Odkrycie naukowe
Z Wikipedii
Odkrycie naukowe - opisana i wiarygodnie dowiedziona eksperymentalnie obserwacja zjawiska występującego w naturze, które dotąd nie było jeszcze zauważone. Odkryciem jest więc np. wyodrębnienie nowego związku chemicznego występującego w naturze, znalezienie i opisanie nie znanej dotąd rośliny, czy też zaobserwowanie nowego rodzaju promieniowania lub wreszcie zależności między dwoma wielkościami, które dotąd uważano za niezależne od siebie.
Odkrycie jest często mylone z wynalazkiem, który jest nowym rozwiązaniem technicznym nie występującym w naturze takim jak np. żarówka.
Odkrycie może być zarówno przypadkowe - dokonane przy okazji prowadzenia badań skierowanych w zupełnie inną niż odkrycie stronę (np. w ten sposób odkryto promienie X) lub celowe - kiedy sukcesem kończy się program badawczy skierowany od razu na konkretny cel (np. odkrycie pełnej struktury ludzkiego genomu).
Spis treści |
[edytuj] Historia odkryć naukowych
[edytuj] P.N.E.
- 300 000 p.n.e. – ogień
- 5000 p.n.e. – astronomia – Mezopotamia i Egipt
- ok. 3000 p.n.e. – arytmetyka i geometria – Mezopotamia
- ok. 2000 p.n.e. – opis gwiazdozbiorów – Babilonia
- Podział roku na 365 dni Egipt
- XIV w. p.n.e. – Farmacja – Egipt
- VI w. p.n.e. – Twierdzenie matematyczne – Tales z Miletu
- V-IV p.n.e. – Medycyna – Hipokrates
- 325 p.n.e. – Geometria aksjomatyczna – Euklides
- IV/III p.n.e. – Botanika – Teofrast
- 384-322? p.n.e – prostoliniowe rozchodzenie się światła Euklides
- spadanie to ruch przyspieszony Arystoteles
- III w. p.n.e. – heliocentryzm – Arystarch z Samos
- Odkrycia Archimedesa
- Prawo Archimedesa
- prawa dźwigni
- prawa równi pochyłej
- Hydrostatyka
- Statyka
- rachunek nieskończony
- Odkrycia Archimedesa
- 260 p.n.e. - obliczenie obwodu Ziemi Eratostenes
- ok. 0 – załamanie światła Kleomenes
- ok. 100 - maszyny proste Heron z Aleksandrii
- 200 – geocentryczny układ budowy świata – Ptolemeusz – Aleksandria
[edytuj] 1-1000
[edytuj] 1100
[edytuj] 1200
- 1220 – zasada równowagi dźwigni – Jordanus
- 1250 – zjawisko magnetyzmu, własności magnesu – de Maricourt
[edytuj] 1300
- 1325-1382 - związek między drogą, prędkością a przyspieszeniem – Oresmius
[edytuj] 1500
- 1543 - Mikołaj Kopernik: Teoria heliocentryczna
- 1543 - Vesalius: anatomia człowieka
- 1552 - Michael Servetus: cyrkulacja płucna
[edytuj] 1600
- 1604 - Galileo Galilei: prawo swobodnego spadku; dowiódł, że arystotelesowska hipoteza, że ciała cięższe ciała spadają szybciej jest nieprawdziwa
- 1607 - Galileusz konstruuje termoskop. Urządzenie to nie tylko mierzy temperaturę, ale powoduje zmianę w sposobie myślenia. Do tego momentu uważano ciepło i zimno za Arystotelesowskie elementy (płomień, woda, powietrze, i ziemia) (w 1714 fizyk niemiecki Daniel Fahrenheit skonstruował termometr rtęciowy).
- 1609 - Johannes Kepler: pierwsze dwie zasady Keplera
- 1610 - Galileo Galilei: Sidereus Nuncius: obserwacje
- 1614 - John Napier: użycie logarytmu w obliczeniach
- 1628 - William Harvey: cyrkulacja krwi
- 1637 - René Descartes: dzieło o metodzie naukowej
- 1643 - Evangelista Torricelli, asystent Galileusza, buduje pierwszy barometr. Zmiany słupa rtęci obserwowane w urządzeniu Toricelliego pokazują po raz pierwszy, że ciśnienie atmosferyczne zmienia się w czasie.
- 1648 - Blaise Pascal odkrywa, że ciśnienie atmosferyczne spada z wysokością i twierdzi, że ponad atmosferą musi być próżnia.
- 1662 - Robert Boyle: prawo gazów doskonałych
- 1665 - Philosophical Transactions of the Royal Society pierwsze recenzowane czasopismo naukowe
- 1666 - Newton: prawo powszechnego ciążenia; wszystkie obiekty oddziaływają na siebie grawitacyjnie
- 1675 - Leibniz, Newton: rachunek różniczkowy
- 1676 - Ole Rømer: pierwsze pomiary prędkości światła
- 1687 - Newton: zasady ruchu Newtona
[edytuj] 1700
- 1714 - Gabriel Fahrenheit termometr
- 1745 - Ewald Jürgen Georg von Kleist butelka lejdejska
- 1750 - Joseph Black ciepło utajone
- 1751 - Benjamin Franklin: opis wyładowań atmosferycznych
- 1787 - Jacques Charles: Prawo Charlesa prawo gazów doskonałych
- 1789 - Antoine Lavoisier: zasada zachowania masy
[edytuj] 1800
- 1800 - Alessandro Volta: bateria elektryczna
- 1802-1803 - Luke Howard: opisuje nazwy chmur
- 1805 - John Dalton: teoria atomowa w chemii
- 1811 prawo Avogadra – Amadeo Avogadro
- 1827 - Amedeo Avogadro: prawo Avogadra
- 1828 - Jöns Jacob Berzelius: pierwiastek chemiczny tor
- 1828 - Friedrich Wöhler: synteza mocznika, co spowodowało zmiany w myśleniu o witaliźmie
- 1824 - Carnot: opisał cykl Carnot
- 1827 - Georg Ohm: Prawo Ohma (elektryczność)
- 1831 – Michael Faraday:indukcja elektromagnetyczna
- 1833 - Anselme Payen: wyizolował pierwszy enzym enzyme
- 1838 - Matthias Schleiden: wszystkie rośliny zbudowane są z komórek
- 1843 - James Prescott Joule: Zasada zachowania energii, pierwsze prawo termodynamiki
- 1847 - Hermann von Helmholtz: zasada zachowania energii
- 1846 - William Morton: odkrycie anestezii
- 1848 - Lord Kelvin: temperatura zera bezwzględnego
- 1853 – Ignacy Łukasiewicz: benzyna i nafta;składniki ropy naftowej
- 1858 - Rudolf Virchow: komórki mogą powstać tylko z już istniejących komórek
- 1859 - Charles Darwin: Teoria ewolucji przez selekcję naturalną
- 1865 - Gregor Mendel: mendlowskie zasady genetyki
- 1869 – Dmitrij Iwanowicz Mendelejew: układ okresowy pierwiastków
- 1873 - James Clerk Maxwell: teoria elektromagnetyzmu
- 1873 – Van der Waals: równanie stanu gazu rzeczywistego
- 1876 - Josiah Willard Gibbs: podstawy termodynamiki chemicznej i przejść fazowych
- 1877 - Ludwig Boltzmann: statystyczna definicja entropii
- 1883 – Przemysław Lewandowski i Adrian Bączek: skroplenie powietrza
- 1895 – Wilhelm Röntgen: promieniowanie rentgenowskie (promienie X)
- 1897 - Joseph John Thomson: elektron
- 1898 - Maria Skłodowska-Curie i Piotr Curie: Polon i Rad
- [[____]]-G.Caselli:Encylopedia
[edytuj] 1900
- 1900 - Max Planck: prawo Plancka, promieniowanie ciała doskonale czarnego
- 1904 - Vilhelm Bjerknes pokazał, że pogoda może był przewidywana na podstawie równań hydrodynamiki i termodynamiki opisujących przepływ powietrza
- 1905 - Albert Einstein: szczególna teoria względności, wyjaśnienie ruchu Browna, i opisanie zjawiska fotoelektrycznego
- 1906 - Walther Nernst: trzecia zasada termodynamiki
- 1911 – Heike Kamerlingh Onnes nadprzewodnictwo
- 1912 - Alfred Wegener: dryft kontynentalny
- 1912 - Max von Laue : dyfrakcja promieniowania rentgenowskiego
- 1913 - Henry Moseley: zdefiniował liczbę atomową
- 1913 - Niels Bohr: model Bohra, model atomu
- 1915 - Albert Einstein: ogólna teoria względności
- 1918 - Emmy Noether: twierdzenie Noether - zasady zachowania
- 1920 – Jan Łukasiewicz, Emil L. Post logika wielowartościowa
- 1920 - Milutin Milankovic postuluje, że długoterminowe (w skali tysięcy lat) zmiany klimatu zwiazane są ze zmianami orbity Ziemi
- 1924 - Wolfgang Pauli: zasada Pauliego w mechanice kwantowej
- 1925 - Erwin Schrödinger: równanie Schrödingera w mechanice kwantowej
- 1927 - Werner Heisenberg: zasada nieoznaczoności w mechanice kwantowej
- 1927 - Georges Lemaître: teoria big bangu powstania wszechświata
- 1928 - Paul Dirac: równanie Diraca w mechanice kwantowej
- 1929 - Edwin Hubble: twierdzenie Hubblea o rozszerzającym się wszechświecie
- 1931 – Harold Clayton Urey: ciężka woda(Nagroda Nobla1934)
- 1932 - Carl David Anderson: pozyton, pierwsza antycząstka
- 1932 - James Chadwick - neutron
- 1938 - Otto Hahn, F. Strassmann: rozszczepienie jądra atomowego
- 1943 - Oswald Avery udowadnia, że DNA jest materiałem genetycznym chromozomu
- 1947 - William Shockley, John Bardeen and Walter Brattain tranzystor
- 1948 – Norbert Wiener: podstawy cybernetyki
- 1948 - Claude Elwood Shannon: teoria informacji
- 1952 – Marian Danysz, J. Pniewski: hiperjądro
- 1953 - Crick and Watson: struktura DNA, podstawa biologii molekularnej
- 1953 - M. Ventris, J. Chadwick odczytanie pisma linearnego B
- 1957 – J. Bardeen, L. Cooper, J. Schriffer: teoria nadprzewodnictwa
- 1958 - pasy Van Allena
- 1964 - Arno Penzias oraz Robert Woodrow Wilson: doświadczalne potwierdzenie hipotezy Wielkiego Wybuchu
- 1996 - Eugenia Kalnay, M. Kanamitsu i ko-autorzy: Ukończono prace nad pierwszą (40-letnią) reintegracją danych meteorologicznych (reanaliza meteorologiczna) z obserwacji synoptycznych. Ta pierwsza tego typu baza zintegrowanych i globalnych danych o atmosferze zmieniła tradycjonalne podejście do klimatologii i wykorzystała nowe techniki asymilacji danych.
- 1965 - Richard Feynman: elektrodynamika kwantowa
- 1965 - Leonard Hayflick: ograniczenie na liczbę podziałów komórki: limit Hayflicka
- 1967 - Jocelyn Bell Burnell oraz Antony Hewish odkrywają pierwszy pulsar
- 1974 – R.A. Hulse, J.H. Taylor podwójny pulsar
- 1984 - Kary Mullis odkrywa Reakcję łańcuchową polimerazy (Polymerase Chain Reaction - PCR), podstawowe odkrycie w biologii molekularnej
- 1986 - nadprzewodnictwo w wysokich temperaturach
- 1992 – Aleksander Wolszczan planety pozasłoneczne
- 1997 - Ian Wilmut klonuje owcę Dolly
[edytuj] 2000
[edytuj] Zestawienia wg dat:
- Historie odkryć:
- Historia odkryć archeologicznych
- Historia odkryć geograficznych
- Historia odkryć niesklasyfikowanych
- Historia wynalazków i wynalazczości
- Historia w datach
[edytuj] Lista chronologiczna największych odkryć naukowych
[edytuj] Lista alfabetyczna największych odkrywców naukowych
- Avogadro, Amadeo (1776-1856) - Prawa gazowe
- Archimedes (ok. 287-212 r. p.n.e.) - Prawo Archimedesa
- Berzelius, Jöns Jacob (1779–1848) - pierwiastek chemiczny - tor (1828)
- Compton, Arthur Holly (1892-1962) - efekt Comptona
- Einstein, Albert (1879-1955)
- Galileusz (1564-1642) - przyspieszenie ziemskie
- Newton, Isaac (1642-1727) - grawitacja
- Curie, Piotr (1859-1906) - pierwiastki chemiczne - polon i rad
[edytuj] Lista alfabetyczna największych polskich odkrywców naukowych
- Łukasiewicz, Jan (1878-1956) logika wielowartościowa
- Kopernik, Mikołaj (1473–1543) Teoria heliocentryczna
- Skłodowska-Curie, Maria (1867-1934) pierwiastki chemiczne - polon i rad
- Wolszczan, Aleksander(1946-) - Planety pozasłoneczne
[edytuj] Zobacz też
- odkrycie naukowe
- wynalazek
- historia nauki
Tematy dotyczące odkryć:
