Krzesło elektryczne
Z Wikipedii
Krzesło elektryczne - jedna z metod i urządzeń do wykonywania egzekucji. Wynaleziona i stosowana obecnie wyłącznie w USA, przez pewien czas stosowana na Filipinach. Planowano również wprowadzenie go do użytku w Etiopii już w latach 90. XIX wieku (zobacz link na końcu), ale, po rozpakowaniu przesyłki, okazało się, że nie można ich używać, bowiem w owym czasie nie było w tym kraju żadnej elektrowni.
Krzesło elektryczne zostało wynalezione jako humanitarna (w przeciwieństwie do powieszenia) metoda zadawania śmierci. Jednak najprawdopodobniej nie jest to metoda bezbolesna i może przysporzyć skazańcowi wielu cierpień. Zdarzały się wcale liczne przypadki źle przeprowadzonych egzekucji, co doprowadziło w końcu (jak kiedyś w przypadku powieszenia) do zastąpienia krzesła zastrzykiem trucizny.
Spis treści |
[edytuj] Historia
Pomysłodawcą i wynalazcą krzesła elektrycznego jest Thomas Alva Edison (choć skonstruował je pewien dentysta, dr Albert Southwick). Zasada działania opiera się na wykorzystaniu zgubnego dla białek prądu zmiennego. Po raz pierwszy użyto tego narzędzia w roku 1890 w więzieniu stanowym w Auburn w Nowym Jorku. Pierwszą egzekucję za pomocą tego narzędzia wykonano na Williamie Kemmlerze.
Obecnie w większości stosujących dawniej ten rodzaj uśmiercania stanów krzesło elektryczne zostało zniesione (do tej pory jedynym stanem, który stosuje krzesło elektryczne jako jedyną metodę uśmiercania jest Nebraska, choć od jakiegoś czasu nie wykonuje się tam wyroków śmierci). W kilku stanach skazaniec ma do wyboru, czy chce zostać stracony na krześle elektrycznym, czy też w inny sposób (w Alabamie, Florydzie, Karolinie Południowej, Tennessee i Wirginii). Ostatni, do tej pory, wyrok na krześle wykonano 12 września 2007 roku w Tennessee, kiedy Daryl Holton wybrał ten sposób śmierci. Poprzednio tak samo postąpili Earl Conrad Bramblett (2003) oraz Brandon Hedrick (2006) w Wirginii i James Neil Tucker w Karolinie Południowej w 2004. Prawdopodobnie ostatnią osobą w historii, która, idąc na stracenie, nie miała żadnego prócz krzesła wyboru, była Lynda Lyon w Alabamie (10 maja 2002).
Filipiny były jedynym krajem poza USA, gdzie stosowano tę metodę egzekucji. Krzesło elektryczne było używane w tym kraju w latach 1924-1976.
[edytuj] Przebieg egzekucji
Skazanemu jeszcze w celi golono głowę, ponieważ włosy są stosunkowo dobrym izolatorem. Po wprowadzeniu do celi śmierci, skazaniec był sadzany na krześle, nogi i ręce były mocowane metalowymi obręczami do konstrukcji krzesła, korpus oraz głowę przypinano skórzanymi (później - parcianymi) pasami. Do jednej z nóg podłączano metalowy pierścień - elektrodę (w niektórych rozwiązaniach połączone były wszystkie cztery pierścienie - na rękach i nogach i one stanowiły "wielokrotną" elektrodę). Drugą elektrodę stanowił stalowy hełm (lub opaska) zakładany na głowę. Aby poprawić przewodzenie prądu, elektrody nie stykały się bezpośrednio z ciałem, ale od skóry oddzielała je namoczona gąbka. Do ust skazańca wkładano drewniany lub gumowy klocek przywiązywany sznurkiem z tyłu głowy, by oszczędzić świadkom egzekucji widoku przegryzionego języka.
Ponieważ konstrukcja krzesła uniemożliwiała, jak w przypadku powieszenia czy rozstrzelania, założenie na głowę skazanego kaptura lub opaski, twarz skazanego była zasłaniana specjalną kotarą, umieszczaną na wysięgniku, przymocowanym do krzesła. Należy dodać, że właściwie każde krzesło stanowi samodzielną konstrukcję. Bywało, że głowa odchylała się tak bardzo, że świadkowie mogli spojrzeć w oczy ofierze. Dlatego w wielu krzesłach dodano pasy przy podpórce na głowę.
Napięcie, jakie używano do uśmiercania, wynosiło około 2000V, czasami więcej, w zależności od stanu, w którym dokonywano egzekucji. Po zamknięciu obwodu przez ciało skazańca przepływał prąd i zależnie od rozwiązań (każde krzesło było w zasadzie odrębną konstrukcją, projektowaną indywidualnie) płynął przez 5 do 15 sekund. W większości przypadków pierwszy impuls wystarczał, choć istnieją relacje mówiące, że egzekucję trzeba było powtarzać kilka razy, zanim lekarz definitywnie stwierdził zgon.
Śmierć następowała na skutek zniszczenia przez prąd białkowo-elektrolitycznej struktury mózgu, a także uszkodzenia białek spowodowanego podniesieniem się temperatury. To drugie działanie było wynikiem fizycznego oddziaływania oporu elektrycznego, jaki stawiało ciało skazańca.
By maksymalnie zapobiec załamaniu psychicznemu kata, często zamiast jednego w egzekucji uczestniczy trzech lub więcej. Każdy obsługuje trzy lub więcej przełączników, z których tylko jeden jest prawdziwy. Dzięki temu, żaden nigdy nie wie, kto naprawdę wykonał wyrok.
[edytuj] Kontrowersje
Pierwsze kontrowersje związane z zagadnieniem, czy krzesło elektryczne jest "humanitarną" metodą uśmiercania, pojawiły się już w czasie egzekucji Kemmlera.
Głośna w swoim czasie stała się sprawa Williego Francisa (zob. Francis v. Resweber), którego pierwsza egzekucja w roku 1946 w Luizjanie zakończyła się fiaskiem. Spowodowało to apelację, którą Sąd Najwyższy USA odrzucił. Ponowna próba egzekucji, w roku 1947, zakończyła się powodzeniem.
Po serii nieudanych egzekucji we wczesnych latach 80. XX wieku jak i później, kiedy, wedle wielu ekspertów, skazaniec przed śmiercią bardzo cierpiał, coraz popularniejszy stał się zastrzyk, choć i tu zdarzają się niefortunne wypadki.
Po egzekucji w roku 1997 Pedro Mediny na Florydzie, kiedy skazaniec dosłownie zapalił się w czasie aplikowania prądu, stanowy rząd i gubernator Lawton Chiles nie zgodzili się jednak na zniesienie krzesła. Poprzestano na wybudowaniu nowego. Dopiero po analogicznym incydencie z Allenem Lee Davisem w roku 1999 nowy gubernator Jeb Bush wprowadził nową metodę. Sprawa Davisa stała się głośna po opublikowaniu nazajutrz po egzekucji serii drastycznych zdjęć z jego egzekucji.
Niedawny gubernator Nebraski, Mike Johanns, usiłował znieść tę metodę w swoim stanie, ale jego starania spełzły na niczym.
[edytuj] Niektóre znane osoby stracone na krześle elektrycznym
- William Kemmler (1890, Nowy Jork) pierwsza osoba stracona na krześle elektrycznym
- Martha M. Place (1899, Nowy Jork) pierwsza kobieta
- Leon Czołgosz (1901, Nowy Jork) zabójca prezydenta Williama McKinleya
- Chester Gilette (1908 Nowy Jork)
- Virginia Christian (1912, Wirginia) - 17-letnia dziewczyna, ostatnia niepełnoletnia stracona w USA
- Sacco i Vanzetti (1927, Massachusetts)
- Ruth Snyder (1928, Nowy Jork)
- Giuseppe Zangara (1933, Floryda) zamachowiec na życie prezydenta-elekta Franklina Delano Roosevelta
- Bruno Hauptmann (1936, New Jersey) domniemany porywacz i zabójca dziecka Charlesa Lindbergha
- Albert Fish (1936, Nowy Jork) seryjny morderca
- Agenci III Rzeszy (1942, Waszyngton D.C.)
- Louis Lepke (1944, Nowy Jork) znany gangster
- George Junius Stinney (1944, Karolina Południowa) najmłodsza osoba stracona na krześle elektrycznym (14 lat)
- George Sitts (1947, Dakota Południowa)
- Willie Francis (1947, Luizjana)
- Julius i Ethel Rosenberg (1953, Nowy Jork) za szpiegostwo na rzecz ZSRR
- Charles Starkweather (1959, Nebraska)
- James French (1966, Oklahoma) ostatnie użycie przed 1979
- John Spenkelink (1979 Floryda) pierwsza osoba stracona na krześle po przywróceniu kary śmierci
- Ted Bundy (1989, Floryda) seryjny morderca
- Gerald Stano (1998, Floryda) seryjny morderca
- Allen Lee Davis (1999, Floryda)
- Lynda Lyon (2002, Alabama)
[edytuj] Przydomki krzeseł elektrycznych
Oto przydomki nadawane niektórych krzesłom elektrycznym:
- Old Sparky (Nowy Jork)
- Old Sparky (Ohio)
- Old Smokey (New Jersey)
- Old Sparky (Floryda)
- Yellow Mama (Alabama)
- Gruesome Gertie (Luizjana)
(w powieści Stephena Kinga Zielona mila była nazywana starą iskrówą (old sparky)
[edytuj] Ciekawostki
- 27 lipca 1893 roku w więzieniu Auburn odbyła się egzekucja Williama Taylora. Podczas pierwszego wstrząsu elektrycznego złamało się oparcie krzesła. Nieprzytomnego Taylora umieszczono w pokoju obok, a następnie podano mu chloroform i morfinę, aby się nie ocknął. Krzesło naprawiono i po godzinie i dziesięciu minutach egzekucję dokończono. Po zdarzeniu ludzie opowiadali o kilkunastocentymetrowych płomieniach, które pojawiły sie podczas włączania prądu.
- Na posiedzeniu rządu Wielkiej Brytanii w grudniu roku 1942 premier Winston Churchill zaproponował, że jeżeli Adolf Hitler zostanie złapany, to powinien zostać stracony na wypożyczonym specjalnie z USA krześle elektrycznym. "Krzesło dla gangstera w ramach "lend-lease" - argumentował premier.
- Więzień Charles Justice pomagał w zbudowaniu krzesła elektrycznego w Ohio. Potem został on zwolniony, lecz powrócił po 13 latach do więzienia i został stracony 9 listopada 1911 roku na tym samym krześle, które kiedyś sam budował.
[edytuj] Zobacz też
[edytuj] Linki zewnętrzne
- Cesarz na krześle elektrycznym
- Zdjęcia z egzekucji Allena Lee Davisa, 1999 (bardzo drastyczne)
