Partyzant

Z Wikipedii

Ten artykuł dotyczy żołnierza. Zobacz też: hasło dotyczące słonia o takim imieniu.

Jędrusie z II wojny światowej przy karabinie maszynowym wz. 30.

Partyzant (wł. partigiano = stronnik) – żołnierz nieregularnych oddziałów prowadzących walki oraz działania dywersyjne na terenach zajętych przez wroga.

Spis treści

1 Konwencja Haska IV (1907)
2 Styl walki partyzanckiej
3 Partyzant a terrorysta lub bandyta
4 Najbardziej znani polscy partyzanci
- 4.1 II wojna światowa
- 4.2 Żołnierze wyklęci po II wojnie światowej
5 Zobacz też

[edytuj] Konwencja Haska IV (1907)

Zobacz w Wikiźródłach tekst
konwencji haskiej IV z 18 października 1907 dotyczącej praw i zwyczajów wojny lądowej

Definicja prawa międzynarodowego dotycząca stron wojujących określona w Konwencji haskiej IV jest następująca i jednoznaczna:

Cytat:

Rozdział I

Określenie wojującego

Artykuł 1

Ustawy, prawa i obowiązki wojenne stosują się nie tylko do armii, lecz również do pospolitego ruszenia i oddziałów ochotniczych, o ile odpowiadają one warunkom następującym:

1) jeżeli mają na czele osobę odpowiedzialną za swych podwładnych;

2) noszą stałą i dającą się rozpoznać z daleka odznakę wyróżniającą;

3) jawnie noszą broń;

4) przestrzegają w swych działaniach praw i zwyczajów wojennych.

W tych krajach, gdzie pospolite ruszenie lub oddziały ochotnicze stanowią armię lub wchodzą w jej skład, nazwa armii rozciąga się na nie.

Artykuł 2

Ludność terytorium niezajętego, która przy zbliżeniu się nieprzyjaciela dobrowolnie chwyta za broń, aby walczyć z wkraczającymi wojskami i nie miała czasu zorganizować się zgodnie z art. 1, będzie uważaną za stronę wojującą, jeżeli jawnie nosi broń i zachowuje prawa i zwyczaje wojenne.

Artykuł 3

Zbrojne siły stron wojujących mogą składać się z walczących i nie walczących, w razie zagarnięcia ich przez nieprzyjaciela zarówno tym, jak i tamtym przysługuje prawo być traktowanymi jak jeńcy wojenni.

Zgodnie z powyższym żołnierz oddziałów nieregularnych przestrzegających zasad Rozdziału I Konwencji haskiej IV z 1907 r. jest stroną wojującą w znaczeniu prawa międzynarodowego.

Konwencja haska IV w tym zakresie była niejednokrotnie łamana przez państwa-sygnatariuszy, zwłaszcza przez III Rzeszę i ZSRR w okresie II wojny światowej.

Z uwagi na niezgodne z prawem międzynarodowym stwierdzenie przez Niemcy i ZSRR zaprzestania istnienia państwa polskiego w układzie o granicach i przyjaźni z 28 września 1939 zarówno żołnierze polscy wzięci do niewoli przez Armię Czerwoną podczas najazdu sowieckiego na Polskę od 17.09.1939 jak i żołnierze Armii Krajowej w czasie całych działań wojennych w tym zwłaszcza powstania warszawskiego nie byli uznawani zarówno przez Wehrmacht i inne oddziały niemieckie jak i Armię Czerwoną za stronę wojującą. Standardowym określeniem obu agresorów i okupantów było określanie partyzantów polskich jako "bandytów na żołdzie Londynu". Dopiero po otwartej deklaracji brytyjskiej z 30 sierpnia 1944 uznającej Armię Krajową za stronę wojującą otwarte naruszanie przez Niemców zasad konwencji haskiej wobec powstańców warszawskich zostało ograniczone - czego konsekwencją były postanowienia układu kapitulacyjnego pomiędzy gen. Tadeuszem "Bór"- Komorowskim a SS-Obergruppenführerem Erichem von dem Bach w przedmiocie kapitulacji garnizonu warszawskiego AK i statusu żołnierzy AK jako jeńców wojennych.

[edytuj] Styl walki partyzanckiej

Główny atut partyzantów to zaskoczenie. Wojska okupacyjne najbardziej nękały ataki na konwoje. Partyzanci, który znakomicie się maskowali i znali teren swoich działań, odrywały oddziały wroga od siebie i "wodząc za nos" odosobniały i eliminowały.

Partyzanci charakteryzowali się też w działaniach politycznych. Atakowali od tyłu jakąś bazę i zabijały znajdujących się tam oficerów, nawet gdy nie mieli znaczenia taktycznego i strategicznego. Potem wycofywali się bez walki. Tak same postępowano z ważnymi budynkami, aby pokazać, że wszystko partyzanci mogą mieć w swoich rękach, nawet jeśli potem zostaną wyeliminowaniu.

[edytuj] Partyzant a terrorysta lub bandyta

Określanie konkretnych bojowników mianem partyzantów bądź terrorystów jest w wielu wypadkach wybitnie subiektywne. Zwłaszcza propaganda wojenna zazwyczaj odnosi się do wiernych danej stronie oddziałów jako "partyzanckich", a do wrogich jako "terrorystycznych" (dawniej "bandyckich").