Mikołaj Spytek Ligęza
Z Wikipedii
Mikołaj Spytek Ligęza herbu Półkozic (ur. 1562 roku - zm. 1637 roku w Dąbrowie koło Tarnowa) - syn kasztelana wiślickiego Mikołaja Ligęzy i Elżbiety Jordanówny kasztelanki krakowskiej I voto Stanisławowej Bonerowej. W 1590 w wieku 28 lat został kasztelanem czchowskim. W 1592 otrzymał starostwa żydaczowskie i bieckie. W 1613 został kasztelanem żarnowskim, w 1614 starostą ropczyckim, a w 1619 kasztelanem sandomierskim. Trzykrotnie żonaty (z Zofią Rzeszowską, Elżbietą Kormanicką, Zofią Krasińską). Dzięki swojemu pierwszemu małżeństwu stał się właścicielem Rzeszowa i okolicznych wsi. Szybko pomnożył swój majątek, głównie na drodze wykupu włości od sióstr pierwszej żony.
Spis treści |
[edytuj] Włości
Mikołaj Spytek Ligęza dbał o swoje miejscowości m.in. fundując kościoły oraz szpitale i przytułki dla biednych i starców. W Rzeszowie ufundował klasztor oo. Bernardynów i szpital dla ubogich, w Głogowie natomiast kościół parafialny z dzwonnicą, szpital dla ubogich, oraz drewniany ratusz. Jedną z jego głównych inwestycji był zamek w Rzeszowie, który w pierwotnej formie powstał pod koniec XVI wieku, a następnie został gruntownie rozbudowany w 1620 w stylu Palazzo in fortezza. W latach 20. Ligęza ufortyfikował także okoliczne miejscowości budując szereg ziemno-drewnianych warowni m.in. w Mrowli, Świlczy, Krasnem i Malawie.
[edytuj] Działalność polityczna
Właściciel Rzeszowia miał spore ambicje polityczne. Uczestniczył w sejmach jako senator (zwłaszcza za panowania Zygmunta III Wazy), a wygłaszane przez niego mowy były uznawane przez współczesnych za godny naśladowania wzór[1]. Popierając interesy kolejnych władców Ligęza otrzymywał nominacje i przywileje dla swoich miast. Prawdopodobnie "w podziękowaniu" od władcy otrzymał Głogów, a także liczne wolności po wielkim pożarze Rzeszowa w 1594.
[edytuj] Działania zbrojne
Mikołaj Spytek Ligęza prowadził walki ze swoim sąsiadem i bratankiem Andrzejem Ligęzą, który dwukrotnie najechał Rzeszów (1603) paląc przedmieścia i zdobywając zamek. W odwecie Mikołaj złupił dobra krewniaka w Staroniwie i Zwięczycy. Konflikt wynikał prawdopodobnie ze sporu granicznego, a rozwiązany został dopiero wyrokiem sądu ziemskiego w Przeworsku, który wydał werdykt na korzyść Mikołaja.
Starosta sandomierski walczył także ze słynnym awanturnikiem z sąsiedniego Łańcuta, Stanisławem Stadnickim "Diabłem" (1600-1605) oraz jego synem Władysławem (1617-1619). W 1624 skutecznie obronił przeprawę przez Wisłok w Rzeszowie przed czambułem tatarskim.
[edytuj] Śmierć
Ligęza zmarł w Dąbrowie k. Tarnowa w sierpniu 1637 w wieku 75 lat. Wedle swego życzenia został pochowany pod progiem kościoła bernardynów w Rzeszowie. Swoją olbrzymią jak na owe czasy fortunę pozostawił dwóm córkom z małżeństwa z Zofią Krasińską - Pudencjanie i Konstancji. Pierwsza z nich otrzymała miasto Rzeszów i 39 wsi, druga natomiast 25 wsi. W rok później w efekcie wyroku Trybunału Koronnego zignorowano ostatnią wolę Ligęzy i cały jego majątek trafił w ręce Konstancji, a tym samym również jej męża Jerzego Sebastiana Lubomirskiego.
[edytuj] Zobacz też
[edytuj] Bibliografia
- Łoziński W. Prawem i Lewem. Obyczaje na Czerwonej Rusi w pierwszej połowie XVII wieku, Kraków 1957, s. 153-155 i 264
- Malczewski J. Zamek w Rzeszowie, jego otoczenie i właściciele, Wyd. Libri Ressovienses, Rzeszów 1995, ISBN 902021
- Dział Historia na stronie internetowej urzędu miejskiego w Głogowie Małopolskim
[edytuj] Przypisy
- ↑ Dzieje Rzeszowa do 1914, Rzeszów 1985, s. 23
| Miasto prywatne (1354 - 1815): |
Właściciele: Jan Pakosławic • Jan Feliks Rzeszowski • Mikołaj Rzeszowski • Adam Rzeszowski • Mikołaj Spytek Ligęza • Konstancja Ligęza • Jerzy Sebastian Lubomirski • Hieronim Augustyn Lubomirski • Jerzy Ignacy Lubomirski • Joanna Lubomirska • Franciszek Lubomirski (sprzedaje miasto Austriakom) |
 |
| Polska pod zaborami (1863-1918) |
Naczelnicy miasta Jan Pogonowski • Edward Praschill • Adam Geisler (p.o.) • Ambroży Towarnicki • Edward Neugebauer • Wojciech Kalinowski • Wiktor Zbyszewski • Edward Brudnicki (kierownik zarządu komisarycznego) |
|
| II Rzeczpospolita (1918 - 1939) |
Prezydent: Roman Krogulski (jako burmistrz i prezydent) • Jan Niemierski • Jarosław Barwicz |
|
| II wojna światowa (1939 - 1944) |
ks. Michał Tokarski (tymczasowo) • Maksymilian Rybicki (tymczasowo) |
|
| Polska Rzeczpospolita Ludowa (1944 - 1989) |
Tomasz Radwan (komisarz) • Franciszek Ślusarczyk (prezydent) • Jan Huss (prezydent) |
|
| III Rzeczpospolita (od 1989) |
Prezydent: Zdzisław Banat • Mieczysław Janowski • Andrzej Szlachta • Tadeusz Ferenc |
