Korea Południowa

Z Wikipedii

대한 민국


Flaga Korei Południowej	Godło Korei Południowej

Dewiza: (kor.) 널리 인간을 이롭게 하라
(Przynieść korzyść wszystkim ludziom)

prezydent Roh Moo-hyun

Szef rządu

premier Han Myung Sook

Powierzchnia
• całkowita
• wody śródlądowe

107. na świecie
99 274 km²
0,3%

Liczba ludności
• całkowita (2005)
• gęstość zaludnienia

24. na świecie
48 640 671
487,77 osób/km²

Niepodległość

od Japonii
15 sierpnia 1945

Jednostka monetarna

won południowokoreański
(KRW)

Strefa czasowa

UTC +9

Hymn państwowy

Aegukga (Pieśń miłości do Ojczyzny)

ROK

+82

Republika Korei (kor. 대한민국, hancha 大韓民國, MCR. Taehan Min'guk, skr. 한국; 韓國; Han'guk, Korea Południowa, wysłuchaj oryginalnej wymowy) – państwo w Azji, południowej części Półwyspu Koreańskiego powstałe po II wojnie światowej na terenach zajętych przez wojska USA. Republika Korei oficjalnie rości sobie pretensje do całego terytorium Korei.

[edytuj] Geografia

[edytuj] Ukształtowanie powierzchni

Kraj górzysto-wyżynny. We wschodniej części, wzdłuż wybrzeża Morza Wschodniego (Morze Japońskie), ciągną się Góry Wschodniokoreańskie, zbudowane z prekambryjskich skał metamorficznych (głównie łupki) i granitów, rozcięte dolinami rzek na kilka pasm górskich: Góry Diamentowe (Sorak-san, 1708 m) na granicy z Koreą Północną oraz Gyeongsang i Sobek (Cziri-san, 1915 m), rozdzielone niziną rzeki Naktong-gang. W zachodniej części aluwialna nizina nad Morzem Żółtym z izolowanymi wzniesieniami o wysokości 700–800 m. Wybrzeże Morza Wschodniego (Morze Japońskie) wyrównane, Morza Żółtego — riasowe z licznymi zatokami, półwyspami i przybrzeżnymi wyspami, największa Jeju-do (wysokość do 1950 m — wulkan Halla-san, najwyższy szczyt kraju) w Cieśninie Koreańskiej.

[edytuj] Klimat

Klimat monsunowy, w północnej i środkowej części umiarkowany ciepły, w południowej — podzwrotnikowy. Średnia temperatura w styczniu od –4°C na północy do 2–4°C na południu, w lipcu odpowiednio od 21°C do 25–27°C. Średnia roczna suma opadów od 1000 mm na nizinach do 1500 mm w górach. Pora opadowa czerwiec–wrzesień (ciepły, wilgotny monsun znad Oceanu Spokojnego). Późnym latem do wybrzeży Korei Południowej docierają tajfuny.

[edytuj] Wody

Gęsta sieć krótkich, górskich rzek, wykorzystanych głównie do nawadniania. Główne rzeki: Naktong-gang (długość 512 km) uchodzi do Cieśniny Koreańskiej, Han-gang (długość 488 km) — do Morza Żółtego. Na rzekach występują progi i wodospady.

[edytuj] Flora, ochrona przyrody, gleby

Lasy zajmują 66% powierzchni kraju. Na północy lasy zrzucające liście na zimę, z dębami, lipą amurską, klonami i sosną, na południu lasy zimozielone z wiecznie zielonymi dębami, kameliami i podszyciem z bambusów. Wysoko w górach tajga jodłowa.

W północnej części kraju przeważają gleby brunatne i płowe, na południu — żółtoziemy.

Około 20 parków narodowych, najwięcej w Górach Wschodniokoreańskich, m.in. znany Park Narodowy Sorak-san (powierzchnia 373 km²).

[edytuj] Polityka

[edytuj] Ustrój polityczny

Korea Południowa jest republiką. Konstytucja państwa została uchwalona w roku 1988. Władza ustawodawcza należy do Zgromadzenia Narodowego. Głową państwa jest prezydent, wybierany w wyborach powszechnych. Władzę wykonawczą sprawuje rząd na czele z premierem powoływanym przez prezydenta.

[edytuj] System partyjny i związkowy

System wielopartyjny, największe wpływy mają: Narodowy Kongres na rzecz Nowej Polityki (założony 1995), Wielka Partia Narodowa (założona 1990, obecna nazwa od 1997) oraz Zjednoczeni Liberalni Demokraci (założona 1995).

[edytuj] Podział administracyjny

Zobacz: Podział administracyjny Korei Południowej

Prowincje

Miasta specjalne :

Seul

Metropolie:

[edytuj] Ludność

Przyrost naturalny ludności Korei Południowej w latach 1961-2003

Widok na Pusan

Kraj jednolity narodowościowo — 99,9% ogółu ludności stanowią Koreańczycy, o zróżnicowanej strukturze wyznaniowej. 46% Koreańczyków nie określa przynależności religijnej, 26% (2004) wyznaje chrześcijaństwo, kolejne 26% buddyzm, a 1% konfucjanizm. Przyrost naturalny, wysoki w latach 60. (do 2,6%) i 70., wykazywał tendencję spadkową, 1985–91 wynosił średnio 1% rocznie, a w 2004 0,62%. 20,4% społeczeństwa ma poniżej 15 lat. Średnia gęstość zaludnienia 441 mieszkańców na km². Większość ludności skupia się na wybrzeżu Morza Żółtego i Cieśniny Koreańskiej. Żywiołowy rozwój miast, spowodowany wysokim tempem uprzemysłowienia i masową migracją ze wsi. 1949 w miastach mieszkało 20% ludności, 1991 — 75%. Największe miasta: Seul (10,3 mln mieszkańców), Pusan (3,7 mln), Taegu (2,5 mln), Inch'ŏn (2,5 mln), Ulsan (2 mln), Kwangju (1,4 mln) i Taejŏn (1,4 mln). Szybkie zmiany w strukturze zatrudnienia ludności. 1980–90 ponad dwukrotny spadek zatrudnienia w rolnictwie (z 35% ludności zawodowo czynnej do 16%), wzrost zatrudnienia w przemyśle i budownictwie (z 26% do 35%) oraz usługach (z około 32% do 47%). Obecnie w rolnictwie pracuje już tylko 8,6 % ludności zawodowo czynnej, a w przemyśle 19,1%. Niski poziom bezrobocia (3,4% zawodowo czynnych, 2004).

[edytuj] Gospodarka

[edytuj] Profil gospodarczy

Korea Południowa - jeden z czterech południowoazjatyckich tygrysów - osiągnęła niezwykle wysoki poziom wzrostu. Trzydzieści lat temu jej PKB przypadający na jednego mieszkańca, porównywalny był z poziomem PKB w biedniejszych krajach Afryki i Azji. Dzisiaj jest 7 razy wyższy niż w Indiach, 13 razy wyższy niż w Korei Północnej i porównywalny z poziomem PKB w mniejszych krajach UE. Sukces osiągnięty pod koniec lat 80. XX wieku był skutkiem działań rządu, obejmujących kredyty, ograniczenie importu, sponsorowanie wybranych gałęzi przemysłu oraz dużego nakładu pracy. Rząd, kosztem importu towarów konsumpcyjnych, promował import surowców i technologii oraz zachęcał do gromadzenia oszczędności i inwestowania. Azjatycki kryzys finansowy w roku 1997 ujawnił słabe punkty koreańskiej gospodarki, między innymi olbrzymie zadłużenie zagraniczne i niezdyscyplinowanie sektora finansowego. W roku 1998 znacznie obniżył się poziom wzrostu, ale w 1999 roku kraj odzyskał stabilność finansową i odnotowano wysoki wzrost gospodarczy. Zadaniem na następne lata będzie utrzymanie tempa reform, konieczne dla odbudowy dawnego poziomu wzrostu.

[edytuj] Rolnictwo

Rolnictwo, podstawowy dział gospodarki w latach 50. i 60., odgrywa coraz mniejszą rolę. Nastąpił odpływ ludności ze wsi do miast, komasacja gospodarstw rolnych i intensyfikacja produkcji rolnej. Użytki rolne zajmują 22% (1990) powierzchni kraju, ponad połowa ziem uprawnych jest sztucznie nawadniana. Uprawia się ryż (64% powierzchni zasiewów, zbiory 7,3 mln t, plony 61 q z ha — 1992) — do 2 zbiorów rocznie w prowincjach południowych, z innych zbóż jęczmień i kukurydzę, poza tym soję, bataty, ziemniaki, warzywa (kapusta, rzodkiewka, cebula, czosnek), żeń-szeń (dla przemysłu kosmetycznego i farmaceutycznego). Rozwinięte sadownictwo: jabłonie i brzoskwinie w prowincjach Kyŏngsang Północny, owoce cytrusowe na wyspie Jeju-do, niewielkie plantacje herbaty na południu kraju. Utrzymywany zakaz importu ryżu chroni krajową produkcję zbóż. Hodowla trzody chlewnej (pogłowie 4,5 mln sztuk, 1991), bydła, drobiu. Rozpowszechniona hodowla jedwabników. Ważną rolę w wyżywieniu ludności odgrywa rybołówstwo. Wzrost połowów ryb z 455 tys. t (1960) do 2,8 mln t (1990).

[edytuj] Przemysł

Z surowców mineralnych wydobywa się: węgiel kamienny (antracyt) w Górach Wschodniokoreańskich, rudy żelaza, wolframu, miedzi (koło Pusanu) oraz niewielkie ilości rud cynkowo-ołowianych, złota, srebra i grafitu. Zapotrzebowanie krajowe na pozostałe surowce, głównie ropę naftową pokrywa import.

Energia elektryczna jest w połowie wytwarzana w elektrowniach jądrowych, (największa koło Pusanu) i cieplnych (węglowe, naftowe, gazowe).

Do najlepiej rozwiniętych gałęzi przemysłu przetwórczego należą: przemysł elektroniczny i środków transportu. Produkcja półprzewodników, komputerów, odbiorników telewizyjnych (2 miejsce w świecie po ChRL), radiowych, sprzętu telekomunikacyjnego i gospodarstwa domowego (chłodziarki, zamrażarki, pralki) w znacznym stopniu jest oparta na licencjach japońskich i amerykańskich. Korea Południowa zajmuje 1 miejsce w świecie przed Japonią w produkcji statków, głównie tankowców (wielkie stocznie w Ulsan), od niedawna jest liczącym się producentem samochodów osobowych (Hyundai) i ciężarowych. Od lat 70. rozbudowa hutnictwa (huty żelaza w Phohang nad Morzem Wschodnim (Morze Japońskie), Kwangju, Sunch'ŏn na wybrzeżu południowym), przemysłu rafineryjnego i petrochemicznego (rafinerie ropy naftowej w Ulsan, Inch'ŏn, Josu o łącznej mocy przerobowej około 40 mln t ropy rocznie), poza tym nawozów sztucznych, materiałów budowlanych (głównie cementu), spożywczego i obuwniczego. Najstarszą gałęzią przemysłu jest włókiennictwo, zwłaszcza przemysł bawełniany i jedwabniczy. Przy wykorzystaniu własnych zasobów leśnych i drewna importowanego rozwija się przemysł drzewny. Produkcja papieru i tektury na 1 mieszkańca wynosi 114 kg (1991). Koncentracja przemysłu w okręgu Seul–Inch'ŏn i w nadmorskim pasie przemysłowym Ulsan–Pusan–Masan.

Plan metra w Seulu

[edytuj] Transport i łączność

Sieć komunikacyjna intensywnie rozbudowywana. Około 65% przewozów towarowych przypada na transport kołowy (57 km dróg na 100 km2), 21% — kolejowy (3 km linii kolejowej na 100 km²). Główny szlak komunikacyjny stanowią autostrada i magistralna linia kolejowa Seul–Pusan z odgałęzieniem do Kwangju. Dużą rolę w przewozach odgrywa żegluga przybrzeżna. Nośność floty handlowej wynosi 12,2 mln DWT (1991). Główne porty morskie: Pusan (przeładunki około 30 mln t, obsługuje głównie wymianę handlową z Japonią), Inch'ŏn (obsługuje Seul), Mokpho, Masan, Ulsan i nowy — Phohang. 3 międzynarodowe porty lotnicze w Seulu (2) i Pusanie, 10 — krajowych.

[edytuj] Handel zagraniczny

Wymiana handlowa Korei Południowej stanowi 2,1% obrotów międzynarodowych. W 1992 wartość eksportu wynosiła 201,3 mld dolarów USA (4142 dolary na 1 mieszkańca), importu — 175,6 mld dolarów (3613 dolarów na 1 mieszkańca). Eksport obejmuje środki transportu, głównie statki, samochody (około 10% wartości wywozu), wyroby elektroniczne (8%), obuwie, tekstylia, ryby, stal oraz kompletne obiekty przemysłowe (chemiczne, energetyczne, telekomunikacyjne). Import ropy naftowej (16% wartości przywozu), części elektronicznych (7%), chemikaliów, maszyn i urządzeń przemysłowych. Główni partnerzy handlowi: USA (17,8% wartości eksportu i 13,9% importu), Japonia (odpowiednio 9% i 20,3%), Niemcy, Singapur, Francja.

[edytuj] Turystyka

W ciągu ostatnich 20 lat w państwie tym zaobserwowano gwałtowny wzrost turystyki. Wpływy z turystyki w 1993 r. osiągnęły 3,5 mld $. Rocznie kraj odwiedza ok. 3 mln turystów głównie z Japonii i USA.

[edytuj] Polityka społeczna

Realizowana przez rząd obejmuje swym zakresem zabezpieczenie społeczne, ochronę zdrowia i politykę oświatową. Pomoc społeczna dla inwalidów wojennych, ludzi starych, wdów, sierot oraz programy przygotowania zawodowego kobiet i opieki nad młodocianymi przestępcami są finansowane z budżetu państwa.

Opieka zdrowotna. Systemem ubezpieczeń zdrowotnych i od wypadków przy pracy jest objęte 24% całej populacji i 26% ludności zawodowo czynnej.

Polityka oświatowa. Obowiązkiem szkolnym są objęte dzieci w wieku 6–12 lat. Nauka w 6-letniej szkole podstawowej jest bezpłatna. Szkoła średnia jest 2-stopniowa i składa się z 2–3-letnich cyklów.

[edytuj] Nauka

Najwyższą instytucją naukową w Korei Południowej jest Narodowa Akademia Nauk w Seulu (założona 1954), wzorowana na Narodowej Akademii Nauk USA. W ramach Akademii działa Krajowa Rada Badań Naukowych, spełniająca funkcje opiniodawcze i programujące dla rządu w dziedzinie badań naukowych podstawowych i funkcję koordynującą działalność szkolnictwa wyższego. Poza Akademią pozostaje 10 wielkich centrów i instytutów naukowo-badawczych, prowadzących badania stosowane i rozwojowe, finansowanych w ponad 80% przez przemysł. W Korei Południowej istnieją 23 uniwersytety, z których największe są w Seulu (państwowy — założony 1946 i prywatny — założony 1897) oraz w Pusan (założony 1946). Ponadto działa wiele wyższych szkół zawodowych.