Język koptyjski

Z Wikipedii

Ρεμν̀χημι, Remenkīmi
Obszar	Egipt
Liczba mówiących	język zachowany jedynie w liturgii koptyjskiej
Ranking	(poza pierwszą 100.)
Klasyfikacja genetyczna	Języki afroazjatyckie *Języki egipskie **Język koptyjski
Pismo	koptyjski, w użyciu komputerowym spotykana również modyfikowana greka
Status oficjalny
Język urzędowy	nigdzie
Kody języka
ISO 639-1	brak
ISO 639-2	cop
SIL	brak
W Wikipedii
Zobacz też: język, języki świata W Wikisłowniku: Słownik języka koptyjskiego

Język koptyjski - potomek języka staroegipskiego, ostatnia faza rozwojowa języka egipskiego. Do jego zapisu używano pisma alfabetycznego zapożyczonego od Greków. Ponieważ jednak w języku koptyjskim istniały głoski nie istniejące w grece, twórcy alfabetu koptyjskiego zapożyczyli z demotyki osiem znaków, wystylizowali je i przy ich pomocy przekazywali dźwięki.

Alfabet koptyjski

[edytuj] Dialekty

Nie istniał jeden literacki język koptyjski: teksty pisano w pięciu różnych dialektach. Do najważniejszych dialektów należą:

• saidzki - jako język literacki aż do X wieku n.e.,
• bohairyjski - pierwotny dialekt Delty Zachodniej, od XI wieku zastąpił dialekt saidzki.

Dialekty achmimski oraz fajumski miały znacznie mniejsze znaczenie i zasięg terytorialny. W języku tym pisano głównie przekłady z Biblii, żywoty świętych i męczenników, bajki, a nawet powieść historyczną.

[edytuj] Koptyjski wczoraj i dziś

Po podbiciu Egiptu przez Arabów język Koptów powoli wymierał. Do wieku XVII-XVIII pisano w nim jeszcze pieśni kościelne, ale stopniowo stawał się on wyłącznie rytualnym językiem nabożeństw. Jeszcze w XIX wieku, za czasów Champolliona, niektórzy kapłani koptyjscy swobodnie mówili po koptyjsku, a nawet prowadzili w nim korespondencję. Na początku naszego stulecia czyniono próby wprowadzenia języka koptyjskiego do szkół i uczynienia go znów językiem żywym. Próby takiego wskrzeszenia nie przyniosły rezultatu. W latach trzydziestych XX wieku uczeni odkryli, że niektórzy mieszkańcy wioski Pi-Solsel w Górnym Egipcie wciąż używają w swojej mowie (w języku arabskim) szeregu wyrazów i powiedzeń koptyjskich.^[1]

Obecnie, dzięki postępowi technicznemu, a także pojawieniu się Internetu, język koptyjski na nowo wzbudził zainteresowanie. Zaczęto wprowadzać do niego nowe wyrazy i określenia (np. πιτελεναυ - telewizja, νιουὼ - program informacyjny itp.). Pojawiła się grupa dyskusyjna w tym języku, zgłoszono nawet projekt koptyjskiej Wikipedii.

[edytuj] Źródłosłów nazwy

Pojęcie "Kopt" wywodzi się z języka koptyjskiego - Γαπτιας (a to z kolei z greki Αίγυπτος) poprzez język arabski, w którym wyraz "Kibt" (قبط) oznacza Egipcjanina. Tak zaczęli nazywać mieszkańców doliny Nilu Arabowie-muzułmanie. Ponieważ pewna część mieszkańców Egiptu przyjęła chrześcijaństwo, określenie "Kibt" oznaczało także Egipcjanina-chrześcijanina. Stopniowo Egipcjanie przyjmowali islam i zaczęli używać języka arabskiego. Natomiast chrześcijanie egipscy zachowali nie tylko religię, lecz i stary język koptyjski wywodzący się ze staroegipskiego. Sfera jego występowania była siłą rzeczy ograniczona, tak że zachował się on jedynie w religii i jej obrzędach. Współcześni Koptowie; tj. Egipcjanie-chrześcijanie, porozumiewają się po arabsku i jedynie kapłani rozumieją teksty napisane językiem koptyjskim.

[edytuj] Ciekawostki

• Kopie niektórych apokryfów chrześcijańskich m.in. Ewangelia Judasza i Ewangelia Tomasza zachowały się wyłącznie w języku koptyjskim.
• Słowo αλλα podobne jest do polskiego "ale" i ma takie samo znaczenie, ale inny rodowód.

[edytuj] Zobacz też

• Koptowie
• Kościół koptyjski
• język egipski
• Egipcjanie

[edytuj] Źródła

1. ↑ W. Vycichl, Pi-Solsel, ein Dorf mil koptischer Überlieferung, — MDAIK. Bd. 6, 1936, Ss. 169–175.

• W.V. Davies w przekładzie Macieja G. Witkowskiego, Egipskie hieroglify, Wydawnictwo RTW , 1998 r., s. 6-10, ISBN 83-86822-89-9

[edytuj] Linki zewnętrzne

Lekcje języka koptyjskiego oraz jego krótkie omówienie gramatyczne
Strona popularyzująca język koptyjski, zawiera materiały do nauki, teksty o języku i inne