Edmund Roszczynialski
Z Wikipedii
Edmund Roszczynialski (ur. 30 października 1888 r. w Łężycach koło Rumi, zm. 11 lub 12 listopada 1939 w Cewicach koło Lęborka) – duchowny katolicki, kaszubski działacz społeczno-kulturalny i charytatywny, współorganizator i pierwszy przywódca organizacji konspiracyjnej Pomoc Polakom
Był synem Mariana Roszczynialskiego, rolnika i Eufrozyny z domu Malotka. Uczęszczał do szkoły powszechnej i gimnazjum w Chojnicach, a następnie od 1904 r. w Wejherowie, gdzie należał do tajnej organizacji Filomatów. W 1907 r. zdał maturę. Studiował w Wyższym Seminarium Duchownym w Pelplinie z przerwą w latach 1909-1910. Podczas studiów należał do Koła Kaszubologów. Po otrzymaniu 10 marca 1913 r. święceń kapłańskich, został wikarym w Drzycimiu. W lutym 1917 r. powołano go do armii niemieckiej; walczył na frontach I wojny światowej jako sanitariusz i kapelan wojskowy. Po zakończeniu działań wojennych powrócił na Pomorze do Grudziądza, gdzie mieszkał do 1920 r. Zaangażował się mocno w działalność społeczno-kulturalną, zakładając Towarzystwo Czeladzi Katolickiej, którego został prezesem i będąc członkiem Towarzystwa Czytelni Ludowych. W 1920 r. przeniósł się do Wejherowa, gdzie do 1926 r. był prefektem Seminarium Nauczycielskiego. Jednocześnie od 1924 r. pełnił funkcję jego dyrektora. 21 stycznia tego roku został proboszczem parafii Trójcy Przenajświętszej w Wejherowie, a w 1926 r. dziekanem dekanatu wejherowskiego. W tym okresie rozwinął działalność społeczno-kulturalną. Był założycielem Katolickiego Stowarzyszenia Robotników, jednego z najliczniejszych stowarzyszeń pomorskich, współtworzył drukarnię i wydawnictwo "Gazeta Kaszubska", zostając członkiem jej rady nadzorczej, współorganizował Uniwersytet Ludowy w Bolszewie, zakładał liczne czytelnie ludowe, należał do Towarzystwa Naukowego Toruńskiego, Bractwa Kurkowego, Stowarzyszenia Powstańców i Wojaków. Zajmował się szczególnie pracą z młodzieżą oraz bezrobotnymi i ubogimi rodzinami, zwłaszcza wielodzietnymi. Pomagał im nie tylko jako duszpasterz, ale także w formie materialnej, np. dając zasiłki dla biednych chłopców, dla dzieci przystępujących do I komunii św., chorych, czy starców, a dla dziewcząt organizując kursy haftu i kroju kaszubskiego. Organizował dla dzieci i młodzieży wyjazdy, nawet za granicę (pielgrzymki), dojazdy do szkoły, do kościoła. Sprawował również patronat nad przytułkiem, który funkcjonował przy kościele. Z jego inicjatywy Stowarzyszenie Pań Miłosierdzia im. św. Wincentego a Paulo wydawało bezpłatne obiady. Jako administrator kościelny rozbudował w latach 1927-1929 kościół farny, doprowadził do renowacji wielu kaplic. Działał też na polu wydawniczym; był autorem licznych artykułów w lokalnej prasie i miesięczniku diecezjalnym, w 1928 r. opracował i wydał monografię pt.: Kalwaria Wejherowska, jej fundatorzy, duszpasterze i uroczystości. Był inicjatorem utworzenia 2 lokalnych chórów i orkiestry parafialnej. Przygotowywał z młodzieżą liczne spektakle teatralne, jasełka, akademie i spotkania z uroczystą oprawą. Utrzymywał czynne kontakty ze stacjonującym w Wejherowie 1. Batalionem Morskim; w październiku 1937 r. brał udział w uroczystym poświęceniu jego sztandaru. W 1927 r. został Filistrem honorowym poznańskiej Korporacji Magna-Polonia. W 1933 r. za krzewienie kultury kaszubskiej i postawę Polaka Patrioty został odznaczony Złotym Krzyżem Zasługi. Oprócz tego miał Krzyż Orderu Polonia Restituta. Natomiast władze kościelne przyznały mu godność szambelana papieskiego (prałata). Po zajęciu Pomorza przez wojska niemieckie w pierwszych dniach września 1939 r., założył w Wejherowie konspiracyjną organizację charytatywną Pomoc Polakom (późniejszą Polska Żyje), która świadczyła pomoc materialną dla polskich rodzin, ofiar wojny, sierot, czy wdów po polskich żołnierzach i zamordowanych przez Niemców. Ciekawostką z tego okresu jest fakt, że wizytę u niego złożył gen. Erwin Rommel, gdyż jego żona była kuzynką księdza E. Roszczynialskiego. Wystawił on nawet księdzu E. Roszczynialskiemu specjalne pismo w celu ochrony przed ewentualnym aresztowaniem. Jednakże już 30 października 1939 r. ksiądz E. Roszczynialski został aresztowany przez Gestapo i osadzony w więzieniu w Wejherowie. 10 listopada przeniesiono go do więzienia w Lęborku, a następnie 11 lub 12 listopada rozstrzelano w parku koło budynku szkolnego w okolicznych Cewicach.
W 1979 r. dokonano ekshumacji jego zwłok, wystawiono w kaplicy św. Antoniego w wejherowskiej Farze i uroczyście pochowano w rodzinnym grobowcu na starym cmentarzu w Wejherowie.
Jego imieniem nazwano jedną z ulic w Wejherowie, a także ZSP Nr 3 w Wejherowie przy ulicy Dworcowej i Budowlanych oraz Szkołę Podstawową w Cewicach.
W 1994 r. Stolica Apostolska rozpoczęła proces jego beatyfikacji.
