Bezpośrednią przyczyną śmierci były urazy czaszki Ayrtona. Prawe koło wraz z elementami zawieszenia oderwało się i uderzyło Sennę w głowę.
Kolejną z domniemanych przyczyn jest mniejszy docisk mechaniczny spowodowany niższym ciśnieniem powietrza w oponach bolidu. Niższa prędkość podczas jazdy za samochodem bezpieczeństwa miała doprowadzić do obniżenia temperatury opon, to z kolei do obniżenia ciśnienia zawartego w nich powietrza i zmniejszenia ich średnicy. W konsekwencji bolid miał obniżyć się o kilka milimetrów co w zakręcie Tamburello powodować miało "dobicie" podwozia do nawierzchni toru. Film z kamery umieszczonej na pokładzie bolidu Michaela Schumachera istotnie ukazuje snopy iskier spod bolidu Ayrtona Senny w zakręcie Tamburello. Teorii tej przeczy jednak fakt, że Senna przejechał szóste okrążenie tylko minimalnie zdejmując nogę z gazu w zakręcie Tamburello nie mając problemów z dociskiem a opony mogły się podczas tego okrążenia tylko bardziej zagrzać, więc siódme okrążenie Senna rozpoczął na bardziej rozgrzanych oponach niż szóste.
Wiele faktów związanych z wypadkiem Senny do dziś budzi kontrowersje. Komputery pokładowe rejestrujące parametry bolidu zostały w tajemniczych okolicznościach zniszczone. Nagranie z kamery umieszczonej w bolidzie Senny trwa 9 minut, jednak nagranie wyemitowane w telewizji kończyło się na 1,4 sekundy przed uderzeniem w ścianę, zaś to samo nagranie przekazane władzom było o 0,5 sekundy dłuższe. Nagranie to przekazano władzom dopiero 9 września chociaż zespół Williams dysponował nim już 15 dni po wypadku.
Prowadzący śledztwo w sprawie wypadku Maurizio Passarini był przekonany o winie zespołu Williams i sądził, że wszystkie wydarzenia po wypadku związane ze "zniknięciem" dowodów były wynikiem dążenia zespołu Williams do uniknięcia odpowiedzialności. Passarini sądził, że brakujący fragment nagrania oraz zapisy z komputerów pokładowych dowiodłyby jego winy.
Po wydaniu oświadczenia o jego śmierci, prezydent Brazylii ogłosił żałobę narodową. Dopiero niespełna 12 lat po śmierci Ayrtona jego rekord największej ilości zdobytych pole position - 65, został pobity przez Michaela Schumachera.
"Jest pewna doza ryzyka w sportach motorowych, zwłaszcza w Formule 1, ale to jej immanentny element. Więc za każdym razem, kiedy się jedzie, czy to na testach, czy to w wyścigu, jest się wystawionym na pewne niebezpieczeństwo, ryzykuje się. Element ryzyka jest w to wszystko wkalkulowany, ale są też niespodziewane sytuacje, które mogą się wydarzyć i wtedy traci się życie w ułamku sekundy. W takich sytuacjach nagle człowiek zdaje sobie sprawę z tego, że jest niczym i że może za chwilę zginąć. To jest częścią życia kierowcy wyścigowego i jeżeli nie potrafi się stawić temu czoła w sposób chłodny i profesjonalny, to powinno się to wszystko rzucić i nigdy więcej nie robić. Tak się składa, że ja za bardzo lubię to, co robię, żeby to rzucić. Nie mogę tego rzucić. To jest część mojego życia."
Ayrton Senna
[edytuj] Starty w Formule 1
| Sezon | Zespół | Konstruktor | Zgł. | PKT | P. | P1 | P2 | P3 | Punkt. | PP | NO | NS | DK | NZ |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1994 | Rothmans Williams Renault | Williams-Renault | 3 | - | NS | - | - | - | - | 3 | - | 3 | - | - |
| 1993 | Marlboro McLaren | McLaren-Ford | 16 | 73 | 2 | 5 | 2 | - | 11 | 1 | 1 | 4 | - | - |
| 1992 | Honda Marlboro McLaren | McLaren-Honda | 16 | 50 | 4 | 3 | 1 | 3 | 8 | 1 | 1 | 7 | - | - |
| 1991 | Honda Marlboro McLaren | McLaren-Honda | 16 | 96 | MŚ | 7 | 2 | 2 | 13 | 8 | 2 | 1 | - | - |
| 1990 | Honda Marlboro McLaren | McLaren-Honda | 16 | 78 | MŚ | 6 | 2 | 3 | 11 | 10 | 2 | 4 | - | - |
| 1989 | Honda Marlboro McLaren | McLaren-Honda | 16 | 60 | 2 | 6 | 1 | - | 7 | 13 | 3 | 6 | 1 | - |
| 1988 | Honda Marlboro McLaren | McLaren-Honda | 16 | 90 | MŚ | 8 | 3 | - | 13 | 13 | 3 | 1 | 1 | - |
| 1987 | Camel Team Lotus Honda | Lotus-Honda | 16 | 57 | 3 | 2 | 4 | 2 | 11 | 1 | 3 | 3 | 1 | - |
| 1986 | John Player Special Team Lotus | Lotus-Renault | 16 | 55 | 4 | 2 | 3 | 2 | 10 | 8 | - | 6 | - | - |
| 1985 | John Player Special Team Lotus | Lotus-Renault | 16 | 38 | 4 | 2 | 2 | 2 | 6 | 7 | 3 | 7 | - | - |
| 1984 | Toleman Group Motorsport | Toleman-Hart | 15 | 13 | 9 | - | 1 | 2 | 5 | - | 1 | 8 | - | 1 |
| Razem | 6 | 6 | 162 | 610 | 3xMŚ | 41 | 23 | 16 | 95 | 65 | 19 | 53 | 3 | 1 |
| Sezon | Zespół | Konstruktor | Zgł. | PKT | P. | P1 | P2 | P3 | Punkt. | PP | NO | NS | DK | NZ |
| Zgł. - wszystkie zgłoszenia do wyścigów; P. - pozycja końcowa; P1, P2, P3 - pozycje na podium; Punkt. - punktował; PP - pole position; NO - najszybsze okrążenie; NS - niesklasyfikowany; DK - dyskwalifikacje; NZ - nie zakwalifikował się |
||||||||||||||
[edytuj] Podsumowanie startów
| Ważne wyścigi | |
|---|---|
| Debiut | Grand Prix Brazylii 1984 (#1) |
| Pierwsze pole position |  Grand Prix Portugalii 1985 (#17) |
| Pierwsze punkty |  Grand Prix RPA 1984 (#2) |
| Pierwsze podium |  Grand Prix Monako 1984 (#6) |
| Pierwsze najszybsze okrążenie | Grand Prix Monako 1984 (#6) |
| Pierwsze zwycięstwo | Grand Prix Portugalii 1985 (#17) |
| Ostatni |  Grand Prix San Marino 1994 (#162) |
| Najwyższe pozycje | |
| Kwalifikacje | 1 |
| Wyścig | 1 |
| Inne | |
| Rekordy | Obecne:
|
[edytuj] Artyści dla Senny
W ósmą rocznicę tragicznej śmierci Ayrtona Senny wydano płytę "A Tribute To Ayrton Senna", na której znalazły się piosenki bliskie Brazyliczykowi lub oddające jego styl życia. Motorem napędowym tego projektu był Hans van der Schroeff. Holendrowi udało się przekonać do pomysłu wielu znanych i cenionych artystów z całego świata oraz ludzi, którzy znali trzykrotnego mistrza świata. W ten sposób powstało wydawnictwo zawierające obok utworów takich artystów jak Tina Turner, Enya, Lisa Stansfield, Phil Collins, Chris Rea oraz grup Queen, Pink Floyd i Eurythmics również wypowiedzi Senny, jego rywali z wyścigowych torów, Rona Dennisa, szefa zespołu McLarena, z którym Brazylijczyk święcił największe sukcesy, oraz legendarnego komentatora wyścigów Formuły 1, Murraya Walkera. Nie zabrakło także fragmentów relacji telewizyjnych z feralnego 1 maja 1994 roku.
W polskiej edycji "A Tribute To Ayrton Senna" na płycie znalazł się dodatkowo utwór "Bezpowrotnie" zaśpiewany przez Kasię Kowalską. Artystka była zresztą autorką tekstu do kompozycji Adama Abramka.
"A Tribute To Ayrton Senna" zawiera 28 kawałków, z których 16 to piosenki, natomiast resztę stanowią wspominane już wcześniej fragmenty wypowiedzi Brazylijczyka lub opinii innych ludzi na jego temat.
Lista "A Tribute To Ayrton Senna"
1. Queen I Want It All
2. statements Martin Brundle and Ayrton Senna No Regrets
3. Tina Turner Simply The Best
4. Instrumental Brazil
5. Lisa Stansfield All Around The World
6. statment Ayrton Senna Flying High
7. Phil Collins In The Air Tonight
8. statements Press May 1 1994
9. Chris Rea Saudade
10. Roger Henri Tema da Vitoria
11. statements Martin Brundle, Ron Dennis, Gerhard Berger, Nigel Mansell, John Watson, Murray Walker and Alain Prost A Genius
12. Karla Bonoff Goodbye My Friend
13. Instrumental Respect
14. Kasia Kowalska Bezpowrotnie
15. statment Ayrton Senna Emotions
16. Eurythmics Angel
17. statement Ayrton Senna Values
18. Pink Floyd On The Turning Way
19. statement Ayrton Senna Focus
20. Enya Ebudae
21. statement Murray Walker The Legends Grows
22. Kelly Speed Of Light
23. statement Ayrton Senna Love Winning
24. Milton Nascimento Unencounter
25. statement Ayrton Senna Desire
26. Chris Rea Nothing To Fear
Bonus
27. statement Ayrton Senna A Message
28. statement Ayrton Senna by Chris Rea The Future
[edytuj] Zobacz też
[edytuj] Linki zewnętrzne
- Oficjalna strona Ayrtona Senny
- Wyniki analizy nagrań z kamery umieszczonej w bolidzie Senny
- Biografia Ayrtona Senny w serwisie F1 Heroes
G. Farina (1950) • J. M. Fangio (1951) • A. Ascari (1952, 1953) • J. M. Fangio (1954-1957) • M. Hawthorn (1958) • J. Brabham (1959, 1960) • P. Hill (1961) • G. Hill (1962) • J. Clark (1963) • J. Surtees (1964) • J. Clark (1965) • J. Brabham (1966) • D. Hulme (1967) • G. Hill (1968) • J. Stewart (1969) • J. Rindt (1970) • J. Stewart (1971) • E. Fittipaldi (1972) • J. Stewart (1973) • E. Fittipaldi (1974) • N. Lauda (1975) • J. Hunt (1976) • N. Lauda (1977) • M. Andretti (1978) • J. Scheckter (1979) • A. Jones (1980) • N. Piquet (1981) • K. Rosberg (1982) • N. Piquet (1983) • N. Lauda (1984) • A. Prost (1985, 1986) • N. Piquet (1987) • A. Senna (1988) • A. Prost (1989) • A. Senna (1990, 1991) • N. Mansell (1992) • A. Prost (1993) • M. Schumacher (1994, 1995) • D. Hill (1996) • J. Villeneuve (1997) • M. Häkkinen (1998, 1999) • M. Schumacher (2000-2004) • F. Alonso (2005, 2006) • K. Räikkönen (2007)
