Archidiecezja gdańska

Z Wikipedii


Archidiecezja gdańska
Siedziba biskupów	Gdańsk
Katedra diecezjalna	Archikatedra w Gdańsku-Oliwie
Metropolia	gdańska
Powierzchnia	2.500 km²
Ilość wiernych	950.000
Ilość kapłanów	737
Ilość dekanatów	24
Ilość parafii	192
Biskup ordynariusz	abp Sławoj Leszek Głódź (metropolita gdański)
Biskup pomocniczy	bp Ryszard Kasyna
Biskupi seniorzy	abp Tadeusz Gocłowski bp Zygmunt Pawłowicz

Archidiecezja gdańska - jedna z 14 archidiecezji obrządku łacińskiego w polskim Kościele katolickim, wchodzi w skład metropolii gdańskiej.

Historia

968-1000 - Pomorze Gdańskie w zasięgu działalności biskupów Jordana i Ungera
ok. 991 - wydanie dokumentu Dagome Iudex - Ziemia Gdańska w diecezji kołobrzeskiej aż do jej upadku w roku 1013
1013-1096 - Ziemia Gdańska należy do diecezji kruszwickiej
1096 - przeniesienie stolicy biskupstwa z Kruszwicy do Włocławka
1123-1818 - Ziemia Gdańska w diecezji włocławskiej. Powstanie archidiakonatu pomorskiego z siedzibą w (Oliwie)
1818 - archidiakonat pomorski staje się administracją apostolską
1821 - papież Pius VII wydaje bullę De salute animarum regulującą administracje kościelną na terenie Prus. Diecezja włocławska zostaje podzielona - część należąca do Prus zostaje przyporządkowana diecezji chełmińskiej; tereny należące do Królestwa Polskiego tworzą odtąd diecezję kalisko-kujawską z siedzibą we Włocławku
1821-1922 - Ziemia Gdańska w diecezji chełmińskiej
28 czerwca 1919 - utworzenie Wolnego Miasta Gdańska
21 kwietnia 1922 - papież Pius XI ustanowił administrację apostolską w Wolnym Mieście Gdańsku, utworzoną z części diecezji chełmińskiej (tereny na lewym brzegu Wisły) i warmińskiej (Żuławy Wiślane) na czele z administratorem bpem Kaney i diecezji ryskiej Edwardem O'Rourke

Parafie z diecezji chełmińskiej włączone w 1922 w skład diecezji gdańskiej:	Parafie z diecezji warmińskiej włączone w 1922 w skład diecezji gdańskiej:
św. Mikołaja w Gdańsku (Danzig) św. Brygidy w Gdańsku św. Ducha w Gdańsku (Kaplica Królewska) św. Józefa w Gdańsku św. Franciszka z Asyżu w Gdańsku św. Ignacego w Gdańsku św. Wojciecha w Gdańsku św. Jadwigi w Nowym Porcie (Neufahrwasser) św. Trójcy w Oliwie (Oliva) NMP Gwiazdy Morza w Sopocie (Zoppot) św. Jana Chrzciciela w Giemlicach (Gemlitz) św. Jakuba w Kłodawie Gdańskiej (Kladau) św. Mikołaja w Łęgowie (Langenau) św. Bartłomieja w Mierzeszynie (Meisterwalde) Bożego Ciała w Pręgowie (Prangenau) Wniebowzięcia NMP w Trąbkach Wielkich (Groß Trampken) św. Piotra i Pawła we Wocławach (Wotzlaff) św. Franciszka Ksawerego w Przywidzu (Mariensee)	św. Katarzyny w Borętach (Barendt) Parafia św. Szymona i Judy Apostołów w Gnojewie (Gnojau) Wniebowzięcia NMP w Kończewicach (Kunzendorf) św. Andrzeja Apostoła w Lasowicach Wielkich (Groß Lesewitz) św. Urszuli w Lichnowach (Groß Lichtenau) św. Piotra i Pawła w Mątowach Wielkich (Groß Montau) św. Michała Archanioła w Miłoradzu (Mielenz) św. Mateusza Apostoła w Nowym Stawie (Neuteich) św. Mikołaja w Pogorzałej Wsi (Wernersdorf) św. Mikołaja w Cyganku (Tiegenhagen) św. Elżbiety w Lubieszewie (Ladekopp) św. Anny w Marynowach (Marienau) św. Jakuba Apostoła w Niedźwiedzicy (Bärwalde) św. Marcina w Nowej Cerkwi (Neukirch) Przemienienia Pańskiego w Nowym Dworze Gdańskim (Tiegenhof) św. Jana Chrzciciela w Ostaszewie (Schöneberg) św. Bartłomieja w Świerkach (Tansee) Narodzenia NMP w Żuławkach (Fürstenwerder)

30 grudnia 1925 - papież Pius XI wydał bullę Universa Christi fidelium cura erygującą diecezję gdańską z prawem egzempcji na czele z bp. Edwardem O'Rourke
1934 - prezydentem Senatu Wolnego Miasta Gdańska został Arthur Greiser. Wybory samorządowe w powiatach Wolnego Miasta dały zwycięstwo NSDAP, co świadczyło o wzroście tendencji nacjonalistycznych wśród społeczeństwa i wrogiej postawie nazistów wobec Kościoła
10 grudnia-12 grudnia 1935 - obrady I Gdańskiego Synodu Diecezjalnego
12 czerwca 1938 - spór biskupa gdańskiego z władzami Wolnego Miasta o rozwój sieci polskich parafii katolickich prowadzi do rezygnacji bp. Edwarda O'Rourke z funkcji ordynariusza diecezji gdańskiej
24 sierpnia 1938 - ingres do katedry w Oliwie nowego ordynariusza gdańskiego bp. Karola Marii Spletta
1 września 1939 - wybuch II wojny światowej. Martyrologia gdańskich kapłanów, m.in. Franciszka Rogaczewskiego i Bronisława Komorowskiego
8 maja 1945 - zakończenie II wojny światowej. Wielkie zniszczenia obiektów sakralnych na terenie Gdańska i diecezji. Masowe wyjazdy Niemców oraz przyjazdy repatriantów z Kresów Wschodnich i Polski Centralnej. Wyjazd biskupa Karola Spletta do Niemiec
4 września 1945 - 26 stycznia 1951 - ks. Andrzej Wronka administratorem apostolskim diecezji gdańskiej
26 stycznia 1951 - władze komunistyczne zmusiły bpa Andrzeja Wronkę do opuszczenia diecezji gdańskiej
27 stycznia 1951 - 8 grudnia 1956 - ks. Jan Cymanowski wikariuszem kapitulnym diecezji
29 kwietnia 1951 - papież Pius XII mianował ks. Edmunda Nowickiego biskupem koordynatorem sedi datus w Gdańsku (administrację nad diecezją nadal sprawował ks. Cymanowski)
8 grudnia 1956 - odwilż w stosunkach Państwo - Kościół pozwoliła na przejęcie administracji w diecezji gdańskiej przez biskupa Edmunda Nowickiego
27 października 1957 - dekret bp. Nowickiego erygujący Biskupie Seminarium Duchowne w Gdańsku Oliwie
18 stycznia 1959 - bp Lech Kaczmarek sufraganem diecezji gdańskiej
18 sierpnia - 23 października 1960 - nawiedzenie obrazu Matki Boskiej Częstochowskiej w diecezji gdańskiej
7 marca 1964 - śmierć bp. Karola Marii Spletta w Düsseldorfie
1964-1971 - bp Edmund Nowicki ordynariuszem gdańskim
28 maja-29 maja 1966 - Obchody Tysiąclecia Chrześcijaństwa w Gdańsku z udziałem Prymasa Stefana Wyszyńskiego i przedstawicieli Episkopatu
10 marca 1971 - śmierć bp. Edmunda Nowickiego, bp Lech Kaczmarek wikariuszem kapitulnym diecezji
2 grudnia 1971 - bp Lech Kaczmarek ordynariuszem diecezji gdańskiej
12 czerwca 1972 - bp Kazimierz Kluz sufraganem diecezji gdańskiej
28 czerwca 1972 - papież Paweł VI bullą Episcoporum Poloniae coetus zreorganizował organizację kościelną na Ziemiach Zachodnich (diecezja gdańska należała od tej pory do metropolii gnieźnieńskiej)
1972 - powstanie Gdańskiego Towarzystwa Teologicznego, ukazanie się pierwszego numeru periodyku naukowego Studia Gdańskie
25 września 1973-20 grudnia 1973 - obrady II Synodu Diecezji Gdańskiej
1975 - uroczystości Pięćdziesięciolecia Diecezji Gdańskiej
1980 - aktywna pomoc duszpasterska kapłanów gdańskich podczas wydarzeń sierpniowych w zakładach pracy Trójmiasta
3 listopada 1976 - bp Lech Kaczmarek otworzył Biskupi Sąd Duchowny Diecezji Gdańskiej
17 września 1978 - bp Lech Kaczmarek erygował Gdańską Kapitułę Katedralną przy katedrze Trójcy Przenajświętszej w Oliwie
5 grudnia 1982 - śmierć bp. Kazimierza Kluza
23 marca 1983 - 31 grudnia 1984 - bp Tadeusz Gocłowski sufraganem diecezji gdańskiej
27 listopada 1983 - pierwszy numer Gdańskiego Dwutygodnika Katolickiego Gwiazda Morza
23 lutego 1984 - powstanie Gdańskiego Instytutu Pastoralnego
31 lipca 1984 - śmierć bpa Lecha Kaczmarka, administratorem diecezji bp Tadeusz Gocłowski
31 grudnia 1984 - bp Tadeusz Gocłowski ordynariuszem diecezji gdańskiej
11 czerwca-12 czerwca 1987 - papież Jan Paweł II w diecezji gdańskiej (spotkanie z Lechem Wałęsą w Oliwie, spotkanie z chorymi w Bazylice Mariackiej, spotkanie z młodzieżą na Westerplatte, msza święta dla ludzi pracy na gdańskiej Zaspie). Koronacja Obrazu Matki Boskiej Trąbkowskiej
25 marca 1992 - Jan Paweł II bullą Totus Tuus Poloniae Populus zreorganizował administrację kościelną w Polsce. Powstanie metropolii gdańskiej, podniesienie diecezji gdańskiej do rangi archidiecezji. Pierwszym abp. metropolitą gdańskim bp Tadeusz Gocłowski. Archidiecezja gdańska utraciła na rzecz diecezji elbląskiej dekanaty żuławskie: (Nadmorski, nowodworski, nowostawski i malborski. Do archidiecezji gdańskiej przyłączono 7 dekanatów z diecezji chełmińskiej: Gdynia I i II, Puck, Wejherowo I i II, Żarnowiec i Żukowo
5 czerwca 1999 - papież Jan Paweł II w archidiecezji gdańskiej. Msza święta na hipodromie w Sopocie
2007 - obchody jubileuszu pięćdziesięciolecia Gdańskiego Seminarium Duchownego
17 kwietnia 2008 - 25. rocznica sakry biskupiej abpa Tadeusza Gocłowskiego; papież Benedykt XVI mianuje nowym metropolitą gdańskim abpa Sławoja Leszka Głódzia

Rozwój sieci dekanalnej

Diecezja gdańska w latach 1925-1992 z podziałem dekanalnym

W 1925 w chwili erekcji diecezji były tylko 2 dekanaty:

gdański, obejmujący parafie z diecezji chełmińskiej
nowostawski, obejmujący parafie z diecezji warmińskiej

23 sierpnia 1931 bp O'Rourke dokonał nowego podziału diecezji na 5 dekanatów:

gdański I (Dolne Miasto, Główne Miasto, Orunia, Emaus)
gdański II (Oliwa, Wrzeszcz, Brętowo, Nowy Port, Brzeźno, Sopot)
Gdańsk - wieś (Danzig - Land) (Pruszcz Gdański - Praust)
nowostawski (Neuteich)
nowodworski (Tiegenhof)

1 października 1966 bp Edmund Nowicki ustanowił nowy dekanat gdański II, obejmujący parafie Wrzeszcza, Brętowa, Letnicy, Brzeźna i Nowego Portu. Z dekanatu wyłączono Oliwę i Sopot, tworzące od tej pory dekanat gdański III.

3 sierpnia 1986, w związku z rozwojem sieci parafialnej bp Tadeusz Gocłowski dokonał nowego podziału diecezji na 11 dekanatów: