Gryfice

Z Wikipedii

Współrzędne: 53°54'53" N 15°11'55" E53.9147222 15.1986111 (Gryfice)

Gryfice
Herb Gryfic Flaga Gryfic
Województwo	zachodniopomorskie
Powiat	gryficki
Gmina  - rodzaj	Gryfice miejsko-wiejska
Prawa miejskie	1262
Burmistrz	Andrzej Wacław Szczygieł
Powierzchnia	12,4 km²
Położenie	53° 54'53'' N 15° 11'55'' E
Wysokość	17-45 m n.p.m.
Liczba mieszkańców (2007)  - liczba ludności  - gęstość	16 727 1349 os./km²
Strefa numeracyjna (do 2005)	91
Kod pocztowy	72-300
Tablice rejestracyjne	ZGY
Położenie na mapie Polski Gryfice
TERC10 (TERYT)	4324305024
SIMC10	0979053
Miasta partnerskie	Gryfów Śląski Güstrow Meldorf
Urząd miejski3 pl. Zwycięstwa 37 72-300 Gryfice tel. 91 384 20 21; faks 91 384-36-42
Galeria zdjęć w Wikimedia Commons
Strona internetowa miasta

Gryfice (niem. Greifenberg in Pommern, pom. Grifiô Góra) – miasto w północnej części województwa zachodniopomorskiego, siedziba powiatu gryfickiego i miejsko-wiejskiej gminy Gryfice. Położone na Pobrzeżu Szczecińskim, nad rzeką Regą, w odległości 22 km od Morza Bałtyckiego^[1]. W czerwcu 2007 roku Gryfice liczyły 16 727 mieszkańców²⁴, co lokuje miasto na 13. miejscu pod względem ludności w województwie.

Gryfice są lokalnym ośrodkiem usługowo-przemysłowym, a także ważnym węzłem komunikacyjnym, w którym zbiegają się trzy drogi wojewódzkie. Miasto stanowi centrum administracyjne powiatu – znajdują się tam m.in. starostwo, sąd rejonowy, prokuratura rejonowa, komenda powiatowa policji i Państwowej Straży Pożarnej.

Spis treści 1 Geografia 2 Toponimika nazwy miasta 3 Symbole miasta 4 Historia 5 Architektura 5.1 Zabytki 5.2 Miejsca pamięci narodowej 6 Przyroda 7 Gospodarka 8 Kultura 8.1 Media lokalne 9 Sport 10 Oświata 11 Osoby związane z miastem 12 Religia 13 Administracja 13.1 Miasta partnerskie 14 Demografia 15 Transport 16 Gospodarka komunalna 17 Przypisy 18 Linki zewnętrzne

[edytuj] Geografia

Miasto położone jest na Równinie Gryfickiej, jednym z mezoregionów Pobrzeża Szczecińskiego.

Obszar gminy Gryfice znajduje się w północnej części wału pomorskiego, w strefie jednostki strukturalnej bloku Gryfic. Jednostka ta charakteryzuje się stosunkowo wysokim położeniem osadów jury dolnej, które tworzą tzw. antyklinę Gryfic^[2].

Rozciągłość zabudowań miejskich w kierunku południkowym wynosi ok. 2,6 km, a w kierunku równoleżnikowym ok. 2,7 km^[3]. Centrum miasta położone jest na wysokości 17-19 m n.p.m., wschodnia i południowa część miasta na poziomie 25-45 m n.p.m. Najniższym obszarem jest dno doliny Regi 10-14 m n.p.m. Punktem charakterystycznym jest Góra Straceń - 32 m n.p.m.^[4].

Powierzchnia miasta obejmuje 12,4 km², co przy obecnej liczbie mieszkańców daje gęstość zaludnienia równą 1349 osób na 1 km². W Gryficach jest 114 ulic i 1 plac zwany Placem Zwycięstwa^[5], ponadto miasto ma 2 duże osiedla mieszkaniowe: os. Słoneczne, os. XXX-lecia PRL oraz mniejsze Nowy Świat. W granicach miasta leży również szpital wojewódzki, znajdujący się w kompleksie leśnym poza zwartą zabudową miejską.

Powierzchnia miejskich gruntów leśnych wynosiła w 2006 roku 60,4 ha, co daje lesistość na poziomie 4,80%. Wg danych z 2005 r. użytki rolne na obszarze miasta obejmowały 565 ha.

Przez miasto płynie jedna z największych rzek Pomorza - Rega. Jest drugą rzeką pod względem wielkości zasobów wodnych byłego woj. szczecińskiego. Szlak Regi należy do najpiękniejszych szlaków kajakowych w Polsce i stanowi dużą wartość pod względem krajoznawczo-przyrodniczym^[6].

Klimat miasta ma cechy charakterystyczne dla klimatu morskiego: mała amplituda roczna, sezonowa i dzienna temperatur powietrza, duża wilgotność i wietrzność, krótki okres występowania zimy, chłodniejsze lato i łagodniejsza zima oraz duża wilgotność powietrza i znaczna ilość opadów.

[edytuj] Toponimika nazwy miasta

Nowe miasto nad Regą^[7] (łac. Nova civitas supra Regam) było lokowane na prawie lubeckim w 1262 r. Dopiero po śmierci Warcisława III, jego kuzyn Barnim I Dobry nadał miastu nazwę Gryfia Góra - miasto nad Regą (łac. Civitat Griphemberch super Regam)^[8]. Niemiecka nazwa miasta Greifenberg in Pommern - wywodzi się od łacińskiej nazwy griphus i późniejszego niemieckiego słowa Grief(f), Greif(f) (pol. gryf). Drugi człon -berg zawarty jest w wielu niemieckich nazwach miast i dosłownie oznacza górę – zatem nazwę tą można tłumaczyć jako "Gryfia Góra", bądź "Góra Gryfitów", odnoszącej się do nazwy dynastii książąt zachodniopomorskich, która fundowała miasto i od której miasto przyjęło gryfa do swojego herbu.

Podobną niemiecką nazwę – Greiffenberg miało polskie miasto Gryfów Śląski. Obecnie nazwę Greifenberg nosi niemiecka gmina w południowej Bawarii oraz miasto położone w Brandenburgii - pobliżu miasta Schwedt, także szczyt w Alpach Wschodnich o wysokości 2.618 m.

W 1945 roku władze komunistyczne nadały miastu nazwę Zagórze^[9] (od czerwca 1945 do czerwca 1946 r.). Do dziś wylotowa ulica w Trzebiatowie w kierunku Gryfic nosi nazwę Zagórska^[10]. Obecna nazwa Gryfice obowiązuje od czerwca 1946 r.^[9]. Podobną nazwę w woj. zachodniopomorskim - ma także inne miasto powiatowe – Gryfino (niem. Greifenhagen), które również ma w herbie gryfa.

[edytuj] Symbole miasta

Herb Gryfic

Herbem miasta jest Gryf Pomorski w kolorze czerwonym na białym polu tarczy z zaokrągloną dolną krawędzią, trzymający w szponach lilię w kolorze żółtym. Krawędzie tarczy są okonturowane cienką czarną linią.

Flaga Gryfic

Najnowszym symbolem miasta jest flaga miasta i gminy Gryfice. Na żółto-czerwonej fladze, umieszczony jest herb miasta. Została ustanowiona uchwałą z 2004 r. Obecnie wywieszana jest z okazji imprez lokalnych, spotkań miast partnerskich, a także w postaci baneru na sesjach rady miejskiej.

Hejnał Gryfic

( posłuchaj) Od 28 grudnia 2007 r. hejnał odtwarzany jest w Bramie Kamiennej trzy razy w ciągu doby - godzina 7 rano oraz 8 wieczorem nawiązuje do średniowiecznej tradycji, kiedy hejnał oznajmiał otwarcie i zamknięcie bram miasta. Południowy hejnał nawiązuje do Hejnału Mariackiego w Krakowie. Utwór był przedtem grywany z okazji świąt państwowych i ważniejszych wydarzeń. Hejnał powstał na kanwie piosenki "Piękna nasza jest ziemia" ^[11], z okazji 700-lecia Gryfic. Autorem jest znany artysta i kompozytor Mieczysław Górny z Gryfic. Po raz pierwszy został zagrany na trąbce przez Waldemara Tomickiego^[12] podczas obchodów nadania praw miejskich w 1962 r. Rada miejska przyjęła hejnał do Statutu Gminy Gryfice w 2000 r.^[13]. Hejnał odrzuciło MSWiA, skutkiem czego nastąpiły zmiany w statucie gminy Gryfice w 2004 r.^[14].

[edytuj] Historia

We wczesnym średniowieczu tereny ziemi gryfickiej zamieszkiwały plemiona zachodnich Pomorzan -były to kręgi wpływów (zgodnie z nowszymi badaniami) Wolinian, Pyrzyczan i Brzeżan.^[15] Współczesne badania archeologiczne dowodzą o nieprzerwanej ciągłości osadniczej, sięgającej IV wieku p.n.e. (kultura jastorfska).^[16]

W czasach Mieszka I i Bolesława Chrobrego ziemie te na krótko były przyłączane do państwa polskiego. W 1121 r. na ziemi gryfickiej miała miejsce bitwa pod Niekładzem, w której Bolesław Krzywousty pobił wojska Pomorza Zachodniego dowodzone przez księcia Świętopełka.^[17]

W połowie XIII wieku Pomorzem rządzili książęta z pomorskiej dynastii Gryfitów. W 1262 r. Warcisław III podpisał dokument lokacyjny na prawie lubeckim, w którym osiedle w okolicach dolnego biegu rzeki Regi otrzymało prawa miejskie. Po śmierci Warcisława III, właścicielem jego ziem został Barnim I, który nadał miastu jego pierwszą właściwą nazwę Gryfia Góra - miasto nad Regą (łac. Civitat Griphemberch super Regam).

Pod koniec XIII wieku rozpoczęto budowę ceglanego kościoła mariackiego o trzech nawach, a w 1300 r. budowę murów obronnych otaczających miasto wraz z pozostałymi fortyfikacjami.^[18] Powstaje również ratusz miejski. W jednym z dokumentów z 1386 roku, wymieniona została szkoła łacińska w Gryficach, którą powszechnie określa się jako najstarszą szkołę łacińską na Pomorzu.^[19]

Handel morski i żegluga na rzece kwitły. W XIV w. Gryfice stały się pośrednim^[20] członkiem Hanzy. W latach 1394 - 1401, miasto brało udział w zwalczaniu piratów, tzw. "Braci Witalijskich"^[21] W XV i XVI wieku kilkakrotnie dochodziło do sporów z położonym na północ od Gryfic - Trzebiatowem (z klasztorem norbertanów w Białobokach w XIV wieku^[22]). W 1464 r. Otton III nadał Gryficom przywilej bicia własnej monety, którego miasto nigdy nie wykorzystało.^[22]

Po reformacji - w 1534 r. kościół farny stał się własnością Kościoła luterańskiego. W 1580 r. otwarto tu szkołę dla dziewcząt^[23][24]. Przemarsz wojsk brunszwickich w latach 60. XVI w. przez Gryfice (I wojna północna) - powoduje wiele zniszczeń i strat gospodarce miejskiej a w dalszej kolei, regres gospodarczy, trwający do II poł. XVII wieku. W roku 1595 i 1620 – miały miejsce rebelie, podniesione przez niezadowolonych rzemieślników.Od 1603 roku działa tu bractwo kurkowe^[22].

W 1618 r. rozpoczęła się wojna trzydziestoletnia, która przerwała rozwój miasta. Wojska cesarskie dalej plądrowały okoliczne wsie i miasto, aż do czasu pojawienia się w sierpniu 1630 r. wojsk szwedzkich. Gryfice przeżywały kolejny okres klęsk, trwóg i zniszczeń.^[22] W 1637 r. umiera ostatni Gryfita - Bogusław XIV. Postanowieniem pokoju westfalskiego, miasto w 1648 roku zostało włączone do Brandenburgii-Prus.

W 1657 r. w okolice Gryfic, w pogoni za Szwedami - podeszły zagony jazdy Stefana Czarnieckiego^[22]. Ogromne straty wyrządziły miastu pożary i epidemie. Największy pożar miał miejsce w 1658 r. Strawił całą południowo-zachodnią część miasta. Kolejny pożar w 1668 r. zniszczył ponownie większość miasta. Upamiętnieniem tych wydarzeń - stała się doroczna uroczystość - "Święto Ognia", obchodzoną w Gryficach do XVIII w.^[22]

W XVIII wieku nastąpiło ożywienie gospodarcze. W 2. połowie XVIII wieku (wojna siedmioletnia), miasto było zajmowane trzykrotnie, przez wojska carycy Elżbiety.

Na początku XIX wieku wzrosła liczba do ok. 3 tys. mieszkańców, doprowadziło to do rozbudowy miasta. Od 1816 r. w wyniku reformy administracyjnej miasto stało się siedzibą powiatu w prowincji Pomorze. Przełom XIX i XX wieku przyniósł dalszy rozwój gospodarczy miasta, na którego terenie wybudowano cukrownię, fabrykę wyrobów ceramicznych i pieców, krochmalnię, fabrykę marmolady.^[25] Gryfice uzyskały połączenie kolejowe w 1882 r. dzięki budowie linii Dąbie – Kołobrzeg.

Od 1970 r. Gryfice były siedzibą dowództwa 26 Brygady Artylerii OPK. W tym roku także - oddano do użytku, obecny budynek ratusza. W 1982 r. zakończono budowę szpitala.

W latach 1945-1998, miasto należało do woj. szczecińskiego. 1 stycznia 1999 r. Gryfice stały się ponownie siedzibą powiatu.

[edytuj] Architektura

[edytuj] Zabytki

Obecnie Gryfice są jedynym miastem w dorzeczu Regi, w którym zachowały się dwie bramy miejskie (dawniej miasto miało trzy bramy). Dawniej Gryfice miały 6 baszt i 3 wieże włączone w układ murów obronnych – prócz wieży Prochowej była także Młyńska oraz Mostowa (zwaną też Krzywą)^[26] . Obszar Starego Miasta Gryfic wpisany jest do rejestru zabytków^[27]. Poniżej przedstawiono miejskie zabytki chronione prawnie:

• Brama Wysoka – południowa brama położona przy rozwidleniu dróg do Kamienia Pomorskiego i Nowogardu. Element fortyfikacji obronnych zwany Bramą Wysoką zbudowano w XV wieku, uzupełniając przebudowę szczytu w wieku XVI – co dało w sumie mieszany styl gotycko-renesansowy. Brama ta powstała w miejscu istniejącego wcześniej obiektu o podobnym przeznaczeniu – powstałego w 1300r.^[28]. Po pożarze w 1658 r. obniżono korpus obiektu i później bramę nakryto czterospadowym dachem z sygnaturą. Wąskie otwory strzelnicze obu kondygnacji zastąpiono szerszymi okienkami - co zniekształciło pierwotną architekturę gotycką.
• Brama Kamienna (dawniej zwana Młyńską) – położona przy północnej części Starego Miasta, na drodze w kierunku Trzebiatowa. Pierwsza wzmianka o bramie miała miejsce już w 1333 r.^[29]. W XV w. Brama Kamienna została rozbudowana, jednak w wyniku pożaru szczyty budowli uległy zniszczeniu. W XVI w. do pierwotnej bryły dodano elementy renesansowe m.in. gzymsy, szczyty i pilastry, okno o rustikowym obramowaniu, a także tarczę zegarową umieszczoną od strony rynku.
• pozostałości miejskich murów obronnych – budowę obwarowań rozpoczęto pod koniec XIII wieku i kontynuowano je w XIV w. Owalna linia murów obronnych opasywała dawniej obszar starego miasta, o długości 650 m i szerokości 200 – 350 m. Miejscami osiągały – 5 m. wysokości, wzmocnione wałem ziemnym oraz fosą. W XIX w. Kiedy średniowieczne fortyfikacje stały się nieprzydatne - rozpoczęto ich rozbiórkę. Obecnie z murów tych pozostały jedynie niewielkie fragmenty.
• Baszta Prochowa – znajdująca się nad rzeką Regą, w północno-wschodniej części dawnych obwarowań, gdzie spełniała funkcję wieży strzelniczej. Wieża została zbudowana na przełomie XIV/XV wieku, licowaną cegłą w wiązaniu gotyckim. Budowlę stanowią dwa cylindry o jednakowej wysokości. Dolny, szerszy posiada w górnej części lico, w przeważającej mierze wymienione i uzupełnione. Zwieńczeniem wieży jest dach w kształcie stożka. Po przebudowie baszta posiada balkon widokowy. Poprzednia nazwa baszty to Wieża Prochowa (niem. Pulverturm)
• Kościół Mariacki pw. Wniebowzięcia NMP z końca XIII w. – gotycka budowla sakralna na przestrzeni wieków była wiele razy przebudowywana - m.in. posiada wieżę z XV wieku, dzwonnicę z początku XV w. Kościół ma bogate wyposażenie: barokowy ołtarz główny, ambonę z drugiej połowy XVIII w., prospekt organowy, chrzcielnicę romańską z XIII w., stalle z XVIII w., gotycki tryptyk (ołtarz boczny) z końca XV w., liczne płyty nagrobne oraz epitafia z XVIII w.
• Kaplica św. Jerzego – została zbudowana w stylu gotyckim na przełomie XV/XVI w. Jej powstanie związane było z istniejącym w tym miejscu szpitalem. W kaplicy modlili się przede wszystkim chorzy. Znajduje się w północno-wschodniej części miasta; obecnie pełni funkcję kaplicy cmentarnej. W jej wnętrzach znajdują się epitafia z XVIII w.
• Cerkiew Zaśnięcia Przenajświętszej Bogurodzicy – obiekt sakralny został wybudowany w 2. połowie XIX wieku w stylu neogotyckim na planie krzyża łacińskiego jako kościół luterański. W 1947 r. została przejęta przez prawosławnych, a w 1953 r. erygowano tu parafię. Jako jedyna cerkiew w Polsce, nie ma ikonostasu.
• zespół zabudowy młyna tj. młyn zbożowy z połowy XIX w., przudowany po 1920 r., magazyn zbożowy z 2. połowy XIX wieku, następnie przebudowany w na przełomie lat 20. i 30. oraz dom młynarza z początku XX wieku (ul. Młyńska 1) - młyn do 1974 r. był napędzany turbiną wodną^[30]
• spichlerz z końca XIX wieku (ul. Wałowa 11),
• poczta przy ul. Dworcowej wybudowana ok. 1900 r.,
• zespół szpitala powiatowego - wybudowany po 1880 r. obejmujący kaplicę, park, szpital będący obecnie domem pomocy społecznej (ul. Kościuszki 71),
• kamieniczki – dom przy ul. Kamienna Brama 1a z 1. ćwiećwiecza XIX w., następnie przebudowany na początku XX, kamienica przy ul. Niepodległości 52 z przełomu XIV/XV w., przebudowana na początku XVIII wieku, dom przy ul. ks. St. Ruta 2 z końca XIX w.,
• zespół dworca kolei wąskotorowej, obejmujący dworzec oraz szachulcowy magazyn; zespół jest częścią zabytkowej linii wąskotorowej Gryfice-Popiele-Trzebiatów z przełomu XIX/XX wieku,

[edytuj] Miejsca pamięci narodowej

• Pomnik "Pamięci wszystkich, którzy przyczynili się do zwycięstwa i polskości ziemi gryfickiej" – umieszczony na Placu Zwycięstwa w maju 1995 r.,
• Tablica Pamięci Żołnierzy 1 Warszawskiej Samodzielnej Brygady Kawalerii, którzy polegli na POLU CHWAŁY w marcu 1945 r. wyzwalając ziemię gryficką – tablica pamięci 19 polskich żołnierzy^[31] znajduje się na budynku Gryfickiego Domu Kultury,
• Pomnik Ofiar Deportacji – znajdujący się na cmentarzu, ufundowany przez sybiraków w 2004 r.,
• Pomnik upamiętniający pontyfikat papieża Jana Pawła II – usytuowany przy kościele mariackim, odsłonięty 18 maja 2006 r. Ma on ponad 180 cm wysokości, jest wykonany z brązu, waży ok. 250 kg^[32].

[edytuj] Przyroda

W granicach miasta znajduje się jeden zespół przyrodniczo-krajobrazowy zwany "Doliną Regi". Zespół ten obejmuje bardzo zróżnicowane ekosystemy w dolinie Regi, która jest także ważnym korytarzem ekologicznym o ponadregionalnym znaczeniu. Rega jest drogą migracji kilku gatunków ryb szlachetnych na tarliska, także szlakiem migracji oraz miejscem bytowania wielu innych gatunków fauny (również chronionych strefowo). Obejmuje znaczną liczbę stanowisk wielu cennych i rzadkich gatunków flory. Rega stanowi duży walor w krajobrazie miejskim Gryfic^[33].

Miasto ma dwa duże parki, znajdujące się na prawym brzegu Regi:

• park miejski nad Regą - drzewostan mieszany z przewagą drzew liściastych, gatunki rodzime i obce, kilka alej (lipową, jesionową, topolową), dużo drzew pomnikowych i okazałych drzew dziuplastych^[34].
• park leśny nad Regą - drzewostan mieszany z przewagą liściastego. Dominują tu buki, lipy, dęby oraz dużo drzew pomnikowych (m.in. buk o obwodzie pnia 750 cm – trzy zrośnięte pnie).^[34]

Parki miejskie, razem z rzeką Regą - dzielą miasto na dwie części. Niewielkie obszary leśne znajdują się w pobliżu szpitala wojewódzkiego, a także tereny przy siedzibie nadleśnictwa w osadzie Zdrój, niedaleko której znajduje się także ogród działkowy im. Jana Kasprowicza.

[edytuj] Gospodarka

Gospodarka Gryfic związana jest ściśle z rolniczo-turystycznym charakterem regionu, jednak od czasu zamknięcia jedynej w regionie cukrowni, a także elewatorów zbożowych przetwórstwo rolno-spożywcze odgrywa coraz mniejsze znaczenie. W mieście działa większość przedsiębiorstw budowlano-remontowych oraz zakładów przemysłowych – w Gryficach produkuje się natryski prysznicowe, wanny i galanterię papierniczą i wyroby higieniczne. W okolicach miasta znajduje się wiele zakładów przetwórstwa drewna. Ponadto bardzo rozwinięty jest sektor usług transportowych obsługujący obszar wykraczający poza granice powiatu gryfickiego. Znaczna liczba małych podmiotów gospodarczych prowadzi działalność w miejscowościach nadmorskich w sezonie letnim. Wg danych¹ z 2006 roku w mieście działało 2 445 prywatnych podmiotów gospodarczych, z czego 2 059 stanowiły osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą. W 2006 r. działalność prowadziło 15 spółek handlowych z udziałem kapitału zagranicznego¹.

Miasto pełni funkcję lokalnego ośrodka administracyjnego, finansowego, oświatowego oraz centrum opieki zdrowotnej. Znajduje się tu wiele placówek publicznych m.in. siedziba Rejonu Dróg Wojewódzkich, siedziba nadleśnictwa, urząd skarbowy, inspektorat ZUS. W Gryficach mieści się 5 banków, 3 placówki pocztowe, kilka agencji ubezpieczeniowych, targowisko miejskie, 8 dyskontów oraz wiele lokali handlowo-usługowych skupionych na ulicach Starego Miasta.

Jednym z ważniejszych obiektów w Gryficach jest Zachodniopomorski Szpital Specjalistyczny. Mieszczący się przy ulicy Niechorskiej zespół szpitalny jest uprawniony do prowadzenia specjalizacji w następujących dziedzinach: anestezjologii i intensywnej terapii, chirurgii ogólnej, chorób wewnętrznych, medycyny ratunkowej, ortopedii i traumatologii narządu ruchu, neurologii, radiologii i diagnostyki obrazowej, pediatrii, rehabilitacji medycznej. W szpitalu znajduje się także Zachodniopomorskie Centrum Leczenia Ciężkich Oparzeń i Chirurgii Plastycznej. Corocznie w klinice leczy się 17,5 tys. pacjentów^[35]. Szpital obejmuje 15 oddziałów, 19 pododdziałow, 27 pracowni, 5 zakładów, 6 sal operacyjnych i 3 zabiegowe^[36]. Przy obiekcie znajduje się także przyszpitalne lądowisko dla śmigłowców.

[edytuj] Kultura

Miasto ma kilka instytucji kulturalnych. Gryficki Dom Kultury organizuje festyny, koncerty, przeglądy zespołów, a także prowadzi grupy i pracownie artystyczne. Galeria Muzeum Brama znajduje się w południowej bramie Starego Miasta - można tu zobaczyć galerie obrazów znanych artystów, a także odwiedzić Muzeum Ziemi Gryfickiej, w którym zgromadzone zostały eksponaty z różnych okresów historii Gryfic.

W Gryficach znajduje się Stała Wystawa Pomorskich Kolei Wąskotorowych, która jest filią Muzeum Kolejnictwa w Warszawie. Na wystawie można obejrzeć kilkanaście parowozów wąskotorowych, pojazdów, wagonów, a także fotografie obrazujące historię kolei wąskotorowej i normalnotorowej na Pomorzu Zachodnim.

W Gryficach czynna jest Miejska Biblioteka Publiczna im. Zbigniewa Załuskiego, której księgozbiór głównej wypożyczalni zawiera ok. 40 000 woluminów^[37], a w czytelni ok. 5 400 woluminów^[37]. Biblioteka udostępnia także elektroniczny katalog pozycji na swojej stronie internetowej. W szpitalu znajduje się także jej filia. W budynku biblioteki siedzibę mają: Towarzystwo Społeczno-Kulturalne Mniejszości Niemieckiej, Związek Sybiraków oraz Polski Związek Filatelistyczny.

Na ulicy Koszarowej mieści się filia Pedagogicznej Biblioteki Wojewódzkiej im. H. Radlińskiej, która ma bogaty księgozbiór naukowy i popularnonaukowy liczący 24.244 pozycji^[38], a także zbiór czasopism o tematyce pedagogicznej i psychologicznej, zbiory audiowizualne. Biblioteka działa przy Centrum Doradztwa i Doskonalenia Nauczycieli.

Na przełomie maja i czerwca organizowane są Dni Gryfic, na których odbywają się koncerty, spektakle i inne wydarzenia sportowo-kulturalne. Pod koniec lipca ma miejsce Festyn Ziemi Gryfickiej.

[edytuj] Media lokalne

W mieście wydawane są 4 gazety o zasięgu lokalnym: Gazeta Gryficka, Gryfickie Echa, Nev Gazeta Gryficka i bezpłatna Panorama Gryficka. Co miesiąc wydawany jest także Samorządowy Biuletyn Informacyjny Kraina Regi. Lokalną gazetą jest także Trybun Ludu, wydawany w pobliskim mieście Płoty. Gryfice są opisywane w Głosie Szczecińskim^[39], Kurierze Szczecińskim, dodatku regionalnym Gazety Wyborczej (w mieście działają korespondenci tych gazet).

Lokalnym radiem jest VOX FM, w którym zazwyczaj można usłyszeć złote przeboje (oldies) i ogłoszenia lokalne. Drugim nowoczesnym medium jest Zachodniopomorska Telewizja Regionalna Telsat, będąca programem gryfickiej sieci kablowej.

[edytuj] Sport

Gryficka drużyna piłki nożnej to MKS "Sparta" Gryfice. Zespół rozgrywa mecze na Stadionie Miejskim im. Karola Kucharskiego przy ulicy Sportowej, mającym ok. 2000 miejsc. Klub powstał 7 lipca 1947 roku. W 1965 roku Sparta awansowała do III ligi wojewódzkiej. Od 2003 r. jest klubem V ligowym (grupy szczecińskiej).

Drugi klub w mieście to KS Chrobry Gryfice. Klub ma 3 sekcje: koszykówki męskiej, lekkoatletyki i triathlonu. Od 1973 r. działał jako Międzyszkolny Klub Sportowy. Od 1994 r. jako KS Chrobry zrzesza uzdolnioną sportowo młodzież w dyscyplinach najbardziej popularnych w szkołach gryfickich.

W mieście działa także klub tenisa stołowego LKS Nasiennik Gryfice, który obecnie (luty 2008) gra w II lidze woj. zachodniopomorskiego.

Jednym z obiektów sportowych jest strzelnica, z której korzystają m.in. służby porządkowe i Liga Obrony Kraju.

Przez Gryfice zostały wytyczone 2 szlaki rowerowe:

• czerwony szlak rowerowy, wiodący z Gryfic do Brojc i dalej do Trzebiatowa
• zielony szlak rowerowy (trasa: Płoty→ Trzygłów→ Gryfice→ Cerkwica→ Trzęsacz).

[edytuj] Oświata

Lista szkół znajdujących się w Gryficach:

• Zachodniopomorska Szkoła Biznesu w Szczecinie – Wydział Przedsiębiorczości w Gryficach (ul. Piłsudskiego 1) - wydział prowadzi obecnie dwa kierunki Socjologia i Ekonomia, o wielu specjalnościach.
• Liceum Ogólnokształcące im. Bolesława Chrobrego, rozpoczęło nauczanie już 1 października 1945 roku jako gimnazjum, następnie przekształciło się w liceum. 5 sierpnia 1946 liceum otrzymało budynek przy ul. Wałowej 18, który został wybudowany w 1862 r. Mieściło się w nim niemieckie Gimnazjum im. Fryderyka Wilhelma powstałe w 1852 r.^[24]. 6 grudnia 1959 r. Liceum Ogólnokształcące w Gryficach otrzymało sztandar oraz imię Bolesława Chrobrego. 12 czerwca 1979 r. sztandar liceum został uhonorowany Gryfem Pomorskim^[40].

• Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych im. Czesława Miłosza, zmieniał wiele razy swoją nazwę jak i podległość organizacyjną. Za początek działalności szkoły uważa się otworzenie filii Technikum Handlowego w Szczecinie w budynku LO w Gryficach. Obecnie zespół szkół znajduje się przy ul. 11 Listopada, gdzie w jego skład wchodzą: Technikum Ekonomiczne, Liceum Profilowane, Liceum Ogólnokształcące II oraz Zasadnicza Szkoła Zawodowa.
• Liceum Plastyczne przy ul. Piłsudskiego, to niepubliczna szkoła artystyczna o uprawnieniach szkoły publicznej, uczniowie są kształceni w specjalności reklama wizualna.
• Policealne Studium Zawodowe TOM – zawodowa szkoła ucząca w trybie zaocznym, szkoła mieszcząca się w budynku Gimnazjum nr 2
• Państwowa Szkoła Muzyczna I stopnia – obecnie prowadzi klasy o specjalnościach: akordeon, fortepian, gitara, klarnet, skrzypce; prowadzi nabór do 6-letniego oraz 4-letniego (dla starszej młodzieży) cyklu nauczania; szkoła powstała 5 czerwca 1991 roku,

W mieście znajdują się 2 przedszkola, 2 szkoły podstawowe, 2 gimnazja, do których dojeżdżają także dzieci i młodzież z okolicznych wsi.

• Gimnazjum nr 1 im. Żołnierzy Armii Krajowej (ul. Marszałka Józefa Piłsudskiego 1)
• Gimnazjum nr 2 im. Mikołaja Kopernika (ul. 3 Maja 8)
• Szkoła Podstawowa nr 3 im. Wojsk Obrony Powietrznej Kraju (ul. Rodziewiczówny 6)
• Szkoła Podstawowa nr 4 im. 1. Samodzielnej Warszawskiej Brygady Kawalerii (ul. Sienkiewicza 10)

W Gryficach mieści się także filia Centrum Doradztwa i Doskonalenia Nauczycieli w Szczecinie, która kształci kadry nauczycielskie, pedagogów, pracowników samorządu związanych z oświatą.

[edytuj] Osoby związane z miastem

Lista osób, w których życiu Gryfice odegrały znaczącą rolę i którzy w Gryficach pozostawili swój ślad:

• Fryderyk von Dreger (1699–1750) – historyk i publicysta, wydawca Codex Pomeraniae Diplomaticus, zwanego też Kodeksem Dregera
• Albert Wangerin (1844–1933) – niemiecki matematyk
• Moriz Seeler (1896–1942) – niemiecki poeta i producent filmowy
• ks. Stanisław Rut (1910–1972) – aktywny proboszcz gryfickiej parafii, dziekan, ofiara represji stalinowskich, jedna z głównych ulic miasta nazwana jest jego imieniem
• Robert Wabich (ur. 1967) – polski aktor filmowy i teatralny; pochodzi z Gryfic, ukończył miejscowe liceum
• Ramona Rey (właśc. Katarzyna Okońska) (ur. 1983) – polska wokalistka muzyki pop, gryficzanka, ukończyła miejscowe liceum

[edytuj] Religia

Teren miasta obejmują 2 parafie rzymskokatolickie: parafia pw. Najświętszego Serca Pana Jezusa oraz parafia pw. Wniebowzięcia NMP, która jest także siedzibą dekanatu Gryfice. Parafia ta została erygowana w 1977 r., przedtem Gryfice miały jedną parafię obsługującą dwa kościoły.

W mieście znajduje się prawosławna cerkiew parafialna pw. Zaśnięcia Przenajświętszej Bogurodzicy, która do 1947 r. była kościołem luterańskim. W Gryficach znajduje się także zbór Kościoła Chrystusowego.

Na terenie cmentarza komunalnego znajduje się kaplica św. Jerzego, spełniająca funkcję lapidarium.

[edytuj] Administracja

Miasto ma 4 jednostki pomocnicze zwane osiedlami^[41]. W każdej z nich mieszkańcy wybierają radę osiedla, która z kolei wybiera zarząd osiedla i przewodniczącego zarządu.

Miasto podzielone jest na 3 okręgi wyborcze. Mieszkańcy Gryfic wybierają do rady miejskiej 15 radnych (15 z 21). Pozostałych 6 radnych wybierają mieszkańcy terenów wiejskich. Organem wykonawczym władz jest burmistrz, którym obecnie jest Andrzej Szczygieł, wybrany po raz drugi w wyborach samorządowych. Siedzibą władz jest budynek przy Placu Zwycięstwa, w którym mieści się także większość urzędów.

Burmistrzowie Gryfic (od 1990 r.):

• Stanisław Gołębiewski (1990 - 1994)
• Sławomir Sidor (5 lipca 1994 - 20 grudnia 1994)
• Andrzej Szczygieł (od 6 kwietnia 1995) - pełnił obowiązki burmistrza jako zastępca poprzedniego od 20 grudnia 1994 r., następnie w wyniku konkursu został obrany burmistrzem

[edytuj] Miasta partnerskie

Obecnie gmina Gryfice ma podpisane umowy z dwoma niemieckimi miastami:

• Güstrow - podpisały umowę współpracy 20 czerwca 1997 r.
• Meldorf - współpracują od 1997 r.
• Gryfów Śląski - umowa o współpracy i partnerstwie miast podpisana 13 czerwca 2008 r.

Władze rozwijają kontakty z polskim miastem Gryfów Śląski. Gryfice w styczniu 2008 r. odwiedzili burmistrz i przewodniczący rady miejskiej Gryfowa.^[42]

Gryfice są członkiem Unii Miast i Gmin Dorzecza Regi oraz Celowego Związku Gmin R – XXI.

[edytuj] Demografia

• Wykres liczby ludności miasta Gryfice na przestrzeni wieków^[43]:

Największą populację Gryfice miały w 1997 roku - wg danych GUSu^[44] 18 177 mieszkańców.

Na przebiegu ostatniej dekady można zauważyć w Gryficach stały wzrost udziału liczby ludności w wieku produkcyjnym (59,4% w 1995 r.→ 62,11% w 2000 r.→ 66,53% w 2006 r.) oraz liczby ludnośći wieku poprodukcyjnym (11,42% w 1995 r.-> 13,16 w 2000 r.→ 14,18% w 2006 r.). Udział w społeczności miasta dzieci i młodzieży w wieku przed 17 rokiem życia od 1995 roku zmalał do 2006 roku o 9,9%.

• Struktura płci i wieku mieszkańców Gryfic wg danych² z 31 grudnia 2006:

[edytuj] Transport

Gryfice są węzłem komunikacyjnym łączącym miejscowości leżące na wybrzeżu powiatu gryfickiego (Rewal, Niechorze, Mrzeżyno) z resztą kraju. Przez miasto przebiegają 3 drogi wojewódzkie: nr 105, nr 109, nr 110, a 12 km od miasta przebiega droga krajowa nr 6 ze Szczecina do Koszalina i Gdańska.

Usługi komunikacji miejskiej świadczone są przez prywatnego przewoźnika. Firmy transportowe zapewniają dużą liczbę połączeń ze Szczecinem. W centrum miasta znajduje się dworzec autobusowy i kolejowy. Przez Gryfice przechodzi niezelektryfikowana linia kolejowa (nr 402) z Goleniowa do Kołobrzegu. Orientacyjny czas dojazdu koleją do okolicznych miast: Płoty ≈ 21 minut, Trzebiatów ≈ 24 minuty, Kołobrzeg ≈ 54 minuty, Szczecin ≈ 1 godzina i 45 minut^[45]. W okresie wakacyjnym działa także jedna linia kolei wąskotorowej z Gryfic do Pogorzelicy.

Najbliższe lotnisko to port lotniczy Szczecin-Goleniów, z którym miasto ma dogodne połączenie poprzez drogę krajową nr 6. Najbliższe duże porty morskie znajdują się w Kołobrzegu i Dziwnowie, a najbliższa przystań jachtowa w porcie w Mrzeżynie, do którego można także popłynąć kajakiem wzdłuż Regi.

[edytuj] Gospodarka komunalna

Miasto ma kąpielisko miejskie i stadion piłki nożnej. Do obszarów rekreacyjnych zaliczyć jeszcze można dwa duże parki znajdujące się w centrum miasta.

Jedną z jednostek organizacyjnych gminy Gryfice jest Zakład Gospodarki Komunalnej w Gryficach, który zajmuje się m.in. dostawą wody i odprowadzaniem ścieków, gospodarką odpadów komunalnych, utrzymaniem zieleni i obiektów rekreacyjno-sportowych (tj. stadion miejski, kąpielisko, przystań kajakowa z zapleczem technicznym).

Głównym źródłem zaopatrzenia Gryfic w wodę jest ujęcie wody podziemnej zlokalizowane w południowo-zachodniej części miasta, przy ulicy Trzygłowskiej. Drugim źródłem wody dla miasta jest Stacja Uzdatniania Wody przy ul. Śniadeckich. Łączna wydajność ujęć komunalnych miasta wynosi 329 m³/h^[46].

W Gryficach znajdują się dwie oczyszczalnie ścieków. Pierwsza przemysłowa o przepustowości 300 m³/doba^[47] jest podłączona do zlikwidowanej cukrowni, druga miejska oczyszczalnia o przepustowości 6000 m³/doba^[47][48] jest wykorzystywana obecnie na poziomie 4000 m³/doba^[47], lecz władze gminy planują podłączenie do niej także okolicznych wiosek.

Gmina należy do Celowego Związku Gmin R-XXI, przez co ma wspólny program gospodarowania odpadami z innymi gminami. Obecnie wszystkie odpady z Gryfic trafiają na składowisko odpadów komunalnych pod Smolęcinem.

Mieszkańcy Gryfic mają możliwość bezpłatnej sterylizacji kotów i usypiania ślepych jeszcze miotów. Miasto walczy z plagą bezpańskich kotów, dzięki umowie urzędu miejskiego z prywatną kliniką weterynaryjną.^[49]

Przypisy

[edytuj] Linki zewnętrzne

• Oficjalny serwis miasta i gminy Gryfice
• Interaktywna mapa Gryfic

• Mapy: Autopilot • Google Maps • Szukacz • Targeo • Zumi

• Zdjęcia satelitarne: Google Maps • Wikimapia • Zumi