Korytarz polski
Z Wikipedii
Korytarz polski (niem. Polnischer Korridor, ang. Polish Corridor) – również zwany pomorskim, gdańskim (choć nie należał do terytorium Wolnego Miasta Gdańsk) lub po prostu korytarzem. Wytwór niemieckiej nomenklatury lat 20. XX. wieku, określający obszar polskiego województwa pomorskiego. W przedwojennej propagandzie niemieckiej akcentowano charakter tego rejonu jako oddzielającego Prusy Wschodnie od reszty Niemiec.
Niemieckie określenie polskich terenów, "korytarz", skrytykował w swoim przemówieniu w dniu 5 maja 1939, na sesji plenarnej Sejmu RP, ówczesny minister spraw zagranicznych Józef Beck, mówiąc m. in.:
- "Te same rozważania odnoszą się do komunikacji przez nasze województwo pomorskie. Nalegam na to słowo "województwo pomorskie". Słowo "korytarz" jest sztucznym wymysłem, gdyż chodzi tu bowiem o odwieczną polską ziemię, mającą znikomy procent osadników niemieckich"[1]
W Polsce obszar ten zwany był "polskim Pomorzem", określany jako łączący terytorium Polski z Bałtykiem i będący w II Rzeczypospolitej rejonem administracyjnym województwa pomorskiego. Powstał 28 czerwca 1919 zgodnie z pkt. 13, 14 punktów Wilsona. W jego skład weszły tereny byłych pruskich prowincji Prusy Zachodnie (niem. Westpreußen) i Prowincja Poznańska (niem. Posen), utworzone z terenów odebranych Polsce przez Prusy po rozbiorach Polski w XVIII wieku. Oficjalne przejęcie tego terytorium przez Polskę nastąpiło 20 stycznia 1920.
Genezy "korytarza gdańskiego" należy upatrywać w kształcie granic przedrozbiorowej Polski, która posiadała dostęp do morza, znajdujący się pomiędzy terytoriami pruskimi. Z dużym przybliżeniem, teren ten zamieszkany był w większości przez ludność Polską, Kaszubów (nie deklarujących jednoznacznie swojej narodowej przynależności) oraz ludności mieszaną narodowościowo. Po rozbiorach Polski w XVIII wieku, ten fragment polskich ziem został zajęty przez Królestwo Prus.
14 punktów Wilsona w sposób bezpośredni dotyczyło nie tylko przywrócenia Polski jako niepodległego państwa, ale także przyznania jej dostępu do morza - siłą rzeczy, poprowadzonego znów pomiędzy terytoriami niemieckimi. Po I wojnie światowej, na podstawie traktatu wersalskiego fragment dawnego województwa pomorskiego został przyznany Polsce i wszedł w skład nowego województwa pomorskiego. Gdańsk otrzymał status wolnego miasta i nie był zaliczany do korytarza gdańskiego. Nieprecyzyjnie uregulowany status Gdańska spowodował stopniowe narastanie konfliktu pomiędzy przedwojenną Polską i Niemcami, dotyczącego formy i zakresu kontroli obu państw nad miastem.
Rewizjonistyczna polityka Republiki Weimarskiej , z lat 20. XX wieku dążyła do aneksji Pomorza polskiego w trybie arbitrażu międzynarodowego. Rząd niemiecki proponował też nieoficjalnie Polsce dostęp do morza kosztem Litwy (przez port w Połądze). Ultymatywne żądanie Adolfa Hitlera z października 1938 co do wyrażenia przez Polskę zgody na aneksję Gdańska przez III Rzeszę i na eksterytorialną autostradę oraz linię kolejową, przechodzące w poprzek Pomorza polskiego, zostało, wobec odmowy Polski, potraktowane przez Niemcy jako pretekst do agresji na Polskę w dniu 1 września 1939 i były w konsekwencji jedną z przyczyn wybuchu II wojny światowej.
Zobacz też: Berlinka.
