Ksawery Tartakower

Z Wikipedii

Ksawery Tartakower

Państwo	Polska Francja
Data i miejsce urodzenia	22 lutego 1887 Rostów nad Donem
Data i miejsce śmierci	4 lutego 1956 Paryż
Tytuł szachowy	arcymistrz (1950)
Galeria zdjęć w Wikimedia Commons

Ksawery Tartakower (z lewej) w czasie partii z Edwardem Laskerem

Ksawery Tartakower (Savielly, Xavier Tartacover, ur. 22 lutego 1887 w Rostowie nad Donem, zm. 4 lutego 1956 w Paryżu) – czołowy szachista Polski i Francji w I poł. XX wieku.

Od dwunastego roku życia w Austrii, kształcił się w Genewie i Wiedniu, gdzie skończył studia prawnicze. Wiedeń był wówczas jednym z ważniejszych centrów szachowych w Europie. Tartakower był bywalcem szachowych kawiarni, gdzie mógł spotkać Carla Schlechtera, Gezę Maroczego, Milana Vidmara czy Richarda Rétiego. Sukcesy w turniejach szachowych zaczął odnosić już jako student. W 1906 wygrał turniej w Norymberdze, trzy lata później zajął drugie miejsce za Rétim w turnieju w Wiedniu.

Po I wojnie światowej, w czasie której był oficerem armii austriackiej, zamieszkał w Paryżu. Nie znał nawet języka polskiego, przyjął jednak obywatelstwo nowo powstałej Rzeczypospolitej Polskiej. Mimo posiadania tytułu doktora prawa nie podjął praktyki adwokackiej. Bardziej pociągała go zawodowa gra w szachy. Czuł się również doskonale jako szachowy dziennikarz i autor książek. Współpracował z wieloma czasopismami szachowymi, napisał mnóstwo artykułów, analiz i komentarzy. W 1924 opublikował swoją najsławniejszą książkę Die hypermoderne Schachpartie (Hypermodernistyczna gra w szachy), która jest wznawiana i popularna do dzisiaj. Był również w latach dwudziestych stałym uczestnikiem najbardziej prestiżowych turniejów szachowej elity. Dwukrotnie wygrał słynny turniej w Hastings (w 1927 i 1928 r.). W 1927 r. podzielił z Aronem Nimzowitschem pierwsze miejsce na turnieju w Londynie, przed Frankiem Marshallem, Milanem Vidmarem i Jefimem Bogolubowem. W 1930 r. wygrał turniej w Liege, aż o dwa punkty wyprzedzając Mir Sultana Khana, na dalszych miejscach znaleźli się m.in. Akiba Rubinstein, Nimzowitsch i Marshall.

W latach trzydziestych Tartakower sześciokrotnie reprezentował Polskę na olimpiadach szachowych, zdobywając w sumie pięć medali w drużynie (złoty, dwa srebrne i dwa brązowe) oraz trzy medale indywidualnie (złoty na drugiej szachownicy w 1931 r. i dwa brązowe na pierwszej, w 1933 i 1935 r.). Szczególnie mocno zaangażował się w przygotowania polskiej reprezentacji oraz organizacji olimpiady szachowej w Warszawie, w 1935 r. W tym czasie startował również w mistrzostwach Polski, dwukrotnie zdobywając tytuł mistrza kraju w 1935 r. w Warszawie i w 1937 w Juracie.

Wybuch II wojny światowej zastał go w Buenos Aires, gdzie odbywała się właśnie ósma olimpiada szachowa. Po krótkim pobycie w Argentynie wrócił do Europy i pod przybranym nazwiskiem Cartier służył jako oficer w armii generała de Gaulle'a. Po wojnie przyjął francuskie obywatelstwo, w dalszym ciągu aktywnie uczestniczył w życiu szachowym. Reprezentował Francję na olimpiadzie w 1950 r. W tymże roku oficjalnie otrzymał tytuł arcymistrza, był jednym z trzech pierwszych polskich arcymistrzów, obok Akiby Rubinsteina i Mieczysława Najdorfa. W 1953 r. zdobył w Paryżu tytuł indywidualnego mistrza Francji. Zmarł w 1956 r.

Tartakower był niezwykle barwną postacią. Lubił grę agresywną, ryzykowną i pełną pomysłów. Miał niewątpliwy wielki talent szachowy, którego nie przekuł w najwyższe szachowe laury, choć pod koniec lat dwudziestych miałby szanse walczyć o mistrzostwo świata. Szachy traktował jednak bardziej jak sztukę i intelektualną rozrywkę niż pole do bezwzględnej rywalizacji. Był człowiekiem niezwykle towarzyskim i powszechnie lubianym, również za poczucie humoru i cięty dowcip. Był autorem niezliczonej liczby zgrabnych aforyzmów szachowych, oryginalnie nazywanych "tartakoweryzmami".