Fiat 126

Z Wikipedii

Fiat 126
Inne nazwy	Fiat 126p, Maluch
Producent	Fiat
Premiera	1972
Okres produkcji	1972-2000
Miejsce produkcji	Polska, Włochy
Poprzednik	Fiat 500
Następca	Fiat Cinquecento
Segment	miejski
Typy nadwozia	2-drzwiowy sedan
Silniki	Benzynowe 594 cm3, 652 cm3
Skrzynia biegów	4 do przodu i bieg wsteczny
Długość	3,11 m
Szerokość	1,38 m
Wysokość	1,34 m
Ciężar własny	600 kg

Fiat 126, samochód osobowy produkowany w Polsce od 1973 do 2000 roku (Polski Fiat 126p), a we Włoszech od 1973 do 1979. Polska wersja licencyjna produkowana była przez Fabrykę Samochodów Małolitrażowych w Bielsku-Białej.

Następcą na polskim rynku był Fiat Cinquecento.

Przez wiele lat był jednym z podstawowych samochodów na polskich drogach, doczekał się też bardzo wielu nazw potocznych i zwyczajowych, z których najważniejsza - maluch, stała się pod koniec produkcji tego modelu (1997 rok) jego oficjalną nazwą (zobacz: lista nazw potocznych Fiata 126p).

Spis treści 1 Charakterystyka ogólna samochodu 2 Materiały eksploatacyjne 3 Historia 4 Dane techniczne 5 Modele 5.1 Prototypy 5.1.1 Fiat 126 BOMBEL 5.1.2 Fiat 126 LONG 5.1.3 Fiat 126 KOMBI 5.1.4 Fiat 126 "RYJEK" 5.1.5 Fiat 126 DIESEL 5.1.6 Fiat 126 FL CABRIO (Bosmal) 5.2 Modele produkcyjne 5.2.1 Fiat 126p NP 5.2.2 Fiat 126p Bis 6 Modyfikacje i przebudowy 7 Linki zewnętrzne

[edytuj] Charakterystyka ogólna samochodu

Dane charakterystyczne: Opis i wartości liczbowe

• Typ silnika: 126 A2
• Gaźnik: Weber 30DGF3/150 lub Jikov 30SPDR, dwugardzielowy, opadowy, dolnossący, z urządzeniem rozruchowym sterowanym ręcznie, sterowany siłownikiem podciśnieniowym, z pompką przyspieszającą
• Cykl pracy: czterosuwowy, z zapłonem iskrowym
• Liczba i układ cylindrów: 2, układ rzędowy, poziomy
• Pojemność całkowita: 703 cm³
• Średnica cylindrów: 80mm
• Skok tłoka: 70mm
• Stopień sprężania: 8,6
• Moc maksymalna (DIN): 18,5 kW (25,2 KM)
• Moment maksymalny (DIN): 47 Nm (4,8 kGm)
• Prędkość obrotowa momentu maksymalnego: 3000 obr/min
• Pompa paliwa: przeponowa, wydatek 45 l/h
• Filtr powietrza: suchy z wkładem papierowym
• Smarowanie: z pompą o zazębieniu wewnętrznym, z filtrem odśrodkowym
• Rozrząd: górnozaworowy, z napędem łańcuchowym
• Chłodzenie: powietrzem, wymuszone przez napędzany mechanicznie wentylator, sterowane termostatem
• Sprzęgło: mechaniczne, jednotarczowe, suche, ze sprężyną talerzową, sterowane mechanicznie
• Skrzynia biegów: mechaniczna, 4-biegowa II, III i IV biegi synchronizowane
• Przekładnia główna: stożkowa o uzębieniu śrubowym, zblokowana ze skrzynką biegów, przełożenie przekładni głównej 9/39
• Hamulec roboczy: bębnowy, sterowany hydraulicznie, o niezależnych obwodach na koła przednie i tylne, działający na 4 koła, z samoczynną regulacją luzu między bębnem a szczęką
• Hamulec awaryjny (postojowy) działający na koła tylne, sterowany dźwignią ręczną
• Oznaczenie obręczy kół: 4,00B*13H lub 4,00B*13H2
• Oznaczenie i wymiar opon: 135/70-SR13
• Ciśnienie w ogumieniu: przód 0,17 MPa (1,7 bar), tył 0,25 MPa (2,5 bar)
• Przekładnia kierownicza: zębatkowa, z liswą zębatą i zębnikiem
• Przełożenie przekładni: 38 mm/obr
• Minimalna średnica skrętu: 8,6 m
• Luz kątowy koła kierowniczego po ustawieniu kół do jazdy na wprost: 8o
• Zawieszenie:
  • przednie: niezależne z wahaczami poprzecznymi i resorem półeliptycznym mocowanym dwupunktowo, amortyzatory hydrauliczne
  • tylne: niezależne z wahaczami skośnymi, sprężynami śrubowymi i amortyzatorami hydraulicznymi
• Napięcie instalacji elektrycznej: 12V
• Pojemność akumulatora 34 Ah
• Alternator: typ A115-43 produkcji ZEM lub typ AA125R-14V-45A produkcji Magneti Marelli
• Rozrusznik: R76a-0,6/12
• Aparat zapłonowy: typ 3459 ZELMOT lub Magneti Marelli
• Świece zapłonowe: Iskra FE65PRS-Super, Magneti Marelli F7LCRChampion RN9YC, Bosch WR7DC
• Masa:
  • Własna(w stanie gotowym do drogi): 645 kg
  • Dopuszczalna masa całkowita: 990 kg
  • Dopuszczalne obciążenie użytkowe: 345 kg (4 osoby + 65 kg bagażu)
  • Dopuszczalne obciążenie bagażników:-- przedniego-- tylnego-- dodatkowo zamocowanego na dachu samochodu 25 kg; 40 kg; 30 kg
• Dopuszczalne naciski:-- na oś przednią-- na oś tylną 4,0 kN6,30 kN
• Prędkości maksymalne na biegu:-- I-- II-- III-- IV-- wstecznym 30 km/h50 km/h80 km/h105 km/h25 km/h
• Zdolność pokonywania wzniesienia na biegu:-- I-- II-- III-- IV-- wstecznym 24% 14% 8% 4,6% 26,3%

[edytuj] Materiały eksploatacyjne

Miejsce przeznaczenia Materiał eksploatacyjny Ilość Uwagi dm3 kg

• Zbiornik paliwa: Etylina 94 21 dm³ W tym 5 dm³ rezerwy
• Miska olejowa silnika z filtrem Oleje silnikowe typu SE lub SD, klasy wg SAE zgodnie z zaleceniami podanymi w instrukcji obsługi 2,35dm³ (2,1 kg)
• Obudowa bloku napędowego: Olej przekładniowy Hipol MF 80W/90 1,1 dm³ 1,0 kg
• Obudowa przekładni kierowniczej: Olej Hipol 15F wg SAE 90 EP lub smar K 854 0,12 dm³ (0,127 kg)
• Układ hydrauliczny hamulców: Płyn hamulcowy R3 0,35 dm³ (0,35 kg)
• Amortyzator przedni: Olej do amortyzatorów hydraulicznych 0,13 dm³ (0,12 kg)
• Amortyzator tylny: 0,11 dm³ (0,10 kg)
• Zbiornik spryskiwaczy szyb: Lazuron, Autowidol 4,0 Można stosować inne płyny dopuszczone przez CPN
• Zbiornik i układ chłodzenia Borygo, Paraflu 4,5 dm³ - to dotyczy wersji 126BIS, standardowy maluch nie byl czajnikiem, czyli chlodzony byl powietrzem

Źródło: Z.Klimecki, J.Zembowicz "Naprawa samochodów - Polski Fiat 126P"

[edytuj] Historia

• 1972 - powstała Fabryka Samochodów Małolitrażowych w Bielsku-Białej.
• 6 czerwca 1973 - pierwszy, zmontowany z włoskich części Polski Fiat 126p. Kosztował 69 tys. złotych (średnie zarobki w owym czasie wynosiły ok. 3,5 tys. złotych).
• 22 lipca 1973 - oficjalne uruchomienie linii produkcyjnej (do końca roku powstało 1500 "maluchów").
• wrzesień 1975 - uruchomiono produkcję w zakładzie w Tychach.
• 1977 - zwiększenie pojemności silnika do 652 cm³ z dotychczasowych 594 cm³. Uzyskano wzrost mocy do 17,7 kW. Prądnicę prądu stałego zastąpiono alternatorem, powiększono średnicę hamulców bębnowych do 185 mm oraz wprowadzono nowe obręcze kół jezdnych.
• 1978 - Wycofanie silnika o pojemności 594 cm³, zmiany nadwozia (min. wydłużenie auta o 55mm).
• 1979 - Pozostawienie FSM jako jedynego producenta Fiata 126.
• 1981 - Zostaje wyprodukowany 1 000 000 Polski Fiat 126p.
• kwiecień 1985 - Zmiany mechaniczne i kosmetyczne, wariant FL ("face lifting" - eliminacja ostrych krawędzi - dostosowanie do wymogów europejskich.
• 1985 - Zostaje wyproukowany 2 000 000 Polski Fiat 126p.
• 1987 - Rozpoczęcie produkcji Fiata 126p Bis (700 cm³).
• 1991 - Prezentacja modelu z nadwoziem cabrio (Bosmal).
• 1991 - Zakończenie produkcji Fiata 126p Bis.
• 20 lipca 1993 - Zostaje wyprodukowany 3 000 000 Polski Fiat 126p.
• wrzesień 1994 - Modernizacja nadwozia, wersja "el" (elegant) w oparciu o podzespoły z Cinquecento i wersja "elx" z katalizatorem.
• styczeń 1997 - Wprowadzenie katalizatora do wszystkich pojazdów, oficjalna nazwa „Maluch”.
• styczeń 1999 - Każdy maluch opuszczający fabrykę posiada zagłówki na tylnym siedzeniu (wcześniej nie było ich ponoć dlatego że się nie mieściły, chociaż to nieprawda).
• październik 2000 - zakończenie produkcji; limitowana seria 1000 aut w kolorze żółtym lub czerwonym o nazwie Happy End. Ostatni egzemplarz jest żółty i trafił do muzeum Fiata w Turynie. Ostatnie autko które trafiło na polskie drogi to Fiat Ostatni Maluch Happy End.

[edytuj] Dane techniczne

rodzaj silnika:	czterosuwowy, o zapłonie iskrowym, chłodzony powietrzem
ilość cylindrów:	2
pojemność skokowa:	594 cm³ / 652 cm³
moc	17,7 kW (24 KM)
prędkość obrotowa przy maksymalnej mocy:	4800 obr/min|4500 obr/min
skrzynia biegów:	mechaniczna 4-biegowa, biegi II,III,IV synchronizowane
masa samochodu gotowego do jazdy:	600 kg
obciążenie maksymalne:	320 kg lub 4 osoby + 40 kg
maksymalna masa przyczepy	:
z hamulcem:	400 kg
bez hamulca:	połowa masy własnej
zdolność pokonywania wzniesień
I bieg	25 %
II bieg	15 %
III bieg	8,5 %
IV bieg	4,5 %
bieg wsteczny	30 %
prędkości (minimalne...maksymalne)
1 bieg	do 30 km/h
2 bieg	13...50 km/h
3 bieg	21...80 km/h
4 bieg	27...105 km/h
bieg wsteczny	do 25 km/h
hamulce:	hydrauliczne, bębnowe działające na 4 koła o niezależnych obwodach kół przednich i tylnych.
chłodzenie:	powietrzem, za pomocą dmuchawy promieniowej
średnie zużycie benzyny:	5,2...7,2 dm3/100 km
średnie zużycie oleju:	0,4...0,7 dm3/1000 km
pojemność zbiornika paliwa:	21l

[edytuj] Modele

[edytuj] Prototypy

Do produkcji nie wszedł ani Bombel, ani kombi, ani tym bardziej "maluch" z przednim napędem. W 28-letniej historii Ośrodka Badawczo-Rozwojowego Samochodów Małolitrażowych w Bielsku było wiele interesujących pomysłów, lecz w większości nie wyszły poza fazę prototypu.

[edytuj] Fiat 126 BOMBEL

W 1974 roku w Warszawskiej Akademii Sztuk Pięknych opracowano nadwozie autka dostawczego. W tym modelu odcięto część dachu wraz z tylnymi słupkami, a w to miejsce wstawiono bąbelkowatą nadbudówkę. Bombel jest samochodem dwuosobowym o ładowności 150kg.

[edytuj] Fiat 126 LONG

W rok po Bomblu w Ośrodku Badawczo Rozwojowym wykonano "malucha" wydłużonego, czyli Long. Samochód miał o 10cm większy rozstaw osi, a tym samym i więcej miejsca dla pasażerów na tylnej kanapie. Był nieco cięższy od zwykłego PF 126p, więc moc silnika podniesiono do 19kW.

[edytuj] Fiat 126 KOMBI

W 1975 roku konstruktorzy z Bielska przystąpili do prac nad "maluchem" kombi. Powiększono rozstaw osi o 10cm i zwis tylny o 7cm. Aby uzyskać płaską podłogę z tyłu, przebudowie uległ cały przedział silnikowy. Jednostka o pojemności powiększonej do 652 cm³ została przystosowana do pracy w układzie poziomym, do czego potrzebna była dmuchawa. W efekcie bagażnik miał 1m³ pod dach. Doszły też trzecie drzwi, a tylna kanapa była składana.

W roku 1975 włoscy konstruktorzy zaprojektowali model 126 w wesji combi, po dwóch latach produkcji modelu podstawowego zdecydowano o próbach wpowadzenia do produkcji dłuższej wersji zwanej GIARDINIERA. Miała to być kontynuacja zamysłu realizowanego przez fiata w modelu 500 Giardiniera tj. Combi zaprezentowanego pierwszy raz w roku 1968 sprzedawanego również pod marką Autobianchi. W przypadku modelu 126 Combi zdecydowano o zastosowaniu synchronizacji wszystkich biegów, choć przewidywano pozostawienie silnika o poj. 600 cm³ i mocy 23 KM. Do produkcji seryjnej nie doszło ze względu na wprowadzenie do oferty fiata molelu 128 Combi. Zdjęcia Fiata 126 Giardiniera mozna zobaczyć w czasopiśmie QUATTRORUOTE.

[edytuj] Fiat 126 "RYJEK"

Najpoważniejsze zmiany zaproponowano w projekcie nazwanym, z powodu nieproporcjonalnie wydłużonej maski, "ryjkiem". Do prac przystąpiono w 1977 roku. Powodem było to, że silnik z tyłu utrudniał projektowanie nowych odmian. Maluch z przednim napędem został wydłużony łącznie o 19cm. Silnik o pojemności 650cm³ był umieszczony przed przednią osią i chłodzony powietrzem, tłoczonym przez osiową dmuchawę. W przednim zawieszeniu zastosowano kolumny McPherson i pojedyncze wahacze, hamulce były tarczowe. Zbudowano kilka prototypów z silnikem z przodu. W ostatnim dostęp do bagażnika (ok. 200-litrowego) umożliwiały trzecie drzwi, a dach z tyłu został podniesiony.

[edytuj] Fiat 126 DIESEL

Najbliższy realizacji był pomysł wstawienia do malucha silnika wysokoprężnego. W tym przypadku prowadzono już nawet analizy technologiczne. Idea zrodziła się w początku lat 80, w epoce kartek na benzynę. W grę wchodziły dwa przemysłowe silniki japońskiej firmy Kubota, chłodzone cieczą: trzy- i czterocylindrowy. Ostatecznie wybrano jednostkę większą. Z pojemności 800cm3 osiągała ona 24KM. Samochód z nią stał się nie tylko bardziej dynamiczny, ale i bardziej komfortowy ze względu na mniejsze drgania silnika. Mimo zaawansowania prac nie doszło do seryjnej produkcji, ponieważ japoński jen zaczął gwałtownie zwyżkować i całe przedsięwzięcie przestało mieć ekonomiczny sens.

[edytuj] Fiat 126 FL CABRIO (Bosmal)

Najmłodszym prototypem (który wkrótce po powstaniu przeszedł do historii i stał się muzealnym eksponatem) jest Fiat 126 fl w wersji kabriolet. OBR już wcześniej wykonywał auta bez dachu, więc gdy Fiat zaczął produkcję modelu fl, przygotowano też nowy kabriolet. W Unii Europejskiej zaczęły jednak obowiązywać zaostrzone normy hałasu, których ten samochód nie mógł już spełnić.

[edytuj] Modele produkcyjne

[edytuj] Fiat 126p NP

W 1977 roku postanowiono opracować Fiata 126p z przednim napędem przy założeniu maksymalnego wykorzystania elementów dotychczas produkowanego modelu. Przeniesienie do przodu układu napędowego spowodowało konieczność wydłużenia przedniej części pojazdu. W grudniu 1978 roku ukończono budowę pierwszego egzemplarza samochodu PF 126p NP.

Silnik umieszczony został wzdłużnie przed osią kół przednich. Osiągał on moc 19,1 kW przy 4800 obr/min. Przednie koła pojazdu zawieszone były niezależnie na zwrotnicach kolumnowych typu MacPherson. W tylnym zawieszeniu zmieniono jedynie charakterystykę sprężyn i amortyzatorów teleskopowych. Zastosowano nową przekładnię kierowniczą oraz hamulce tarczowe przy kołach przednich. Pierwszy prototyp miał nadwozie dwudrzwiowe ze zmienioną częścią przednią. W tylnej części powstała przestrzeń bagażowa o objętości ok. 200 dm³. Wykonano też prototyp samochodu o nadwoziu trzydrzwiowym i składanej kanapie tylnej.

[edytuj] Fiat 126p Bis

Fiat 126p Bis to najbardziej zmieniona, produkowana seryjnie wersja Malucha.

Jesienią 1987 roku na salonie samochodowym we Frankfurcie odbyła się oficjalna prezentacja samochodu 126 Bis (robocza nazwa "restyling"). Zmianami (800) objęto niemal wszystkie zespoły, a ich opracowanie było w dużej mierze dziełem Polaków.

Zmienione nadwozie typu hatchback zachowało dotychczasowe wymiary. Trzecie drzwi ułatwiały dostęp do bagażnika za tylnym siedzeniem, wygospodarowanego dzięki poziomemu układowi cylindrów. Tylna szyba o zwiększonej wysokości poprawiała widoczność do tyłu. Powiększono boczne wloty powietrza, wlot powietrza do wnętrza umieszczono pod szybą przednią. Na koła nałożono nowe duże kołpaki malowane srebrnym lakierem. Fiat 126 Bis miał bagażnik przedni o pojemności 55 dm³ oraz tylny o pojemności 110 dm³, która po wyjęciu półki tylnej i złożeniu oparcia kanapy wzrastała do 480 dm³. Zmniejszenie przedniego bagażnika wynikało z umieszczenia w nim nagrzewnicy, włączonej w obieg cieczy chłodzącej silnik. Bis dostał nowy silnik 126 A2.000. Kadłub silnika, głowica oraz miska olejowa zostały odlane ze stopu lekkiego. W kadłubie osadzono suche tuleje cylindrowe z żeliwa. Tłoki o średnicy zwiększonej do 80 mm wyposażono w stalowe wkładki stabilizujące. Objętość skokowa wzrosła do 704 cm³, a stopień sprężania do 8,6. Skorygowano także wymiary i kształt krzywek wałka rozrządu i zaworów dolotowych. W układzie zasilania zastosowano opadowy gaźnik dwuprzelotowy z mechanicznym otwieraniem przepustnicy drugiego przelotu i pompką przyspieszającą. Filtr powietrza został wyposażony w papierowy wkład typu panelowego oraz dwa przewody zasysające; jeden dla powietrza zimnego, drugi dla ciepłego (eksploatacja zimą). Bezrozdzielaczowy aparat zapłonowy otrzymał podciśnieniowy regulator kąta wyprzedzenia zapłonu. W układzie smarowania wprowadzono nową pompę oleju z kołami zębatymi o wewnętrznym uzębieniu. Silnik chłodzony był cieczą, a chłodnicę wraz z dwubiegowym elektrowentylatorem umieszczono przy lewej ścianie komory silnikowej. Pompa cieczy chłodzącej została zabudowana w misce olejowej, a napędzana była od wałka rozrządu przez wałek pośredni. Zastosowano alternator o zwiększonej mocy z elektronicznym regulatorem.

Silnik osiągał moc maksymalna 18,5 kW przy 4600 obr./min, a maksymalny moment obrotowy wynosił 47 Nm przy 2500 obr./min. Zmieniona tarcza sprzęgła miała w tej wersji silnika średnicę 160 mm oraz tłumik drgań skrętnych. Zmniejszono przełożenie przekładni głównej na 4,333 (39/9).

W zawieszeniu przednich i tylnych kół poprawiono charakterystykę elementów sprężystych i amortyzatorów. Samochód wyposażono w obręcze kół o średnicy 13-cali oraz opony bezdętkowe o wymiarach 135/70 SR 13. W miejsce stosowanej dotychczas ślimakowej przekładni kierowniczej wprowadzono przekładnię zębatkową z samoczynną regulacją luzu międzyzębnego. Modernizacja samochodu spowodowała wzrost jego masy do 645 kg, ale mimo to poprawiła się dynamika i zmniejszyło zużycie paliwa. Prędkość maksymalna 126 Bis wynosiła 110 km/h, a średnie zużycie paliwa (w teście ECE) 5,5 dm3/100 km, o ponad 1 litr mniej niż wersji podstawowej.

Samochód 126 Bis produkował zakład FSM w Tychach do 1991 r., do chwili uruchomienia produkcji Cinquecento. W podstawowym modelu 126 FL stosowano okresowo niektóre rozwiązania z modelu Bis, np. zębatkową przekładnię kierowniczą i większe koła.

[edytuj] Modyfikacje i przebudowy

• Turbinka Kowalskiego
• Fiat 126p Bombel
• Fiat 126p Long
• Fiat 126p NP
• Colo

[edytuj] Linki zewnętrzne

• Ogólnopolski Klub Małego Fiata - "Terytorium 126p" (galerie, porady, artykuły, forum dyskusyjne, kalendarium zlotów)
• FIAT 126p :: Samochód przeszłości i przyszłości
• Historia i prototypy małego fiata
• Forum Polskiej Motoryzacji
• Strona "Małego Fan Klubu"
• www.Fiat-126.de - Fanseite "Fiat 126"
• www.Fiat-126-Forum.de - Das deutschsprachige "Fiat-126-Forum"