Księstwo Warmińskie

Z Wikipedii

**Księstwo Warmińskie**

Herb

Nazwa łacińska	Episcopatus Warmiensis
Istniało	1466–1772
Prowincja	Wielkopolska
Stolica	Lidzbark Warmiński
Sejmik	Lidzbark Warmiński
Wojewoda	zobacz: wojewodowie malborscy
Powierzchnia	4 249 km²
Liczba powiatów	10 komornictw
Liczba senatorów	1

Księstwo Warmińskie – księstwo duchowne, istniejące na terytorium dominium biskupstwa warmińskiego.

Wraz z województwami: pomorskim, malborskim i chełmińskim wchodziło w skład Prus Królewskich Korony Królestwa Polskiego I Rzeczypospolitej.

Władzę absolutną w księstwie sprawowali biskupi warmińscy, którzy będąc zależni bezpośrednio od Stolicy Apostolskiej jako książęta Świętego Cesarstwa Rzymskiego Narodu Niemieckiego (łac. Sacri Romani Imperii Principes) jako prezydenci senatu Prus Królewskich przewodniczyli obradom sejmów stanów pruskich (sejmików generalnych Prus Królewskich).

Położenie Księstwa Warmińskiego było czymś wyjątkowym na tle podziału terytorialnego I Rzeczypospolitej. Władzę suwerenną w księstwie sprawowali bowiem biskupi warmińscy, których nie łączył z władcami Polski stosunek lenny, a terytorium dominium warmińskiego było od 1466 formalnie inkorporowane do Korony Królestwa Polskiego. Król Polski zachował jedynie wpływ na personalną obsadę biskupstwa warmińskiego.

Zależność ta była jednak wielokrotnie kwestionowana, dopiero po zwycięskiej dla Polski wojnie popiej, zawarto w 1479 tzw. układ piotrkowski, w którym potwierdzono wcielenie Księstwa Warmińskiego do Korony, przyznano biskupowi warmińskiemu tytuł radcy królewskiego, przyznano też jego poddanym prawo do oporu, w przypadku, gdyby władca duchowny odmówił zaprzysiężenia wierności państwu polskiemu. Zastrzeżono, że kapituła warmińska wybierze osobę miłą królowi polskiemu. W 1512 dodatkowo wzmocniono polską kontrolę nad księstwem, wprowadzając zapis o wyborze biskupa spośród czterech kanoników przedstawionych królowi przez kapitułę. W rzeczywistości władca sam wskazywał swojego kandydata, którego kapituła musiała kreować na swojego kanonika, który zazwyczaj znajdował się potem na pierwszym miejscu listy czterech.

Biskupi warmińscy jako władcy świeccy w Księstwie Warmińskim mieli m. in. prawo do posiadania własnych sił zbrojnych i bicia własnej monety. Administrację cywilną sprawowali za pośrednictwem burgrabiów, stojących na czele 7 komornictw biskupich i 3 będących w posiadaniu kapituły warmińskiej. Przynależną sobie władzę wojskowa sprawowali na terytorium księstwa wojewodowie malborscy.

[edytuj] Komornictwa biskupie

[edytuj] Komornictwa kapitulne

Biskupi zwoływali sejmiki warmińskie do Lidzbarka Warmińskiego, do których kompetencji należało zatwierdzanie uchwał podatkowych zapadłych na generale pruskim. Ich obrady poprzedzały zwołane przez burgrabiów zjazdy w komornictwach, na które przybywała warmińska szlachta i wolni chłopi. W 1718 wprowadzono w księstwie stałe podatki na wojsko Rzeczypospolitej i od tego czasu coraz rzadziej zwoływano sejmiki.

W 1766 wprowadzono nową Ordynację Krajową (niem. Landesordnung), która regulowała ustrój polityczno-gospodarczy Warmii.