Róża dzika
Z Wikipedii
Dzika róża | |
Systematyka wg Reveala | |
Domena | jądrowce |
Królestwo | rośliny |
Podkrólestwo | naczyniowe |
Nadgromada | nasienne |
Gromada | okrytonasienne |
Klasa | Rosopsida |
Rząd | różowce |
Rodzina | różowate |
Rodzaj | róża |
Gatunek | róża dzika |
Nazwa systematyczna | |
Rosa canina L. | |
Synonimy | |
R. corymbifera Borkh., R.dumetorum Thuill. R. nitidula auct. non Besser R. obtusifolia auct. Fl. Pol. non Desv. |
|
Galeria zdjęć i grafik |
Dzika róża (Rosa canina L.) – gatunek krzewu z rodziny różowatych. Ludowe nazwy: psia róża, szypszyna. Występuje na obszarach umiarkowanych i ciepłych półkuli północnej. Można ją spotkać prawie w całej Europie, na terenach do 1500 m n.p.m., w Afryce Północnej, na Wyspach Kanaryjskich, na Maderze, w Azji. Dzika róża rośnie także na terenie Polski i jest u nas gatunkiem pospolitym.
Spis treści |
[edytuj] Morfologia
- Łodyga
- Gałązki z silnie, hakowato zakrzywionymi kolcami. Dorasta do 3 m wysokości, jej gałęzie są łukowato odgięte ku ziemi.
- Liście
- Złożone są z 5–7 (wyjątkowo 9) jajowato-eliptycznych, ostro ząbkowanych listków o ostro, pojedynczo lub podwójnie piłkowanych brzegach. Są zielone, rzadko tylko sine, nagie lub owłosione..
- Kwiaty
- Pięciopłatkowe kwiaty, różowe lub białawe są pojedyncze lub zebrane w kwiatostany. Wyrastają na szypułkach dłuższych od podsadek. Działki kielicha po przekwitnięciu są przeważnie odgięte w dół i dość wcześnie odpadają. Kwitnie od maja do lipca, jej kwiaty wydzielają przyjemny zapach.
- Owoce
- Owoc szupinkowy wielkości 2–3 cm, wydłużony, purpurowoczerwony. Owoce są jadalne po przemrożeniu. Rozsiewane są przez zwierzęta (endochoria).
[edytuj] Ekologia
Porasta zarośla, skraje lasów, miedze, przydroża. Nanofanerofit. W klasyfikacji zbiorowisk roślinnych gatunek charakterystyczny dla klasy(Cl.) Rhamno-Prunetea[1].
[edytuj] Zmienność
- Gatunek zbiorowy, zmienny morfologicznie.
- Tworzy mieszańce z różą czerwonawą, r. gęstokolczastą, r. francuską , r. Jundziłła[2].
[edytuj] Zastosowanie
- Roślina lecznicza
- Surowiec zielarski: dojrzałe owoce (Fructus Rosae). Są składnikiem wielu mieszanek ziołowych. Zawierają oprócz ogromnej ilości witaminy C garbniki, karotenoidy, kwasy organiczne, olejki eteryczne, cukry, pektyny. Owoce są niezwykle bogatym źródłem witaminy C – zawierają jej dziesięciokrotnie więcej, niż porzeczka czarna. Już 1-3 jej owoce w zupełności wystarczą do pokrycia dziennego zapotrzebowania człowieka na tę witaminę. Naturalna witamina zawarta w owocach jest przy tym trzykrotnie bardziej skuteczna od witaminy syntetycznej w tabletkach. Owoce róży mogą być używane do sporządzania przetworów i win[3][4][5]
- Działanie: słabo rozkurczające, żółciopędne, łagodnie moczopędne. Róża jest stosowana przede wszystkim jako lek ogólnie wzmacniający (bogate źródło witaminy C), ale także pomocniczo do leczenia różnych schorzeń wątroby, nerek i przewodu pokarmowego[5].
- Zbiór i suszenie: owoce zbiera się, gdy dojrzeją, ale jeszcze zanim zrobią się miękkie. Suszenie ich jest dość trudne; owoce trzeba rozdrobnić, przez pierwsze 10 min. należy trzymać je w temp. ok. 100°C, by szybko zniszczyć enzymy rozkładające witaminę C, potem suszyć w temp. ok. 50–60°C[3].
- Z owoców lub utartych z cukrem płatków róży przyrządza się dżemy i konfitury.
- Specjalnie przyrządzone konfitury z dzikiej róży mogą być skutecznym lekiem na chorobę zwyrodnienia stawów[6].
- Z nasion wytwarza się olej z dzikiej róży.
- W szkółkarstwie Rosa canina jest używana jako podkładka dla róż szlachetnych[7].
[edytuj] Ciekawostki
- Stosowana była kiedyś jako lek na wściekliznę, stąd jej angielska nazwa dog-rose.
- Róża dzika jest znana od czasów ludzi pierwotnych, którzy traktowali jej owoce jako codzienne pożywienie. Płatki róży stanowiły bardzo popularne pachnidło dalekiego Wschodu.
- Starożytni Rzymianie wypełniali płatkami poduszki, co miało ich usypiać i uspokajać.
Przypisy
- ↑ Władysław Matuszkiewicz: Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14439-4.
- ↑ Władysław Szafer, Stanisław Kulczyński: Rośliny polskie. Warszawa: PWN, 1953.
- ↑ 3,0 3,1 Anna Mazerant: Mała księga ziół. Warszawa: Inst. Wyd. Zw. Zawodowych, 1990. ISBN 83-202-0810-6.
- ↑ Serwis botaniczny Lonicera. [dostęp 21 stycznia 2008 r.].
- ↑ 5,0 5,1 Jan Macků, Jindřich Krejča: Atlas roślin leczniczych. Zakł. Nar. im. Ossolińskich, 1989. ISBN 83-04-03281-3.
- ↑ http://www.rp.pl/artykul/9138,76334.html
- ↑ Zbigniew Podbielkowski: Słownik roślin użytkowych. Warszawa: PWRiL, 1989. ISBN 83-09-00256-4.
[edytuj] Bibliografia
- Lucjan Rutkowski: Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14342-8. (Charakterystyka)
- Władysław Szafer, Stanisław Kulczyński: Rośliny polskie. Warszawa: PWN, 1953. (Charakterystyka, Zmienność)