Władysław III Warneńczyk
Z Wikipedii
| Władysław III Warneńczyk 1424-1444 |
||||||||
  |
||||||||
| Władca Polski | ||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
|
||||||||
|
||||||||
|
Władysław III Warneńczyk (ur. 31 października 1424 w Krakowie, zm. 10 listopada 1444 pod Warną) – król Polski i najwyższy książę litewski od roku 1434, król Węgier jako Ulászló I od 1440, starszy syn Władysława Jagiełły i Zofii Holszańskiej. Na tronie Litwy Władysław nie zasiadł, księciem litewskim obwołano jego młodszego brata, Kazimierza Jagiellończyka.
Spis treści |
[edytuj] Tytuł królewski
Wladislaus, Dei gracia rex Polonie, Hungarie, Dalmacie, Croacie, Rascie, Bulgarie, Sclavonie, nec non terrarum Cracovie, Sandomirie, Lancicie, Syradie, Cuyavie, Lythuanie princeps suppremus, Pomeranie, Russieque dominus et heres etc.
Tłumaczenie: Władysław z Bożej Łaski król Polski, Węgier, Dalmacji, Chorwacji, Raszki, Bułgarii, Slawonii, pan i dziedzic ziemi krakowskiej, sandomierskiej, łęczyckiej, sieradzkiej, Kujaw, Pomorza i Rusi, najwyższy książę Litwy etc.
Aż do XIX w. Władysław III powszechnie nazywany był Władysławem Jagiellończykiem.
[edytuj] Rządy Rady Opiekuńczej
Po śmierci Władysława II Jagiełły (1386-1434), królem został jego najstarszy syn Władysław III. 25 lipca 1434 roku, popierany przez biskupa krakowskiego Zbigniewa Oleśnickiego został w katedrze wawelskiej koronowany na króla Polski przez arcybiskupa gnieźnieńskiego i prymasa Polski Wojciecha Jastrzębca. Ponieważ w chwili wstąpienia na tron miał zaledwie 10 lat, więc przez kilka lat w jego imieniu rządy sprawowała Rada Opiekuńcza i regent, którym był kardynał Zbigniew Oleśnicki, co wzbudzało sprzeciw niektórych możnych i szlachty.
W 1435 roku wybuchła wojna polsko-krzyżacka, którą zakończył pokój w Brześciu Kujawskim. Natomiast po 4 latach, w 1439 roku w Nowym Mieście Korczynie zawiązała się konfederacja pod dowództwem Spytka z Melsztyna, możnowładcy z Małopolski. Chcieli oni zamanifestować swój sprzeciw wobec dziesięciny oraz wzrostu roli duchownych w życiu państwa. Wojna domowa została zakończona dzięki zdecydowanej postawie biskupa Oleśnickiego. W bitwie pod Grotnikami wojska konfederatów zostały pokonane, a Spytko odnosząc śmiertelne rany zginął.
[edytuj] Król Węgier
W 1440 r. Władysław III został także królem Węgier, liczących bardzo na pomoc Polski w obronie przed zagrażającym im bezpośrednio pochodem islamskiej Turcji. W tym samym roku opuścił Polskę i wyruszył na Węgry, a nieobecnego króla zastąpili dwaj namiestnicy, którzy wkrótce popadli w konflikt, co sprawiło, że państwu groził poważny kryzys.
Przez pierwsze dwa lata pobytu na Węgrzech Władysław III musiał rywalizować z Elżbietą - wdową po zmarłym władcy czeskim i węgierskim, Albrechcie II, która chciała osadzić na tronie swego nowo narodzonego syna, Władysława Pogrobowca. Zwaśnione strony pogodził papież Eugeniusz IV, który również przedstawił Władysławowi III plan powstrzymania potęgi tureckiej.
[edytuj] Wojna z Turcją
Faktycznie Władysław III podjął w 1443 r. zbrojną wyprawę przeciwko Turcji, zakończoną zwycięstwem i 10-letnim rozejmem w Segedynie. Jednak za usilną namową legata papieskiego Juliana Cesariniego (obiecał on pomoc floty burgundzkiej i weneckiej, co okazało się obietnicą bez pokrycia) dwudziestoletni król zerwał rozejm, po czym w 1444 r. poprowadził przeciw Turcji źle przygotowaną krucjatę chrześcijańską, złożoną z ok. 25 tys. wojsk węgiersko-polsko-wołoskich. Po początkowych sukcesach skończyła się ona wielką klęską i śmiercią Władysława III 10 listopada w bitwie pod Warną nad Morzem Czarnym. Głowę polskiego króla sułtan turecki przechowywał potem, jako trofeum wojenne, w garnku z miodem przez wiele lat. Nigdy nie odnaleziono ciała monarchy, dlatego szerzyły się opowieści o jego bohaterstwie i cudownym ocaleniu, które spowodowały zwlekanie z koronacją Kazimierza Jagiellończyka.
Władysław III nie zdążył się ożenić (współczesne opinie, przytoczone przez Jana Długosza, sugerowały ponadto homoseksualizm króla[1]). Po jego śmierci koronę królewską przejął, po trzyletnim bezkrólewiu, jego młodszy brat, wielki książę litewski, Kazimierz Jagiellończyk (1447-1492).
[edytuj] Śmierć króla wg Chodża Effendi
"(...) a janczar imieniem Kodża Chazer dzielnym natarciem ranił mu konia, zwalił na ziemię wychowańca piekła, uciął nikczemną głowę i, przynosząc ją padyszachowi, pochwały, względy i hojną nagrodę osiągnął. (...) Głowa nieszczęsnego króla (...) posłaną została do Brussy, przedtem stolicy państwa, aby na widok pospolitego ludu była tam wystawiona. (...) Dla zachowania od zepsucia (...) w miodzie była zatopiona". [2]
[edytuj] Ciekawostki
- Legenda portugalska głosi, iż król przeżył bitwę pod Warną, by następnie osiąść na portugalskiej Maderze. [3]
- W 1935 roku powstało mauzoleum (właściwie cenotaf) Władysława Warneńczyka, wzniesione na jednym z kurhanów ponad polem warneńskiej bitwy, które jest do dziś bardzo często odwiedzane przez turystów.
- Na jego cześć nazwę nosił (nieistniejący już) jeden z bułgarskich klubów piłkarskich, Władysław Warna, będącym pierwszym zdobywcą tytułu mistrza Bułgarii.
- Władysław III Warneńczyk, jak pisze Jan Długosz ("męskich rozkoszy i haniebnych namiętności", pod którymi słowami kryje się to, że Władysław był homoseksualistą) przed Bitwą pod Warną w 1444r. zamiast radzić nad planami taktycznymi, spędził noc na erotycznych igraszkach z własnym paziem.
[edytuj] Genealogia
| Olgierd ur. ok. 1296 zm. maj 1377 |
Julianna Twerska ur. w lub po 1320 zm. wiosna 1392 |
Andrzej Holszański | Aleksandra Drucka zm. 1426 |
||||||||||
| Władysław II Jagiełło ur. ok. 1362 zm. 1 VI 1434 |
Zofia Holszańska ur. ok. 1405 zm. 21 IX 1461 |
||||||||||||
| Władysław III Warneńczyk ur. 31 X 1424 zm. 10 XI 1444 |
|||||||||
Warto też przypomnieć, że w jego żyłach płynęła też krew piastowska (jego babka po kądzieli wywodziła się od Bolesława Krzywoustego).
[edytuj] Bibliografia
- T. Biber, A. i M. Leszczyńscy, Poczet Władców Polski
- L. Kielanowski, Odyseja Władysława Warneńczyka, Londyn 1991
- Zbigniew Święch, Ostatni krzyżowiec Europy. Oddychający sarkofag Warneńczyka?, Kraków 1995
- Paweł Jasienica, Polska Jagiellonów
Przypisy
- ↑ Jan Długosz, Roczniki, czyli kroniki sławnego Królestwa Polskiego, księga XII, akapit: "Było mniemanie, że król Władysław sam spowodował klęskę pod Warną swoim sromotnym czynem ściągnąwszy na siebie gniew Boga..."
- ↑ Turecki dziejopis Chodża Effendi, który był wrogi naszemu królowi.
- ↑ Tak m.in. Joao Reis Gomes (1941), Joao C.D.Nacimento (1934), Conego Homen (1934), Alberto Artur Sarmento (1953) i in.
[edytuj] Zobacz też
[edytuj] Linki zewnętrzne
- Obraz z około 1645 roku przedstawiający Władysława III Warneńczyka, autor nieznany
- Potwierdzenie przez sejm węgierski elekcji Władysława Warneńczyka na króla Węgier z dnia 29 VI 1440 roku
| Poprzednik Władysław II Jagiełło |
 |
Król Polski 1434-1444 |
|
Następca Kazimierz IV Jagiellończyk |
| Poprzednik Władysław II Jagiełło |
 |
Najwyższy Książę Litwy 1434-1440 |
|
Następca Kazimierz IV Jagiellończyk (Wielki Książę Litwy) |
| Poprzednik Albrecht II Habsburg |
 |
Król Węgier 1440-1444 |
|
Następca Władysław Pogrobowiec |
