Podkowiec mały

Z Wikipedii

Podkowiec mały
Systematyka
Domena	eukarioty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ssaki
Podgromada	ssaki żyworodne
Szczep	łożyskowce
Rząd	nietoperze
Rodzina	podkowcowate
Rodzaj	Rhinolophus
Gatunek	podkowiec mały
Nazwa systematyczna
Rhinolophus hipposideros
(Bechstein, 1800)
Status ochronny
Kategoria zagrożenia (CzKGZ) EX EW CR EN VU NT LC Kategoria: niższego ryzyka
Systematyka w Wikispecies

Podkowiec mały (Rhinolophus hipposideros) – gatunek ssaka z rzędu nietoperzy z nielicznie reprezentowanej w Polsce rodziny podkowcowatych.

Spis treści 1 Cechy 2 Opis 3 Występowanie 4 Biotop 5 Tryb życia 6 Pożywienie 7 Długość życia 8 Rozród 9 Wrogowie 10 Ochrona 11 Bibliografia 12 Zobacz też 13 Linki zewnętrzne

[edytuj] Cechy

Jak większość nietoperzy posiada charakterystyczne dla swojego rzędu cechy:

• zdolność do echolokacji - nietoperz wydając dźwięki o dużej częstotliwości lokalizuje pożywienie i przeszkody terenowe
• zdolność do zrównania ciepłoty ciała z temperaturą otoczenia, spowalnianie akcji serca i oddechu, co ogranicza do minimum straty energii w czasie spoczynku dziennego, jak i w trakcie snu zimowego (heterotermii)
• podczas snu zwisa głową w dół zaczepiony palcami stóp, których człony pazurowe mają właściwość samoczynnego podginania się pod wpływem ciężaru, dzięki temu wiszący nietoperz nie wykonuje żadnej pracy mięśniowej i nie męczy się
• możliwość zwalniania tempa przemiany materii w obniżonej temperaturze pozwalająca przetrzymywać niekorzystne warunki do żerowania.

[edytuj] Opis

Jeden z najmniejszych nietoperzy występujących w Polsce. Długość ciała około 40 mm, rozpiętość skrzydeł do 250 mm, masa ciała 3,5-10 g. Przedramię o długości 37-42,5 mm. Barwa sierści futerka szarobrązowa na grzbiecie, szara lub szarobiała na brzuchu. Uszy spiczaste i szerokie, skrzydła szerokie i zaokrąglone na końcach, ogon dość krótki, nie wystający poza błonę ogonową. Błony skrzydłowe bardzo ciemne, uszy i pyszczek jaśniejsze. Błona skrzydłowa przyczepiona pomiędzy piętą a nasadą palców. Ostroga sięga do połowy odległości między piętą a ogonem. Dookoła nozdrzy narośl skórna w kształcie podkowy służąca do skupiania wiązki sygnałów echolokacyjnych. W czasie spoczynku wisząc głową w dół nie składa skrzydeł wzdłuż ciała, jak większość innych gatunków, lecz w charakterystyczny sposób otula się szczelnie błonami lotnymi, przypominając kokon owada.

[edytuj] Występowanie

Występuje w południowej i środkowej Europie. W Polsce występuje w Karpaty (z wyjątkiem Tatr, Sudetach oraz na Wyżynie Krakowsko-Częstochowskiej. Nieliczne osobniki notuje się również zimą na Nizinie Śląskiej w fortyfikacjach Nysy. Chronione stanowiska kolonii rozrodczych podkowca znajdują się m.in. na poddaszach dawnych cerkwi w Wierchomli Wielkiej i Jaworkach oraz na strychu klasztoru cystersów w Szczyrzycu. W Karpatach i na Wyżynie Krakowskiej lokalnie może być gatunkiem częstym i licznym, w skali kraju jednak jest uważany za gatunek zagrożony.

[edytuj] Biotop

Latem zamieszkuje kryjówki bezwietrzne, słabo oświetlone i bardzo ciepłe (o temperaturze nierzadko okresowo przekraczającej 30° Celsjusza). W Polsce jeszcze w latach pięćdziesiątych kryjówkami takimi były jaskinie, schroniska i szczeliny skalne, ewentualnie również podziemia sztuczne, np. piwnice. Obecnie niemal wszystkie kryjówki letnie tego gatunku na terenie Polski znajdują się na strychach budynków o swobodnym wlocie (gatunek ten, w przeciwieństwie do innych krajowych nietoperzy nie potrafi przeciskać się przez szczeliny), zaś podziemia są wykorzystywane jedynie sporadycznie. Na sen zimowy przenosi się do miejsc, które oferują mu stabilny mikroklimat: dużą wilgotność i temperaturę powietrza 6-9 stopni Celsjusza, wyższą niż preferowaną przez pozostałe, krajowe gatunki nietoperzy. Kryjówkami zimowymi podkowca małego są zwykle jaskinie, piwnice, opuszczone kopalnie, niekiedy również (np. w Krakowie czy Nysie) fortyfikacje. Występująca w tych miejscach duża wilgotność chroni nietoperze przed wyschnięciem, a stabilna temperatura sprzyja hibernacji. W przeciwieństwie do innych gatunków nietoperzy z reguły podczas hibernacji poszczególne osobniki nie tworzą skupień - nie stykają się ze sobą.

[edytuj] Tryb życia

Należy do gatunków osiadłych. Kryjówki letnie znajdują się zwykle w odległości do 30 km od kryjówek zimowych, chociaż znane są przeloty na odległość powyżej 100 km. Podkowiec mały jest gatunkiem ciepłolubnym, stąd zwykle przebywa w miejscach dobrze izolowanych termicznie.

[edytuj] Pożywienie

Jak większość nietoperzy żywi się owadami latającymi nocą. Są to głównie muchówki, motyle nocne, siatkoskrzydłe oraz owady odbywające rójkę nad wodą, które łowi w locie pyszczkiem lub końcem skrzydła. Potrafi także zbierać pająki ze skał lub kory drzew, jak również inne nielotne bezkręgowce, np. pareczniki. Poluje nocą wśród zarośli i nad zbiornikami wodnymi, na polowania wylatuje późnym wieczorem. Lata wolno, ale zwinnie, najczęściej nisko nad ziemią. Podczas lotów posługuje się echolokacją, przy czym ultradźwięki (o częstotliwości około 110 kHz - najwyższej wśród krajowych nietoperzy) produkowane są przez krtań i emitowane przez nos. Jego system echolokacyjny wykrywa ruch skrzydeł owadów, dlatego owad będący w spoczynku jest dla niego "niewidoczny".

[edytuj] Długość życia

Średni wiek życia w warunkach naturalnych wynosi 3-4 lat. Najdłuższy zaobserwowany wiek podkowca małego to 29 lat i 5 miesięcy.

[edytuj] Rozród

Poród i rozwój młodych jest ściśle związany z okresem największej dostępności pożywienia. Samica rodzi na początku lata jedno małe. Kopulacja i zaplemnienie następuje jesienią, często podczas hibernacji samicy. Sperma pozostaje w drogach rodnych macicy do wiosny i dopiero wtedy występuje owulacja i zapłodnienie. Samice tworzą wiosną kolonie rozrodcze liczące do kilkuset osobników. Samce w okresie tym żyją pojedynczo. Ciąża trwa 7-8 tygodni. Młode po urodzeniu są małe, bezradne, nieowłosione. Oczy mają zamknięte, posiadają silne pazury i haczykowate zęby mleczne, którymi czepiają się matki. Żywią się mlekiem matki. Młode nietoperze zdolność do samodzielnego życia osiągają już po upływie 6 - 7 tygodni. Podkowiec mały dojrzałość seksualną osiąga pod koniec pierwszego lub na początku drugiego roku życia .

[edytuj] Wrogowie

sowy, człowiek

[edytuj] Ochrona

W Polsce gatunek objęty ochroną ścisłą, umieszczony w Polskiej Czerwonej Księdze Zwierząt jako zagrożony wymarciem (kategoria EN).

[edytuj] Bibliografia

[edytuj] Zobacz też

• Ssaki Polski
• Fauna Polski
• Ochrona przyrody

[edytuj] Linki zewnętrzne

szkic-opis ciała nietoperza