Bohdan Winiarski
Z Wikipedii
Bohdan Stefan Winiarski (ur. 27 kwietnia 1884 w Bohdanowie, Łomżyńskie, zm. 4 grudnia 1969 w Poznaniu) – prawnik polski, profesor Uniwersytetu Poznańskiego, sędzia i przewodniczący Międzynarodowego Trybunału Sprawiedliwości w Hadze, członek Polskiej Akademii Umiejętności.
Był synem Stanisława (leśnika, sędziego pokoju) i Jadwigi z Mystkowskich. Do szkoły powszechnej uczęszczał w Szczuczynie, do gimnazjum (rosyjskiego) – w Łomży. W latach 1905-1909 studiował prawo na Uniwersytecie Warszawskim i Jagiellońskim, gdzie w 1910 obronił doktorat; uzupełniał studia na uniwersytetach w Paryżu i Heidelbergu (1910-1911). W latach 1911-1914 wykładał francuskie prawo polityczne oraz rosyjskie prawo administracyjne i polityczne w Polskiej Szkole Nauk Politycznych i na Wyższych Kursach im. A. Baranieckiego w Krakowie, 1916-1917 historię ustroju ziem polskich w XIX w. na Wyższych Kursach Polskich w Piotrogrodzie. Od 1921 prowadził wykłady z prawa międzynarodowego publicznego na Uniwersytecie Poznańskim, od 1922 z tytułem profesora nadzwyczajnego kierował Katedrą Prawa Międzynarodowego; w 1930 mianowany profesorem zwyczajnym, w latach 1936-1939 pełnił funkcję dziekana Wydziału Prawa. W 1933 wykładał prawo rzeczne w Akademii Prawa Międzynarodowego w Hadze, a w czasie II wojny światowej prawo międzynarodowe na uniwersytecie w Oksfordzie.
W 1919 był radcą prawnym delegacji polskiej na Konferencji Pokojowej w Paryżu. Wchodził także w skład polskiej delegacji na konferencji w sprawie komunikacji i transportu w Barcelonie oraz na I Zjeździe Zgromadzenia Ligi Narodów (1921); został następnie członkiem, później wiceprezesem (1924-1927) Stałej Komisji Komunikacyjnej i Tranzytowej Ligi Narodów. W latach 1926-1939 przewodniczył Komisji Prawa Rzecznego Ligi Narodów. Reprezentował Polskę w Międzynarodowej Komisji Odry (1923-1931), w 1929 występował w sprawie statusu prawnego Odry przed Trybunałem Sprawiedliwości w Hadze.
Jeszcze w czasie nauki gimnazjalnej działał w młodzieżowych organizacjach patriotycznych ("Przyszłość", "X", "Czerwona Róża"), w latach 1903-1909 był członkiem zarządu Związku Młodzieży Polskiej "Zet"; za działalność w "Zet" przebywał przez pewien czas w rosyjskim więzieniu w Warszawie. Od 1914 był sekretarzem Sekcji Prawnej Komitetu Narodowego Polskiego kolejno w Warszawie, Piotrogrodzie i Paryżu. W latach 1924-1927 występował jako komisarz ds. likwidacji własności niemieckich na terenie byłego zaboru pruskiego. Po przewrocie majowym w 1926 wszedł w skład zarządu Komitetu Wojewódzkiego Organizacji Obrony Państwa w Poznaniu, zrzeszającej przeciwników Piłsudskiego. W latach 1928-1935 pełnił mandat poselski z ramienia Stronnictwa Narodowego.
Po agresji Niemiec na Polskę we wrześniu 1939 r. został aresztowany przez Niemców i do listopada 1939 był więziony na poznańskim ratuszu jako zakładnik; deportowany następnie do Generalnego Gubernatorstwa, w styczniu 1940 przedostał się do Paryża, później do Londynu. Od kwietnia 1941 prezes Banku Polskiego mianowany przez Rząd RP na uchodźstwie . Współpracownik Władysława Sikorskiego, występował przeciwko polityce Stronnictwa Narodowego na emigracji. Po wojnie zadecydował o przekazaniu rządowi w Warszawie rezerw złota będącego własnością Banku Polskiego S.A. ewakuowanych w 1939 z kraju. W uznaniu tej zasługi został wysunięty w r. 1946 przez Tymczasowy Rząd Jedności Narodowej na przysługujące Polsce stanowisko sędziego Międzynarodowego Trybunału Sprawiedliwości w Hadze. Pełnił tę funkcję aż do 1967, w latach 1961-1964 jako przewodniczący Trybunału.
W 1939 został powołany na członka-korespondenta Polskiej Akademii Umiejętności. Należał także do Towarzystwa Warszawskiego Naukowego (od 1950), Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk (od 1923), American Academy of Political and Social Sciences. W 1929 został członkiem-korespondentem, w 1947 członkiem zwyczajnym Instytutu Prawa Międzynarodowego w Hadze; w latach 1964-1967 pełnił funkcję prezesa tego Instytutu. Uniwersytet Wrocławski nadał mu w 1965 doktorat honoris causa; był odznaczony m.in. Krzyżem Komandorskim Orderu Korony Rumuńskiej i Krzyżem Oficerskim francuskiej Legii Honorowej.
Zainteresowania naukowe Bohdana Winiarskiego obejmowały prawo międzynarodowe publiczne oraz prawo państwowe. Był uważany za jednego z najwybitniejszych na świecie znawców zagadnień prawnych komunikacji międzynarodowej, szczególnie komunikacji rzecznej. Był jednym z twórców statutu Międzynarodowego Trybunału Sprawiedliwości w Hadze. Przygotował do wydania Królestwo Polskie. Dokumenty dotyczące stosunku prawnego Królestwa Polskiego do cesarstwa rosyjskiego (1914, z Maciejem Radziwiłłem) i Wybór źródeł do nauki prawa międzynarodowego (1938). Był autorem szeregu prac naukowych, m.in.:
- Nauka Duguita o prawie i państwie (1909)
- Z kuźnicy prawa międzynarodowego (1910)
- Lotnictwo i prawo (1911)
- Zarys konstytucyjny rosyjsko-fiński (1911)
- Przedstawicielstwo stosunkowe i reforma wyborcza we Francji (1913)
- Ustrój prawno-polityczny Galicji (1915)
- Z rozważań nad sądownictwem administracyjnym (1916)
- Międzynarodowość sprawy polskiej (1917)
- Les institutions politiques en Pologne au XIX siecle (1922)
- Niemcy w Polsce a Liga Narodów (1922)
- Rzeki polskie ze stanowiska prawa międzynarodowego (1922)
- Umowa z Gdańskiem (1922)
- Kwestia żydowska wobec prawa międzynarodowego (1923)
- Ustrój polityczny ziem polskich w XIX wieku (1923)
- Bezpieczeństwo, arbitraż, rozbrojenie (1928)
- Comment nait un Etat (1928)
- Kodyfikacja prawa międzynarodowego (1930)
- Hipoteka na statkach rzecznych w Polsce (1933)
- Machiavelli, Monteskiusz i Protokóły Mędrców Sjonu (1934)
- zagadnienia organizacji studiów prawniczych (1937)
- Komunikacyjne prawo międzynarodowe (1938)
- Dokoła Worcella (1939)
[edytuj] Źródła
- Biogramy uczonych polskich, Część I: Nauki społeczne, zeszyt 3: P-Z (pod redakcją Andrzeja Śródki i Pawła Szczawińskiego), Ossolineum, Wrocław 1985.
