Lampa gazowa
Z Wikipedii
Lampa gazowa - lampa, która emituje światło przez spalanie gazu. Efekt świecenia powstaje dzięki znajdującym się w płomieniu, rozżarzonym cząsteczkom węgla, lub żarnikowi w postaci koszulki Auera.
Lampy gazowe były stosowane w XIX wieku w Europie i Ameryce Południowej jako oświetlenie miejsc publicznych. Ze względu na konieczność doprowadzania gazu nie przyjęły się jako oświetlenie domów mieszkalnych.
Pierwszą lampę gazową zastosował (do oświetlenia mieszkania) Szkot William Murdoch w 1792 r. Była to rurka metalowa, u wylotu której spalał się gaz. Miejskie oświetlenie gazowe rozbłysło po raz pierwszy w 1809 r. w Londynie, a następnie w Paryżu (1819).
W Polsce pierwsza lampa gazowa została użyta we wrocławskiej restauracji "Złota Gęś" w 1843 r.[potrzebne źródło] W Warszawie nowoczesne oświetlenie gazowe zainstalowano w 1856 roku, gdy koncesję otrzymało Niemieckie Kontynentalne Towarzystwo z Dessau. W 1882 w Warszawie z 400 000 mieszkańców było ok. 2000 latarni gazowych, mniej niż w 250 000-tysięcznym Wrocławiu z 3832 latarniami. W tym czasie w Berlinie było ich wówczas 12 771, a w Paryżu 43 089 sztuk[1].
W Polsce oświetlenie gazowe było stosowane masowo w kilkudziesięciu miejscowościach.
Z czasem oświetlenie gazowe zostało zastąpione przez oświetlenie elektryczne.
Obecnie bywa stosowane w postaci lamp turystycznych na gaz płynny (propan, butan, metan).
Spotyka się także lampy zabytkowe, jako atrakcja zabytkowych hoteli, pałaców, czy też pozostawione ze względów historycznych w wybranych miejscach jako oświetlenie miejskie.
Lampy gazowe nadają bardzo specyficzny charakter miejscu które oświetlają, z uwagi na charakterystyczny półmrok i ciekawy kolor światła.
[edytuj] Czynne latarnie gazowe
W Polsce zabytkowe oświetlenie gazowe (czynne) spotkać można:
- Warszawa (obecnie czynnych około 150-180 latarni gazowych):
- Śródmieście: wzdłuż ulicy Agrykola (oświetlona w całości instalacją gazową!)
- Śródmieście: przy skrzyżowaniu alei Szucha i ul. Emila Zoli (3 sprawne lampy)
- Bielany (kilkadziesiąt lamp) - rejon placu Konfederacji, ul. Płatnicza, Granowska, Szaflarska, Cegłowska
- Śródmieście: Powiśle - przed dawną gazownią przy Ludnej - 1 szt. gazowa (pozostałe przerobione na elektryczne), także ul. Jezierskiego
- Śródmieście: Nowe Miasto - przy figurze NMP, Kościół Nawiedzenia NMP w Warszawie, 2 szt.[2]
- Mokotów: Sadyba - ul. Orężna, Kąkolewska, Godlewskiego i Jodłowa
- Kraków:
- oświetlenie gazowe znajduje się pod Sukiennicami
- lampa przy gazowni, ul. Gazowa 16
- Wrocław:
- oświetlenie przy Moście Tumskim
- około 90 lamp na terenie Starego Miasta i Ostrowa Tumskiego
- Poznań:
- ul. Paderewskiego (ul. Nowa)
- ul. Grobla
- Olsztyn: fosa koło zamku (2 latarnie)
- Elbląg: budynek Sądu Okręgowego przy Placu Konstytucji
- Książ Wielkopolski: przy Rynku
- Gorzów Wielkopolski
- Nowe Miasto nad Wartą (2 latarnie)
[edytuj] Zobacz też
Przypisy
- ↑ Jarosław Zieliński: Latarnie Warszawskie. Historia i technika. Warszawa: Wydawnictwo Jeden Świat, 2007. ISBN 83-09-01819-3.
- ↑ Najstarsze latarnie znów świecą na Nowym Mieście, Tomasz Urzykowski, Gazeta Stołeczna, 2007-11-15
