Piła (miasto)
Z Wikipedii
Współrzędne: 53°09' N 016°44' E
| Piła | |||||
|
|||||
| Województwo | wielkopolskie | ||||
| Powiat | pilski | ||||
| Gmina - rodzaj |
Piła miejska |
||||
| Założono | XIV w. | ||||
| Prawa miejskie | przed 1449 r. | ||||
| Prezydent miasta | Zbigniew Kosmatka (e-mail) |
||||
| Powierzchnia | 102,71 km² | ||||
| Położenie | 53° 09' N 16° 44' E |
||||
| Wysokość | 60-75 m n.p.m. | ||||
| Liczba mieszkańców (2005) - liczba ludności - gęstość |
75 122 731 os./km² |
||||
| Strefa numeracyjna (do 2005) |
67 | ||||
| Kod pocztowy | 64-900, 64-920, 64-931, 64-933 - 64-935, 64-970 | ||||
| Tablice rejestracyjne | PP | ||||
| TERC10 (TERYT) |
4303819011 lub 301901 1 | ||||
| Miasta partnerskie |  Châtellerault Cuxhaven Kronsztad Schwerin |
||||
Położenie na mapie Polski |
|||||
|
Urząd miejski3
Pl. Staszica 1064-920 Piła tel. 67 212-62-10; faks 67 212-35-66 (e-mail) |
|||||
 Galeria zdjęć w Wikimedia Commons |
|||||
| Strona internetowa miasta | |||||
Piła (niem. Schneidemühl) – miasto w województwie wielkopolskim, siedziba władz powiatu pilskiego. W latach 1975-1998 miasto było stolicą województwa pilskiego. Jest czwartym co do wielkości miastem w województwie i największym miastem północnej Wielkopolski. Leży w Dolinie Gwdy, na pograniczu Pojezierza Wałeckiego, Wysoczyzny Krajeńskiej i Doliny Noteci, nad rzeką Gwdą, 11 km powyżej jej ujścia do Noteci.
Według danych z 30 czerwca 20052, miasto miało 75 122 mieszkańców.
Spis treści |
[edytuj] Nazwa miasta
Nazwa miasta najprawdopodobniej (nie jest to do końca wyjaśnione, z powodu licznych pożarów nawiedzających miasto, palących również ratusz z archiwum) pochodzi od znajdującego się tu niegdyś tartaku. Podobna jest geneza nazwy niemieckiej – Schneidemühl znaczy dosłownie "Piła Młyńska"
[edytuj] Historia
Powstała prawdopodobnie w XIV w. jako osada przy tartaku eksploatującym puszczę. Znajdowała się w posiadaniu książąt pomorskich, później Krzyżaków, w 1368 r. włączona przez Kazimierza Wielkiego do Polski. Pierwsze wzmianki pisemne o mieście pochodzą z lat 1449 i 1456. Pierwsza wzmianka wymienia młynarza Pawła, będącego jednocześnie wójtem. Piła uzyskała prawa miejskie przed tą datą, między 1437 a 1449 rokiem. 4 marca 1513 r. król polski Zygmunt Stary potwierdził prawa magdeburskie dla miasta. Piła była miastem królewskim w starostwie ujsko-pilskim, o charakterze rzemieślniczo-handlowym. W latach 1626 i 1834 była nawiedzana przez wielkie pożary, a w 1655 r. i I poł. XVIII w. zajęta i zniszczona przez wojska szwedzkie. W 1720 r. powódź zabagniła grunty miejskie. Od początku XVII w. do początku XIX w. poważny ośrodek sukiennictwa, a od końca XVIII w. – jedwabnictwa.
W 1772 r. w wyniku I rozbioru Polski została zajęta przez Prusy (niemiecka nazwa do 1945 r. Schneidemühl). W latach 1807-1815 należała do departamentu bydgoskiego Księstwa Warszawskiego, a od 1815 r. do Wielkiego Księstwa Poznańskiego (późniejszej prowincji "Poznań"). Była zamieszkana w większości przez ludność niemiecką. Rozwój miasta datuje się od II poł. XIX w. po zbudowaniu linii kolejowych. Pierwsze połączenie Piły z Krzyżem i Bydgoszczą zbudowano w latach 1848-1851 (otwarto 27 lipca 1851). Linia ta stanowiła część ważnej magistrali, tzw. Królewsko-Pruskiej Kolei Wschodniej, łączącej Berlin z Królewcem. W 1873 r. otwarto linię w kierunku Tczewa, w 1879 r. linię Poznań-Piła-Kołobrzeg, w 1881 r. linię do Wałcza. Pod koniec XIX w. miasto było ośrodkiem drobnego przemysłu oraz handlu produktami rolno-spożywczymi. Dużym zakładem przemysłowym były zakłady naprawcze taboru kolejowego (Reichsbahn Ausbesserungswerk). W 1913 r. rozpoczęto budowę jednej z największych fabryk lotniczych w Niemczech – filii fabryki samolotów Albatros Flugzeugwerke.
W czasie I wojny światowej produkowano w niej ok. 100 samolotów miesięcznie. W 1914 r. Piłę wyłączono z powiatu chodzieskiego i utworzono powiat miejski. W ciągu stu lat, od 1815 do 1915 r., ludność miasta wzrosła z 2 do 28 tysięcy. W okresie I wojny światowej w Pile istniał duży obóz dla jeńców wojennych. Na początku 1919 r. Piła, wzmocniona dużym garnizonem, była bazą wojsk niemieckich prowadzących działania przeciwko powstańcom wielkopolskim. W powstaniu brało udział również wielu mieszkańców miasta. Traktat wersalski pozostawił Piłę w granicach Niemiec. W lipcu 1922 r. Piła została stolicą nowej pruskiej prowincji Marchia Graniczna Poznańsko-Zachodniopruska (Grenzmark Posen-Westpreussen). Została ona utworzona z tych części prowincji poznańskiej i Prusy Zachodnie, które nie weszły w skład odrodzonej Polski. W 1938 r. przekształcono ją w Rejencję Graniczną Poznań-Prusy Zachodnie (Regierungsbezirk Posen-Westpreussen), należącą do prowincji pomorskiej (Provinz Pommern). W 1926 r. Piła została również siedzibą Administratury Apostolskiej podlegającej bezpośrednio Watykanowi, w 1930 r. podniesionej do rangi Prałatury Apostolskiej. W okresie międzywojennym miasto znacznie się rozbudowało. Dla potrzeb administracji wybudowano szereg gmachów, m.in. przy pl. Staszica oraz obecny budynek Starostwa Powiatowego przy al. Niepodległości. Panowało tu jednak duże bezrobocie, a poparciem politycznym cieszyli się nacjonaliści (w tym NSDAP). Mimo silnego nacisku germanizacyjnego miasto pozostało ośrodkiem polskości. Działały tu polskie organizacje społeczne, m.in. od 1924 r. oddział Związku Polaków w Niemczech. Od 1 września 1922 r. istniał tu wicekonsulat, a od 1930 r. konsulat RP. Od 1917 r. w Pile istniał również polski chór "Halka" śpiewający w każdą niedzielę oraz ważniejsze święta kościelne i państwowe Polski. Działał on do ostatniej niedzieli sierpnia 1939 r.
W 1939 r. utworzono obóz przejściowy dla cywilnej ludności polskiej. W czasie II wojny światowej Piła była dużym ośrodkiem przemysłu zbrojeniowego. W 1945 r. miasto zamieniono w twierdzę i włączono w system umocnień Wału Pomorskiego. Pierwszy pierścień obrony, wysunięty na dalekie przedpola miasta, obejmował m.in. Płotki, Kalinę, Koszyce. Piłę obsadzono dużym garnizonem (24 tys. żołnierzy rozmaitego autoramentu). Miasto zostało zdobyte po ciężkich walkach trwających od 24 stycznia do 14 lutego 1945 r. przez oddziały wchodzące w skład 47 Armii radzieckiej. Wskutek działań wojennych Piła została zniszczona w 72% (centrum w 90%), najbardziej ze wszystkich większych miast Wielkopolski.
Po wojnie Piła wróciła do Polski. Odbudowa, początkowo powolna, na szerszą skalę prowadzona była od 1965 r. Do niedawna w mieście istniało duże lotnisko wojskowe. W latach 1946-1951 i ponownie od 1 stycznia 1999 r. Piła była stolicą powiatu, w latach 1951-1975 powiatem miejskim, a w latach 1975-1998 stolicą osobnego województwa.
[edytuj] Liczba mieszkańców miasta w przeszłości
|
|
|
[edytuj] Dane demograficzne dla miasta Piły
| (2005) | |
| Ludność ogółem | 75 144 |
| Mężczyźni ogółem | 35 992 |
| Kobiety ogółem | 39 152 |
| Kobiety na 100 mężczyzn | 108,78 |
| Liczba ludności na 1 km² | 731,68 |
| Urodzenia żywe | 742 |
| Urodzenia żywe na 1000 ludności | 9,87 |
| Zgony | 597 |
| Zgony na 1000 ludności | 7,94 |
| Przyrost naturalny | 145 |
| Przyrost naturalny na 1000 ludności | 1,93 |
| Ludność w wieku przedprodukcyjnym | 15 304 |
| Odsetek ludności w wieku przedprodukcyjnym | 20,37 |
| Ludność w wieku produkcyjnym | 50 251 |
| Odsetek ludności w wieku produkcyjnym | 66,87 |
| Ludność w wieku poprodukcyjnym | 9 589 |
| Odsetek ludności w wieku poprodukcyjnym | 12,76 |
[edytuj] Dzielnice Piły
- Śródmieście - centralna część miasta. Fragment dzielnicy w rejonie ul. 11 Listopada, pl. Staszica i dworca kolejowego nazywano niegdyś Przedmieściem Borkowo.
- Zamość - też Zamoście, nazwa wywodzi się od położenia "za mostem" w stosunku do centrum; przedmieście znane od XVII wieku. Niem. Przedmieście Bydgoskie (Bromberger Vorstadt). W skład Zamościa wchodzą również dwie osady podmiejskie:
- Leszków - znajduje się tu oczyszczalnia ścieków i cmentarze wojenne.
- Kalina (niem. Königsblick) - znajduje się tu siedziba Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych z osiedlem dla pracowników oraz kilka domów poniemieckich.
- Jadwiżyn - dzielnica powstała z osiedla domków robotniczych Elisenau. W latach 80. powstało tu duże osiedle bloków mieszkalnych.
- Górne - dawne przedmieście Miejska Góra (niem. Stadtberg), nazywane również Przedmieściem Berlińskim (Berliner Vorstadt). Nazwa pochodzi od położenia dzielnicy na wysokiej skarpie doliny Gwdy.
- Staszyce - dawniej osiedle domków robotniczych (głównie kolejarzy), przed wojną potocznie nazywane "Murzyńską Wioską" przez prawie całkowity brak zieleni. Obecna nazwa upamiętnia S. Staszica.
- Koszyce (niem. Koschütz) - wieś wymieniana od 1553 r., włączona do miasta w 1955 r. W skład dzielnicy wchodzą:
- Kuźnica Pilska - praktycznie nieistniejąca już d. wieś między terenami zajmowanymi obecnie przez zalew "Koszyce" i rezerwat przyrody "Kuźnik". Od 1978 r. do początku lat 90. było tu czynne Muzeum Wyzwolenia Miasta Piły. Na południowy wschód od d. wsi powstają obecnie domki jednorodzinne.
- Zielona Dolina - znajduje się we wschodniej części dzielnicy. Stosunkowo najmłodsze ze wszystkich pilskich osiedli. Bloki mieszkalne na tym osiedlu należą do Pilskiego TBS (Pilskie Towarzystwo Budownictwa Społecznego), Spółdzielni Mieszkaniowej "Piła Południe" i Spółdzielni Mieszkaniowej "Jadwiżyn".
- Podlasie - fragment dawnego Przedmieścia Bydgoskiego, obecnie o zabudowie głównie jednorodzinnej i przemysłowej.
- Motylewo - dawna wieś znana od 1498 r., włączona do miasta w 1992 r., obecnie powstaje tu osiedle domków jednorodzinnych.
- Gładyszewo - dawnej znajdował się tu folwark, po wojnie należący do PGR. Od lat 90. na południe od d. folwarku powstaje osiedle domków jednorodzinnych. (administracyjnie, osiedle to, należy do dzielnicy Górne)
Gładyszewo • Górne • Jadwiżyn • Koszyce • Motylewo • Podlasie • Staszyce • Śródmieście • Zamość
[edytuj] Zabytki
W Pile, z powodu zniszczeń wojennych oraz późniejszych wyburzeń, nie zachowało się wiele obiektów zabytkowych.
[edytuj] Zabytki sakralne
-
Zobacz więcej w osobnym artykule: Kościoły w Pile.
- modernistyczny kościół św. Antoniego o awangardowej formie architektonicznej z lat 1929-1930, arch. Hans Herkommer ze Stuttgartu; jednolite stylowo wnętrze utrzymane w stylu katakumbowym
- w ołtarzu głównym jeden z największych w Europie krucyfiksów, wykonany z jednego kawałka drewna, o wys. 7 m, pokryty płatkami brązu.
- neobarokowy kościół św. Rodziny z lat 1912-1915 z dwiema wieżami
- neogotycki kościół poewangelicki św. Stanisława Kostki z lat 1895-1896
- neogotycki kościół poewangelicki Matki Boskiej Częstochowskiej z lat 1892-1893 (osiedle Motylewo)
[edytuj] Inne zabytki
- dom, w którym prawdopodobnie urodził się Stanisław Staszic, z ok. połowy XVIII w., zbudowany z muru pruskiego, zniszczony w 1945 r., odbudowany w 1948 r., gruntownie odnowiony w 1986 r., obecnie Muzeum Stanisława Staszica
- na ścianie tablica pamiątkowa ku czci Stanisława Staszica
- dawny arsenał Landwehry z lat 1843-1844
- kasyno oficerskie z ok. 1914 r., obecnie Wojskowa Agencja Mieszkaniowa
- zespół budynków z lat 1926-1930 przy pl. Staszica:
- neogotycki gmach władz dawnej rejencji pilskiej, obecnie Szkoła Policji
- teatr, biblioteka i muzeum, po zniszczeniach wojennych odbudowany w 1960 r., obecnie Pilski Dom Kultury im. Leona Kruczkowskiego i obiekty Szkoły Policji
- konsystorz ewangelicki i urząd finansowy, obecnie Urząd Miejski i Poszukiwania Nafty i Gazu "NAFTA"
- neogotycki budynek seminarium nauczycielskiego z lat 1902-1904 z salą gimnastyczną, obecnie Szkoła Podstawowa nr 7
- modernistyczny budynek gimnazjum im. von Steina z 1931 r., obecnie Liceum Ogolnókształcące
- fragment budynku dawnej poczty z lat 1893-1895, w stylu neorenesansu niemieckiego, obecnie Telekomunikacja Polska S.A.. W 1994 r. część zburzona w 1945 r. została odbudowana w nowoczesnej formie, zachowując ogólną bryłę budynku.
- dworzec kolejowy z 1853 r., przebudowany w 1876 roku
- klasycystyczny budynek loży masońskiej z połowy XIX w., obecnie Wyższa Szkoła Biznesu
- neogotycki instytut głuchoniemych z ok. 1870 r., obecnie fragment Szkoły Podstawowej nr 5
- nowy dom strzelecki z 1896 r., o konstrukcji z muru pruskiego, obecnie pensjonat
- budynek z ok. 1920 r., w którym w latach 1928-1934 mieścił się konsulat polski
- budynek z ok. 1875 r., w którym w latach 1934-1939 mieścił się konsulat polski, obecnie Muzeum Okręgowe
- na ścianie tablica upamiętniająca siedzibę konsulatu
- kasyno oficerskie z czwartej ćwierci XIX w., obecnie Invest Bank
- kamienice z przełomu XIX i XX w., m.in. przy ul. 14 Lutego, Ludowej, Roosevelta, Bydgoskiej, 11 Listopada, Buczka, Okrzei, Kilińskiego, Kolbego, Popiełuszki
- na przedmieściu Motylewo kilka chałup wiejskich z XIX w.
[edytuj] Cmentarze
- na przedmieściu Leszków dwa duże cmentarze wojenne:
- cmentarz katolicki przy ul. Asnyka z ok. 1840 r.
- cmentarz katolicki przy al. Powstańców Wielkopolskich z połowy XIX w.
- cmentarz prawosławny, tzw. choleryczny, z 1914 r.
- cmentarz komunalny przy ul. Motylewskiej
[edytuj] Zabytki nieistniejące
Oprócz tego w Pile istniały jeszcze inne budynki, które dziś mogłyby być zabytkami; zostały one przeważnie zniszczone w 1945 r. i rozebrane w latach późniejszych:
- Kościół św. Jana Chrzciciela i NMP, później św. Janów - najcenniejszy zabytek Piły, z późnogotyckim prezbiterium z lat 1619-1628 i późnobarokową nawą z końca XVIII wieku, spalony w 1945 r. i rozebrany w 1975 r. mimo kilku projektów odbudowy; obecnie na jego miejscu stoi Hotel Gromada.
- synagoga w okolicach al. Piastów (dawniej Rynek Żydowski) z 1841 r., spalona w 1938 r.
- kościół luterański, tzw. miejski, na pl. Zwycięstwa z 1822 r.
- budynek sądu na ul. Boh. Stalingradu z 1825 r.
- ratusz na pl. Zwycięstwa z 1837 r.
- kościół ewangelicki św. Jana na ul. Buczka z lat 1909-1911
- kościół sekty Jana Czerskiego, później staroluterański, na ul. Wodnej z 1845 r., rozebrany ok. 1950 r.
- eklektyczna, secesyjna i modernistyczna mieszkalna i handlowa zabudowa śródmieścia z XIX i 1. połowy XX wieku (m.in. przy Nowym Rynku - pl. Zwycięstwa i Starym Rynku - rejon skrzyżowania ul. Wodnej i Piekarskiej).
[edytuj] Architektura współczesna
[edytuj] Pomniki
- pomnik Tysiąclecia Polski i powrotu Ziem Zachodnich do Macierzy (1966, proj. Jerzy Sobociński)
- pomnik Stanisława Staszica (1960, rzeźb. Edward Haupt)
- obelisk ozdobiony reliefami związanymi z dziejami miasta (1964, proj. Józef Kopczyński)
- pomnik ofiar stalinizmu (1996)
- pomnik kolejarzy (1973)
- popiersie Stanisława Staszica
- pomnik więźniów obozu "Albatros"
- głaz-pomnik ks. Bolesława Domańskiego
- pomnik Jana Pawła II na Placu Zwycięstwa odsłonięty 4 czerwca 2006
[edytuj] Atrakcje przyrodnicze
- 54% powierzchni miasta stanowią lasy
- Park Miejski im. Stanisława Staszica rozplanowany ok. 1900 r. (pow. 12,1 ha) z bogatym drzewostanem i zabytkową żelazną altaną z 1904 roku. Kompleks w całości objęty ochroną i wpisany na listę zabytków.
- park na wyspie między odnogami Gwdy, założony w 1977 r., z efektowną fontanną
- w północnej części miasta położony jest rezerwat krajobrazowy "Kuźnik" (pow. 96 ha)
- na przedmieściu Kalina rośnie 19 dębów-pomników przyrody
- w granicach miasta leżą jeziora:
- Duży Kuźnik, na terenie rezerwatu "Kuźnik"
- Mały Kuźnik, na terenie rezerwatu "Kuźnik"
- Rudnickie (pow. 20 ha, głęb. 3,2 m), na terenie rezerwatu "Kuźnik"
- Kuźniczek, na terenie rezerwatu "Kuźnik"
- Piaszczyste (pow. 6,48 ha), nad nim kąpielisko
- Płotki (pow. 44,1 ha, głęb. 23,9 m), nad nim duży ośrodek wypoczynkowy
- Jeleniowe (pow.13,2 ha, głęb. 25 m)
- Bagienne
- Okoniowe
- Święte
- dwa sztuczne zalewy: Koszyce I (pow. 104 ha) i Koszyce II, powstałe w latach 1977-1981
- ponadto w granicach miasta znajduje się 19 stawów
[edytuj] Znani pilanie
- w 1755 r. w Pile urodził się Stanisław Staszic
- w 1884 r. w Pile urodził się Carl Friedrich Goerdeler
- Wacław Cegiełka – działacz polityczny i społeczny
- Maksymilian Kaller – pierwszy administrator prałatury w Pile
- Edmund Nowicki – biskup gdański
- Stefan Orliński – generał brygady
- Henryk Szuman – działacz polityczny, prawnik
- Krzysztof "Grabaż" Grabowski - piosenkarz
- Arnold Drygas - pilski lekarz i epidemiolog
[edytuj] Posłowie i senatorowie z pilskiego okręgu wyborczego
[edytuj] Posłowie V kadencji
- Renata Beger (Samoobrona)
- Stanisław Chmielewski (PO)
- Krzysztof Czarnecki (PiS)
- Stanisław Kalemba (PSL)
- Maks Kraczkowski (PiS)
- Stanisław Piosik (SLD)
- Jakub Rutnicki (PO)
- Stanisław Stec (SLD)
- Adam Szejnfeld (PO)
[edytuj] Posłowie IV kadencji
- Romuald Ajchler (SDPL)
- Renata Beger (Samoobrona)
- Andrzej Gawłowski (SLD)
- Stanisław Kalemba (PSL)
- Grażyna Pijanowska (SLD)
- Stanisław Piosik (SLD)
- Józef Skowyra (LPR)
- Stanisław Stec (SLD)
- Adam Szejnfeld (PO)
[edytuj] Senatorowie VI kadencji
[edytuj] Senatorowie V kadencji
- Tadeusz Rzemykowski (SLD)
- Henryk Stokłosa (niezrzeszony)
[edytuj] Honorowi Obywatele Piły
- Roman Zaranek (2000)
- Andrzej Śliwiński (2001)
- Marek Borowski (2002)
- Stanisław Kozłowski (2003)
- Bogdan Toboła (2004)
- Henryk Pankau (2004)
- Zygmunt Boras (2004)
- Bernard Wojciechowski (2005)
- Roman Dąbrowski (2005)
- Tadeusz Winkowski (2006)
[edytuj] Transport
Piła jest ważnym węzłem kolejowym i drogowym.
[edytuj] Transport kolejowy
Linie kolejowe rozchodzą się z Piły w siedmiu kierunkach:
- Piła-Bydgoszcz-Kutno
- Piła-Szczecinek-Kołobrzeg
- Piła-Krzyż Wielkopolski-Gorzów Wielkopolski-Kostrzyn nad Odrą
- Piła-Poznań
- Piła-Chojnice-Tczew
- Piła-Wałcz-Stargard Szczeciński (czynna tylko dla ruchu towarowego; wznowienie przewozów pasażerskich jest planowane na grudzień 2006 roku)
- Piła-Czarnków-Bzowo Goraj (czynna tylko dla ruchu towarowego na odcinku Piła Główna - Mirosław Ujski)
W mieście znajduje się dworzec kolejowy Piła Główna oraz przystanki kolejowe:
[edytuj] Transport drogowy
W Pile krzyżują się następujące drogi krajowe i wojewódzkie:
- 10 Szczecin - Stargard - Piła - Bydgoszcz - Toruń - Warszawa
- 11 Kołobrzeg - Koszalin - Piła - Poznań - Ostrów Wielkopolski - Lubliniec - Bytom
- 179 Piła - Rusinowo - Gorzów Wielkopolski
- 180 Piła - Trzcianka - Wieleń
- 188 Piła - Złotów - Człuchów
- S10 (planowana) Szczecin – Płońsk
- S11 (planowana) Kołobrzeg – Pyrzowice
Drogi: nr 10 i nr 11 biegną po obwodnicy. W budowie znajduje się obwodnica śródmiejska. W mieście czynny jest dworzec autobusowy PKS oraz funkcjonuje Miejski Zakład Komunikacji. Oprócz przewozów wewnątrzmiejskich obsługuje on również połączenia z Ujściem i okolicznymi wsiami.
[edytuj] Transport lotniczy
W północno-zachodniej części miasta zlokalizowane jest duże lotnisko, do niedawna użytkowane przez wojsko. Obecnie jego część jest użytkowana przez Aeroklub Ziemi Pilskiej. Od 2004 roku padają propozycje wykorzystania lotniska do regionalnego ruchu pasażerskiego.
[edytuj] Gospodarka
Piła jest centrum gospodarczym północnej Wielkopolski. Znajduje się tu kilka liczących się w kraju zakładów przemysłowych.
[edytuj] Główne gałęzie przemysłu
- maszynowy:
- zakłady aparatury komunalnej "Gemar-Umech"
- kanały wentylacyjne "Karpol"
- elektrotechniczny:
- zakłady sprzętu oświetleniowego z fabryką żarówek Philips Lighting Poland S.A.
- Philips Electronics
- betoniarski:
- wytwórnia betonów komórkowych "Prefbet"
- szklarski:
- huta szkła w zakładach Philipsa
- poligraficzny:
- drukarnia "Winkowski" sp. z o.o. (położona na terenie dawnych Zakładów Naprawczych Taboru Kolejowego)
- drukarnia spółki "Agora" S.A.
- spożywczy:
- Zakłady Przemysłu Ziemniaczanego
- Palarnia Kawy "CELMAR"
- energetyczny:
- w dzielnicy Koszyce niewielka elektrownia wodna na Gwdzie (moc ok. 1 MW)
- wydobywczy:
- Poszukiwania Nafty i Gazu NAFTA sp. z o.o. (przedsiębiorstwo prowadzące wiercenia geologiczne w północnej i zachodniej części kraju)
[edytuj] Sport
[edytuj] Kluby sportowe
Piła to bardzo prężny ośrodek sportowy, istnieją tu dwie drużyny siatkarskie: żeńska, grająca w Lidze Siatkówki Kobiet PTPS Nafta-Gaz Piła oraz męska VKS Joker Piła, której drużyna seniorów walczy w Polskiej Lidze Siatkówki. Nafta jest 4-krotnym Mistrzem Polski i 3-krotnym zdobywcą Pucharu Polski, a grają tu takie zawodniczki jak Mariola Zenik czy Izabela Bełcik. Kolejnym ważnym klubem w mieście jest żużlowy PKŻ Polonia Piła, dawniej TS Polonia, niegdyś potężna polska drużyna żużlowa, obecnie klub II ligi. Mistrz Polski w roku 1999, dwukrotny wicemistrz, dwukrotny zdobywca brązowego medalu oraz zdobywca Klubowego Pucharu Europy w roku 2000. W IV lidze piłkarskiej gra klub MKP 1999 Piła, powstały w 1999 r., a w B klasie AZP Lotnik Piła.
[edytuj] Obiekty sportowe
- hala sportowa MOSiR (pojemność 2000)
- hala sportowa przy ulicy Bydgoskiej
- hala sportowa KS "Sokół"
- hale sportowe przy każdej szkole
- stadion MOSiR (pojemność 25000)
- stadion "Polonia" (pojemność 12000)
- stadion "Gwardia" (pojemność 3500)
- stadion "Szuwarek" (pojemność 2000)
- pływalnia kryta "Wodnik"
- pływalnia kryta "Szuwarek"
- Strzelnica Myśliwska Centrum Szkolenia Strzeleckiego
- ośrodek wypoczynkowy nad jeziorem Płotki
- ośrodek wypoczynkowy nad jeziorem Piaszczyste
[edytuj] Kultura
[edytuj] Instytucje kultury
- Pilski Dom Kultury im. Leona Kruczkowskiego
- Młodzieżowy Dom Kultury
- Muzeum Okręgowe im. Stanisława Staszica, zbiory: historia, sztuka (m.in. wyposażenie wnętrz mieszczańskich z przełomu XIX i XX w., sztuka secesyjna), etnografia, archeologia
- Muzeum Stanisława Staszica, zbiory: stasziciana, dział przyrodniczy
- Biuro Wystaw Artystycznych i Usług Plastycznych
- Towarzystwo Miłośników Miasta Piły
- 3 kina:
- Iskra
- Premiera
- Koral
- Powiatowa i Miejska Biblioteka Publiczna im. Pantaleona Szumana z 9 filiami
- Biblioteka Pedagogiczna
[edytuj] Imprezy kulturalne
- Dni Piły
- Międzynarodowy Festiwal Folklorystyczny "Bukowińskie Spotkania"
- Ogólnopolski Festiwal Teatrów Rodzinnych "Teatr-pasja rodzinna"
[edytuj] Edukacja
- Wyższe uczelnie:
- Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Pile
- Wyższa Szkoła Biznesu w Pile
- filia Politechniki Poznańskiej
- Ośrodek Studiów Wyższych Akademii Ekonomicznej w Poznaniu
- filia Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie
- Szkoła Policji w Pile
- 6 liceów ogólnokształcących
- 16 zespołów szkół
- 7 gimnazjów
- 13 szkół podstawowych (w tym szkoła muzyczna)
[edytuj] Media
[edytuj] Prasa
- Tygodnik Pilski - tygodnik, ukazuje się od 1979 roku
- Tygodnik Nowy - tygodnik, ukazuje się od 1990 roku
- Express Lokalny - tygodnik z siedzibą redakcji w Wysokiej, ukazuje się od 18 kwietnia 2006 roku
- Bezpłatna Gazeta Powiatowa - nieregularnik; w lutym 2005 roku ukazały się 3 numery Pilskiej Gazety Powiatowej, bezpośredniego poprzednika Bezpłatnej Gazety Powiatowej; ukazuje się od 2005 roku
- Gazeta Poznańska - mutacja pilska ukazuje się od poniedziałku do czwartku i w sobotę
- Weekend Piła - piątkowy dodatek lokalny do Super Expressu, przygotowywany przez dziennikarzy Radia Eska Piła
[edytuj] Radio
- Eska Piła - 105,6 MHz
- Radio 100 - 104,1 MHz
- Radio Merkury - posiada redakcję w Pile
- Radio Koszalin - posiada redakcję w Pile
[edytuj] Telewizja
- TV Asta - kanał lokalny sieci kablowej Asta w Pile
- TV Piła - program lokalny nadawany w sieci kablowej Vectra w Pile
- TVP3 Poznań - posiada korespondenta w Pile
[edytuj] Zobacz też
[edytuj] Linki zewnętrzne
- Mapy i zdjęcia satelitarne
- Historia Piły
- Inne
