Brzoza brodawkowata

Z Wikipedii

Brzoza brodawkowata
Systematyka wg Reveala
Domena	jądrowce
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	naczyniowe
Nadgromada	nasienne
Gromada	okrytonasienne
Klasa	Rosopsida
Rząd	leszczynowce
Rodzina	brzozowate
Rodzaj	brzoza
Gatunek	brzoza brodawkowata
Nazwa systematyczna
Betula pendula Roth
Roth. Tent.Fl.Germ.i.405
Synonimy
Betula verrucosa Ehrh. Betula alba L. pro parte
Galeria zdjęć i grafik

Kora z przetchlinkami

Brzoza brodawkowata, brzoza zwisła (Betula pendula Roth) – gatunek drzewa z rodziny brzozowatych (Betulaceae Gray). Występuje w chłodniejszych rejonach Azji i Europy. W Polsce jest pospolita na całym niżu i w niższych położeniach górskich.

[edytuj] Charakterystyka

Pokrój

Osiąga do 30 m wysokości. Korona jest silnie rozwinięta, u starszych drzew rzadka, z długimi, cienkimi i zwisającymi z konarów gałązkami. Żyje ok. 100 lat.

Pień

Kora młodych drzew jest brązowa, z czasem biała, łuszczy się okrężnie. Młode gałązki są ciemne, nieowłosione, pokryte gruczołami. Pączki są nagie, lepkie, u nasady rozszerzone, na wierzchołku zaostrzone.

Liście

U nasady są zwykle klinowate, nierówno podwójnie piłkowane, ogonek długości do 3 cm. Młode liście są lepkie i słabo owłosione.

Kwiaty

Zebrane w kotki podobne do kotek brzozy omszonej. Brzoza brodawkowata kwitnie w kwietniu, o około 10 dni wcześniej niż brzoza omszona.

Owoce

Orzeszki podłużnie eliptyczne ze skrzydełkami 2-3 razy szerszymi od orzeszków. Łuski owocowe są trójklapowe. Klapki boczne, dłuższe od środkowej, są odgięte w dół.

Biotop

Występuje na suchych, piaszczystych terenach, na nieużytkach, w lasach liściastych, borach mieszanych i sosnowych, w zaroślach i na zarębach, wzdłuż szlaków kolejowych. Jest także ważnym drzewem leśnym. Jest gatunkiem pionierskim. W klasyfikacji zbiorowisk roślinnych gatunek wyróżniający dla All. Sambuco-Salicion^[1].

[edytuj] Systematyka

Pozycja gatunku w systemie Reveala

Gromada okrytonasienne (Magnoliophyta Cronquist), podgromada Magnoliophytina Frohne & U. Jensen ex Reveal, klasa Rosopsida Batsch, podklasa oczarowe (Hammamelididae Takht.), nadrząd Juglandanae Takht. ex Reveal, rząd leszczynowce (Corylales Dumort.), rodzina brzozowate (Betulaceae Gray), podrodzina Betuloideae Rich. ex Arn., plemię Betuleae Dumort., podplemię Betulinae DC. ex Duby, rodzaj brzoza (Betula L.)^[2]

Do tego gatunku zalicza się obecnie również formę o bardzo ciemnej korze (drzewa pozbawione betulinolu), którą dawniej uważano za osobny gatunek - brzoza czarna Betula obscura Kotula.

[edytuj] Zastosowanie

• Drewno - białe z żółtym lub lekko różowawym odcieniem, bez twardzieli, trudnołupliwe, średniotwarde. Robi się z niego meble, sklejkę i drobne przedmioty. Jest przetwarzane podczas suchej destylacji na węgiel, kwas octowy, alkohol metylowy i smołę.^[3]
• Roślina lecznicza – jej pozyskiwany wiosną sok (oskoła) zawiera głównie fruktozę, liczne sole mineralne (potas, miedź, mangan, fosfor i wapń) oraz witaminę B.
  • Surowiec zielarski: liście Folium Betulae zawierają saponiny (betulina), flawonoidy, kwasy organiczne, żywice, garbniki, sole mineralne, olejek eteryczny. W młodych liściach i pączkach znajduje się więcej olejków eterycznych.
  • Działanie: działa moczopędnie, odtruwająco i wzmacniająco. Jest stosowany przy kamicy nerkowej, przy obrzękach na tle krążeniowym, jako środek na porost włosów, a w medycynie ludowej – do wybielania skóry i przeciw piegom. W przewlekłych chorobach dróg moczowych, niewydolności nerek, przy gośćcu i przy łuszczycy stosuje się napar z liści, które zawierają szereg czynnych substancji, m.in. flawonoidy, garbniki, sole mineralne i związki żywiczne. Można nim przemywać też suchą i łuszczącą się skórę.^[4][5]
  • Zbiór i suszenie: liście zrywa się młode, gdy są jeszcze lepkie i suszy w warunkach naturalnych w cieniu. Po wysuszeniu liście mają słaby, przyjemny zapach i gorzkawy, ściągający smak. Korę zbiera się wiosną z młodych, ściętych pni i gałązek, zdziera się elastyczną białą część zewnętrzną. Pączki pozyskuje się wczesną wiosną, gdy są dobrze nabrzmiałe, z drzew ściętych w czasie czyszczeń, i suszy w temperaturze 25 - 30°C. Wysuszone pączki są lepkie, na przekroju jasnozielone, o silnym balsamicznym zapachu i gorzkawym smaku.
• Roślina ozdobna– chętnie sadzona w parkach i ogrodach.

[edytuj] Przypisy

1. ↑ Władysław Matuszkiewicz: Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14439-4. 
2. ↑ Reveal James L. System of Classification. PBIO 250 Lecture Notes: Plant Taxonomy. Department of Plant Biology, University of Maryland, 1999 Systematyka rodzaju Betula wg Reveala
3. ↑ Otwarta Encyklopedia Leśna.
4. ↑ Anna Mazerant: Mała księga ziół. Warszawa: Inst. Wyd. Zw. Zawodowych, 1990, ss. 45-48. ISBN 83-202-0810-6. 
5. ↑ Jindřich Krejča, Jan Macků: Atlas roślin leczniczych. Warszawa: Zakł. Nar. im. Ossolińskich, 1989. ISBN 83-04-03281-3.