Polskie Towarzystwo Tatrzańskie

Z Wikipedii

[edytuj] Polskie Towarzystwo Tatrzańskie (historyczne)

Pomysł założenia Towarzystwa Tatrzańskiego był rozważany wśród miłośników Tatr już w 1871. Założono je początkowo jako Galicyjskie Towarzystwo Tatrzańskie 3 sierpnia 1873. Po ustanowieniu statutu Towarzystwo zostało zarejestrowane 19 marca 1874 z siedzibą w Nowym Targu. W maju 1874 zmieniło nazwę na Towarzystwo Tatrzańskie i przeniosło swoją siedzibę do Krakowa.

Założycielami Towarzystwa byli m.in. dr Tytus Chałubiński, ks. Józef Stolarczyk, Eugeniusz Janota, Ludwik Eichborn, Walery Eljasz-Radzikowski i inni. Pierwszym prezesem został hr. Mieczysław Rey. Już w pierwszej dekadzie istnienia Towarzystwa powstały jego pierwsze oddziały terenowe w Stanisławowie (1877), Kołomyi i Lwowie. Potem szybko powstawały kolejne oddziały (w Nowym Sączu, Szczawnicy i Żywcu). Jednak dopiero po I wojnie światowej, wraz ze zmianą nazwy w 1920 r. na Polskie Towarzystwo Tatrzańskie (PTT), Towarzystwo objęło swoim zasięgiem całe terytorium Polski. Zakopiański Oddział Towarzystwa miał siedzibę w Dworcu Tatrzańskim. W latach 1886-1920 organem Towarzystwa był „Pamiętnik Towarzystwa Tatrzańskiego”, wydawany nieco częściej niż raz do roku.

Legitymacja PTT z 1935 roku

Mapka pogranicza PL-CS z tej legitymacji

W statucie Towarzystwa zapisano następujące cele jego działania.

1. Badanie Karpat, a w szczególności Tatr i Pienin oraz rozpowszechnianie zebranych o nich wiadomości.
2. Zachęcanie do ich zwiedzania, ułatwienie przystępu do nich i pobytu turystom (a w szczególności swoim członkom) oraz badaczom i artystom udającym się do Karpat, Tatr i Pienin w celach naukowych i artystycznych.
3. Ochrona zwierząt halskich: kozicy i świstaka.
4. Wspieranie przemysłu górskiego wszelkiego rodzaju.

Realizacja tych punktów odbywała się poprzez badania naukowe gór polskich – badania jaskiń tatrzańskich, budowę obserwatoriów meteorologicznych, tworzenie opisów etnograficznych Czarnohory, Łemkowszczyzny i Beskidu Śląskiego, wydawanie map i przewodników, budowanie schronisk i znakowanie szlaków turystycznych. Z inicjatywy Towarzystwa Tatrzańskiego przedłużono powstałą w 1884 roku linię Kraków – Chabówka do Zakopanego. Towarzystwo Tatrzańskie kładło podwaliny pod powstanie Tatrzańskiego Parku Narodowego i TOPR-u. Do roku 1939 Polskie Towarzystwo Tatrzańskie miało już 54 schroniska, 81 stacji turystycznych, 10 niezagospodarowanych schronów, o łącznej liczbie prawie 5 tysięcy miejsc noclegowych. Z inicjatywy Towarzystwa i na jego koszt postawiono w Zakopanem pierwsze latarnie, położono chodniki, zbudowano pocztę i telegraf. W 1882 zbudowano Dworzec Tatrzański (nazywany także Dworem Tatrzańskim), który szybko stał się ośrodkiem kultury. W Zakopanem działały powstałe w ramach struktur Towarzystwa Tatrzańskiego sekcje:

• Turystyczna (od 1903) (pierwszym prezesem był Janusz Chmielowski), potem przekształconej w Klub Wysokogórski, a następnie w Polski Związek Alpinizmu,
• Zakopiański Oddział Narciarzy (od 1907, założony z inicjatywy Mariusza Zaruskiego, przekształcony w 1911 w Sekcję Narciarstwa)
• Przyrodnicza (od 1910)
• Ludoznawcza (od 1911)
• Ochrony Tatr (od 1912)
• Przyjaciół Zakopanego (od 1914)

Po I wojnie działały tylko sekcje Turystyczna i Narciarska.

W okresie II wojny światowej Towarzystwo zawiesiło swoją działalność (do 1945).

W dniach 16 i 17 grudnia 1950 roku na wspólnym zjeździe zjednoczeniowym Polskie Towarzystwo Tatrzańskie połączyło się z Polskim Towarzystwem Krajoznawczym. Powstałe w ten sposób Polskie Towarzystwo Turystyczno-Krajoznawcze jest prawnym i ideowym następcą obu towarzystw.

[edytuj] Członkowie honorowi

Rok 1874

1. John Ball (1818-1889)
2. Martino Baretti (1841-1905)
3. Egyerd Berzeviczy (1835-1906)
4. Henry Richard Budden (1816-1895)
5. Vincenzo Cesati (1806-1883)
6. Louis Joseph Ernest Cézanne (1830-1876)
7. Eduard Desor (1811-1882)
8. Józef Dietl (1804-1878)
9. Anton Döller (1831-1912)
10. I. B. Gall (?)
11. Agenor Gołuchowski (1812-1875)
12. Seweryn Goszczyński (1801-1876)
13. Józef Ignacy Kraszewski (1812-1887)
14. Abel Lemercier (?-1893)
15. William Longmann (1813-1877)
16. Józef Majer (1808-1899)
17. Julius Payer (1842-1915)
18. Theodor Petersen (1836-1918)
19. Quintino Sella (1827-1884)
20. Orazio Spanna (?-1892)
21. August Wittig (?-1917/18)
22. Herman Zähringer (?-1880)
23. Florian Ziemiałkowski (1817-1900)
24. Mikołaj Zyblikiewicz (1874-1981)

Rok 1875

25. Vincenzo Arnese (po 1919)
26. Jan Chlumecky (1834-1924)
27. Włodzimierz Dzieduszycki (1834-1924)
28. Alfred Józef Potocki (1825-1889)

Rok 1876

29. Leon Sapieha (1803-1878)

Rok 1877

30. Tytus Chałubiński (1820-1889)
31. Anna z Działyńskich Potocka (1846-1926)

Rok 1878

32. Kazimierz Kantak (1824-1886)

Rok 1880

33. Henryk Siemiradzki (1843-1902)

[edytuj] Polskie Towarzystwo Tatrzańskie (współczesne)

Od 1981 podejmowano próby reaktywowania organizacji o nazwie Towarzystwo Tatrzańskie, które zakończyły się powodzeniem dopiero w 1989. Siedzibą jest Kraków, a jego pierwszym prezesem został Maciej Mischke.

[edytuj] Bibliografia

• W. Krygowski, 1988, Dzieje Polskiego Towarzystwa Tatrzańskiego, Warszawa; Kraków, ISBN 83-7005-200-2
• ZG PTTK "Członkowie Honorowi TT PTT PTK PTTK" , Radom ISBN 83-60126-10-0

[edytuj] Linki zewnętrzne

• Oficjalna strona Polskiego Towarzystwa Turystyczno-Krajoznawczego – prawnego następcy PTT
• Oficjalna strona Komisji Historii i Tradycji Zarządu Głównego PTTK
• Historia TT na stronach PZA
• Strona współczesnego PTT