Bór sosnowy
Z Wikipedii
| Dicrano-Pinion | |
 Subatlantycki bór sosnowy świeży |
|
| Syntaksonomia | |
| Klasa | Vaccinio-Piceetea |
| Rząd | Piceetalia abietis |
| Związek | Dicrano-Pinion |
| Libbert 1933 | |
Dicrano-Pinion – syntakson w randze związku należący do klasy borów szpilkowych Vaccinio-Piceetea (zobacz też las iglasty). W zasadzie pokrywa się z tradycyjnym pojęciem borów sosnowych (choć zaliczane do niego są występujące na podobnych siedliskach lasy mieszane, a nawet liściaste).
[edytuj] Charakterystyka
Widny, wysokopienny las z dominacją sosen, zwykle z domieszką brzóz. Warstwa krzewów jest luźna i złożona z podrostów brzóz i jałowca. Runo jest ubogie i w zależności od warunków siedliskowych tworzą je głównie borówki i wrzos. W miejscach suchych warstwę tę tworzą mchy i porosty, niekiedy dość obficie występują trawy i orlica pospolita.
- Gleba
- Bory sosnowe występują na glebach ubogich i skrajnie ubogich (oligotroficznych i mezotroficznych), kwaśnych, wytworzonych z piasków luźnych lub słabo gliniastych, ale także torfowiskowych. Poziom zalegania wody gruntowej jest zróżnicowany - od siedlisk suchych po bagienne, bardzo mała mineralizacja wód.
- Światło
- Dopływ energii promienistej do dna lasu jest w borach sosnowych duży od 40 do 90% w borach chrobotkowych. Specyficzną cechą oświetlenia borów sosnowych jest jego względna jednorodność przestrzenna, wynikająca z wielokrotnego rozproszenia światła na igłach w koronach sosen. Ta duża świetlistość wpływa kojąco, gruntując w człowieku poczucie bezpieczeństwa. Sosny są światłolubne, więc często na otwartych terenach tworzy się nalot sosnowy. Ich naturalne odnowienia są jednak możliwe tylko przy zachowanych warunkach świetlnych. W warunkach naturalnych nierzadko zacienienie wzrasta na tyle, że odnawiać się mogą tylko bardziej cienioznośne gatunki, np. świerk, co ma wpływ na kilkusetletnie cykle drzewostanu.
- Powietrze
- Wilgotność powietrza jest różna. Nierzadko jest mała bądź bardzo mała. Duże przewietrzanie spowodowane znaczną ruchliwością powietrza, wymiana mas powietrza między warstwą koron, a dnem jest znaczna. W borach sosnowych jest niska czasami średnia produkcja tlenu to znaczy, że w drzewostanach dojrzałych wytwarzane jest w ciągu roku 5 ton tlenu na obszarze 1 ha. W młodnikach produkcja ta jest wyższa i wynosi 10-12 ton. Powietrze szczególnie w porannych godzinach zawiera ozon (średnio 0,015 mg/m³). Fitoaerozole w borach sosnowych zawierają głównie monoterpeny z niewielką domieszką seskwiterpenów, terpenoidów i innych substancji chemicznych. Zawartość aeroplanktonu jest nieduża dzięki bakteriobójczym i grzybobójczym własnościom monoterpenów i ozonu.
- Własności terapeutyczne
- Bory sosnowe są typem środowiska oddziałującym leczniczo na choroby układu oddechowego. Substancje lotne, poza silnym działaniem dezynfekcyjnym, obniżają ciśnienie krwi i wpływają tonizująco na układ nerwowy. Środowisko borów sosnowych jest praktycznie wolne od czynników chorobotwórczych zarówno mikrobiologicznych jak i alergicznych. Bioklimat borowy ogranicza, nawet u ludzi młodych i zdrowych, sprawność ruchową i spowalnia refleks.
- Występowanie
- Borealno-kontynentalny obszar niżowy Europy (jej północno-wschodnia część) w tym niemal cały obszar Polski, w wyjątkiem gór. Drzewostan sosnowy bywa nasadzany także w miejscach, niebędących naturalnym siedliskiem borów sosnowych.
- Charakterystyczna kombinacja gatunków
- ChCl.: widłoząb miotlasty (Dicranum scoparium), rokietnik pospolity (Pleurozium schreberi), gajnik lśniący (Hylocomium splendens), pszeniec zwyczajny (Melampyrum pratense), piórosz pierzasty (Ptilium crista-castrensis), gruszyczka mniejsza (Pyrola minor), gruszyczka okrągłolistna (Pyrola rotundifolia), pawężnica brodawkowata (Peltigera aphthosa), siódmaczek leśny (Trientalis europaea), borówka czarna (Vaccinium myrtillus), borówka bagienna (Vaccinium uliginosum), borówka brusznica (Vaccinium vitis-idaea)
- ChO.: sosna zwyczajna (Pinus sylvestris), chrobotek reniferowy (Cladonia rangiferina), chrobotek leśny (Cladonia arbuscula), widłoząb ciemny (Dicranum fuscescens), widłoząb kędzierzawy (Dicranum polysetum)
- ChAll.: pomocnik baldaszkowy (Chimaphila umbellata), widlicz spłaszczony (Diphasiastrum complanatum), korzeniówka pospolita (Monotropa hypopitys), gruszyczka zielonawa (Pyrola chlorantha), jemioła pospolita rozpierzchła (Viscum album ssp. austriacum)
Dzielony jest na dwa podzwiązki:
- Dicrano-Pinenion Seibert in Oberd. (ed.) 1992 em. - bory sosnowe na glebach mineralnych i bory mieszane
- DSAll.: kosmatka owłosiona (Luzula pilosa), Pszeniec zwyczajny (Melampyrum pratense), jarząb pospolity (Sorbus aucuparia)
- Piceo-Vaccinienion uliginosi Seibert in Oberd. (ed.) 1992 em. - bagienne bory sosnowe i brzeziny
- DSAll.: borówka bagienna (Vaccinium uliginosum), kruszyna pospolita (Frangula alnus) (obficie), pszeniec zwyczajny (Melampyrum pratense ssp. paludosum), trzęślica modra (Molinia caerulea) (obficie), wierzba uszata (Salix aurita), torfowiec błotny (Sphagnum palustre) oraz gatunki z klasy Oxycocco-Sphagnetea
- Zespoły leśne należące do związku borów sosnowych Dicrano-Pinion
grupa borów sosnowych na glebach mineralnych
- kontynentalny bór sosnowy świeży - Peucedano-Pinetum
- subatlantycki bór sosnowy świeży - Leucobryo-Pinetum
- śródlądowy bór sosnowy suchy - Cladonio-Pinetum
- bór sosnowy wilgotny - Molinio caeruleae-Pinetum
- nadmorski bór sosnowy - Empetro nigri-Pinetum
grupa borów mieszanych
- kontynentalny bór mieszany - Querco roboris-Pinetum
- subborealny bór mieszany - Serratulo-Pinetum
grupa borów bagiennych
- bór sosnowy bagienny - Vaccinio uliginosi-Pinetum
- brzezina bagienna - Vaccinio uliginosi-Betuletum pubescentis
- bagienny bór trzcinnikowy - Calamgrostio villosae-Pinetum
Dyskusyjne jest wyróżnianie w Polsce kolejnych zespołów z tego związku będących formami przejściowymi miedzy typowymi borami a torfowiskami:
- Vaccinio uliginosum-Pinetum rotundatae
- Ledo-Pinetum sylvestris
