Dęblin

Z Wikipedii

Współrzędne: 51°34'00" N 21°51'41" E51.5666667 21.8613889 (Dęblin)

Dęblin
Herb Dęblina
Województwo	lubelskie
Powiat	rycki
Gmina  - rodzaj	Dęblin miejska
Burmistrz	Stanisław Włodarczyk
Powierzchnia	38,33 km²
Położenie	51° 34'00'' N 21° 51'41'' E
Wysokość	115 m n.p.m.
Liczba mieszkańców (2007)  - liczba ludności  - gęstość	17 976 469 os./km²
Strefa numeracyjna (do 2005)	81
Kod pocztowy	08-530
Tablice rejestracyjne	LRY
Położenie na mapie Polski Dęblin
TERC10 (TERYT)	3060916011
Urząd miejski3 Rynek 12 08-530 Dęblin tel. 81 883-00-01; faks 81 880-19-11
Strona internetowa miasta

Dęblin – miasto i gmina w województwie lubelskim, w powiecie ryckim. W latach 1975-1998 miasto administracyjnie należało do województwa lubelskiego.

Miasto położone jest przy ujściu rzeki Wieprz do Wisły, w szerokiej dolinie rzecznej, która osiąga tu 15 km szerokości. Dolina ma budowę terasową. Najstarsza terasa położona jest 20 metrów nad zwierciadłem Wisły.

Według danych z 30 czerwca 2004², miasto miało 18 710 mieszkańców.

Spis treści 1 Okoliczna przyroda 2 Struktura powierzchni 3 Demografia 4 Nazwa 5 Historia 6 Zabytki 7 Gospodarka 8 Transport 9 Edukacja 9.1 Szkoły podstawowe 9.2 Gimnazja 9.3 Szkoły średnie 9.4 Szkoły wyższe 10 Sport 11 Wyższa Szkoła Oficerska Sił Powietrznych 12 Sąsiednie gminy 13 Bibliografia 14 Przypisy 15 Zobacz też 16 Linki zewnętrzne

[edytuj] Okoliczna przyroda

Na lewym brzegu Wisły, kilkanaście kilometrów od Dęblina, znajduje się jeden z większych kompleksów leśnych w Polsce – Puszcza Kozienicka. Większość jej drzewostanu – głównie w części wschodniej – stanowi sosna. Razem z sosną występują w niej dęby i graby. W części zachodniej rosną lasy mieszane z jodłą, brzozą, grabem, świerkiem, osiką i jesionem. Miejscami zachowały się jeszcze nieliczne jawory i modrzewie.

W puszczy spotyka się sarny, jelenie, dziki, lisy, borsuki oraz jastrzębie, cietrzewie i rzadko kruki. Na prawym brzegu Wisły w kierunku na północ od Dęblina występują bory sosnowe i sosnowo-dębowe, a w podmokłych dolinach łęgi, najczęściej wierzbowo-topolowe i jesionowo-olszowe. Na tym terenie do większych kompleksów leśnych należą lasy garwolińskie, ciągnące się wzdłuż nadwiślańskiej krawędzi Wysoczyzny Żelechowskiej.

O wiele mniejszymi są okoliczne lasy stawskie, które porastają południowo-zachodni skraj Wysoczyzny Żelechowskiej. Ich drzewostan stanowi przede wszystkim sosna i dąb. W lesie tym żyją: jelenie, sarny, łosie i dziki.

Na lewym brzegu Wieprza w północno-zachodniej części Wysoczyzny Lubartowskiej rosną lasy gołębskie. W lasach tych występuje sosna, świerk, dąb, lipa, klon, jawor, wiąz górski, czyli brzost, jesion, osika, brzoza. Poszycie leśne jest tu miejscami niezwykle bogate. Paproć wietlicza samicza tworzy bukiety o wysokości ponad 1,5 m. W lasach gołębskich można też spotkać inne rzadkie rośliny jak: dziurawiec górski, łuskiewnik różowy, zimoziół północny, żywiec cebulkowy, trawę żubrówkę, kosawiec syberyjski, obuwik pospolity, storczyk plamisty oraz krzew wawrzynek wilcze łyko. W niedostępnych ostępach znajdują schronienie dziki, sarny, jelenie i lisy. Na pobliskich terenach puszczy kozienickiej można spotkać nawet łosie! Rejon ten odznacza się wysokimi walorami przyrodniczymi, zarówno pod względem flory jak i fauny.

[edytuj] Struktura powierzchni

Według danych z roku 2002⁶, Dęblin ma obszar 38,51 km², w tym:

• użytki rolne: 28%
• użytki leśne: 15%

Miasto stanowi 6,26% powierzchni powiatu.

[edytuj] Demografia

Dane z 30 czerwca 2004²:

Opis	Ogółem		Kobiety		Mężczyźni
jednostka	osób	%	osób	%	osób	%
populacja	18 710	100	9220	49,3	9490	50,7
gęstość zaludnienia (mieszk./km²)	485,8		239,4		246,4

Według danych z roku 2002⁶, średni dochód na mieszkańca wynosił 1239,88 zł.

[edytuj] Nazwa

W średniowiecznych zapiskach można się spotkać z nazwami Deblin (1505) i Deblyn (1508) co oznacza, że osada nazywana była wtedy Deblinem. W połowie XVI wieku pojawia się obecna nazwa. Nie istnieje żadna potwierdzona dostatecznymi argumentami hipoteza dotycząca jej pochodzenia. W okresie zaborów, po wybudowaniu w 1842 w pobliżu Dęblina twierdzy, miasto nosiło nazwę Iwanogród, na cześć Iwana Paskiewicza, namiestnika Królestwa Polskiego.^[1]

Jedno z przedmieść Chicago, Oak Lawn, Illinois w którym prawie, co piąty mieszkaniec jest polskiego pochodzenia, ma ulicę której nazwa nosi miano Deblin Lane.

[edytuj] Historia

• Jako wieś wzmiankowane w 1397.
• W latach 1838-1878 u ujścia Wieprza do Wisły rozpoczęta została budowa twierdzy wg projektu rosyjskiego generała Iwana Dehna, twórcy twierdz w Modlinie, Warszawie i Brześciu.
• W 1840 car Mikołaj I Romanow podarował dobra dęblińskie Iwanowi Paskiewiczowi, stąd do 1915 nazwa Iwanogród.
• W 1914 w sąsiedztwie twierdzy trwały zacięte bitwy pomiędzy wojskami niemieckimi i austriackimi a rosyjskimi.
• W sierpniu 1920 wyruszyła stąd kontrofensywa wojsk polskich do bitwy warszawskiej.
• W 1929 założono tutaj Centrum Wyszkolenia Oficerów Lotnictwa – obecnie Siedziba Wyższej Szkoły Oficerskiej Sił Powietrznych.
• W lipcu 1944 r. Oddział AK Mariana Bernaciaka samodzielnie podczas Akcji Burza w Dęblinie uratował przed zniszczeniem ważne obiekty wojskowe i gospodarcze, uchronił ludność przed wywózką i znęcaniem się przez wycofujących się żołnierzy niemieckich.

[edytuj] Zabytki

• Twierdza Dęblin – fortyfikacje na prawym brzegu Wisły (forty na lewym brzegu znajdują się na terenie woj. mazowieckiego)
• Cytadela w Dęblinie
• Pozostałości fortu I " Nadwiślanka " w Nadwiślance, gm. Stężyca.
• Fort II " Mierzwiączka " w Mierzwiączce.
• Pozostałości fortu III " Dęblin " w Dęblinie.
• Pozostałości fortu IV " Borowa " w Borowej, gm. Puławy.
• W parku Zespół pałacowy (córka właściciela Dęblina, Jerzego Mniszcha – Maryna Mniszchówna była żoną cara Dymitra Samozwańca I a po jego śmierci poślubiła Dymitra Samozwańca II).
• Cmentarz wojenny Balonna – pomnik ofiar faszyzmu
• Cmentarz komunalny – groby nieznanego żołnierza i symboliczne pomnik ofiar faszyzmu
• Brama Lubelska i brama Warszawska
• Pomnik lotników i izba pamięci Szkoły "Orląt"
• Kościół pw. Chrystusa Miłosiernego (pierwotnie cerkiew w Łosicach z I poł. XVIII w.) przeniesiona do Dęblina w 1928-1929.
• Kościół parafialny pw. Piusa V Papieża z 1974-1981 r
• Zespół Dworca Kolei Nadwiślańskiej.
• Synagoga w Dęblinie - zbudowana w połowie XIX wieku, przy ulicy Okólnej. Podczas II wojny światowej, hitlerowcy zdewastowali synagogę. Po wojnie budynek synagogi służył jako łaźnia miejska, następnie przebudowano ją na magazyn. Obecnie nieistniejąca - na jej miejscu stoi sklep AGD-RTV.

[edytuj] Gospodarka

Na początku lat 90. wraz z całym krajem Dęblin przeszedł okres zasadniczych przemian ekonomicznych. Duże państwowe przedsiębiorstwa, które od początku były i są związane z obronnością kraju, zwalniały pracowników i zmniejszały produkcję. Obecnie obiekty w niektórych wojskowych zakładach są w pełni wykorzystywane i odnajmowane dęblińskim przedsiębiorcom. W mieście powstało około tysiąca nowych prywatnych podmiotów gospodarczych. Otworzono między innymi przedsiębiorstwa przemysłu dziewiarskiego, konfekcyjnego, materiałów budowlanych, przetwórstwa owocowo-warzywnego. Przedsiębiorstwo komunalne przekształcone w spółkę z o.o. również notuje systematyczny wzrost. Najwięcej osób zatrudnionych jest w przemyśle na rzecz wojska tj. w Wojskowych Zakładach Lotniczych Nr 3 oraz w Wojskowych Zakładach Inżynieryjnych.

Od kilku lat działa na terenie miasta nowa oczyszczalnia ścieków (aktualnie modernizowana). Wybudowano wiele kilometrów kolektorów sanitarnych.

[edytuj] Transport

Dobra sieć połączeń drogowych i kolejowych, łatwość uzyskania telefonu są niewątpliwymi atutami Dęblina. Miasto pełni też funkcję dużego węzła kolejowego, który umożliwia połączenie gminy ze wschodnią granicą państwa. Rangę miasta podnosi również istniejące tu wojskowe lotnisko Dęblin-Irena. Ma ono duże, lecz niewykorzystane możliwości transportowe. Obecnie lotnisko służy przede wszystkim do szkolenia pilotów.

Dęblin posiada liczne połączenia kolejowe, m.in. z Lublinem, Warszawą, Radomiem, Białą Podlaską, Łukowem, Przemyślem, Szczecinem i Kielcami. Autobusy PKS Puławy, PKS Kozienice i PKS Garwolin umożliwiają dojazd do Ryk, Puław, Lublina, Kozienic, Warszawy, Maciejowic i Przytoczna. Funkcjonuje również komunikacja prywatna. Główne linie to Dęblin PKP - Dęblin Rynek, Dęblin - Stawy - Ryki - Lublin oraz Dęblin - Puławy.

Przez miasto przechodzą drogi krajowe i wojewódzkie:

• 48 – Kock – Dęblin – Kozienice – Białobrzegi – Tomaszów Mazowiecki
• 801 – Warszawa - Józefów - Otwock - Karczew - Piotrowice - Dziecinów - Radwanków Szlachecki - Sobienie-Jeziory - Wilga - Skurcza - Ruda Tarnowska - Podłęż - Domaszew - Podoblin - Maciejowice - Uchacze - Pawłowice - Piotrowice - Długowola - Stężyca - Dęblin - Borowa - Matygi - Gołąb - Wólka Gołębska - Puławy

Dęblin jest ważnym węzłem kolejowym. Przebiega tędy trasa Warszawa-Wschodnia - Johodyń (przez Lublin) i linia do Radomia (przez Pionki). Dziennie na stacji zatrzymuje się kilkadziesiąt pociągów.

[edytuj] Edukacja

[edytuj] Szkoły podstawowe

• Szkoła Podstawowa Nr 2 im. Władysława Broniewskiego
• Szkoła Podstawowa Nr 3 im. Marii Curie Skłodowskiej
• Szkoła Podstawowa Nr 4 im. Bohaterów Lotnictwa Polskiego
• Szkoła Podstawowa Nr 5 im. gen. Władysława Sikorskiego
• Szkoła Podstawowa Nr 6 im. Wojska Polskiego

[edytuj] Gimnazja

• Gimnazjum Nr 1
• Gimnazjum Nr 2
• Gimnazjum Nr 3

[edytuj] Szkoły średnie

• Zespół Szkół Zawodowych Nr 1 im. Gen. F. Kleeberga
• Zespół Szkół Zawodowych Nr 2 im. Marii Dąbrowskiej
• Liceum Ogólnokształcące im. 15 pp "Wilków"
• Ogólnokształcące Liceum Lotnicze im. F. Żwirki i S. Wigury

[edytuj] Szkoły wyższe

Wyższa Szkoła Oficerska Sił Powietrznych

[edytuj] Sport

W miejscowości działa klub piłkarski Czarni Dęblin grający obecnie w IV lidze.

[edytuj] Wyższa Szkoła Oficerska Sił Powietrznych

W 1927 do Dęblina przeniesiono Oficerską Szkołę Lotnictwa, obecnie to Wyższa Szkoła Oficerska Sił Powietrznych.

[edytuj] Sąsiednie gminy

Puławy, Ryki, Stężyca, Sieciechów

[edytuj] Bibliografia

• Krzysztof Karbowski, Dęblin. Walory krajoznawczo-turystyczne., 2003

Przypisy

[edytuj] Zobacz też

• 15 Pułk Piechoty "Wilków"
• Synagoga w Dęblinie
• Stawy

[edytuj] Linki zewnętrzne

• Oficjalna strona miasta
• Twierdza Dęblin
• Dęblin – fotogaleria
• Miejsca Pamięci Narodowej w Dęblinie
• Mapy i zdjęcia satelitarne
  • Interaktywna mapa miasta
  • Interaktywna mapa powiatu ryckiego