Vickers Carden Loyd Mark VI

Z Wikipedii

Vickers Carden Loyd Mark VI
Tankietka Carden-Loyd Mk VI holuje na specjalnej przyczepce haubicę górską kal. 3,7 cala
Dane podstawowe
Państwo	Wielka Brytania
Trakcja	gąsienicowa
Typ	tankietka
Załoga	2
Lata produkcji	1927 – ?
Dane techniczne
Silnik	Gaźnikowy Ford Model T
Moc	22 KM
Wymiary
Długość maks.	2,46 m
Szerokość	1,7 m
Wysokość maks.	1,22 m
Masa
Masa bojowa	1 400 kg
Poj. zb. paliwa	38 litrów
Opancerzenie
Grubość pancerza	6-9 mm
Osiągi
Prędkości maksymalne
Na drodze	45 km/h
Zdolność pokonywania przeszkód
Zasięg	160 km
Dane operacyjne
Uzbrojenie
Strzeleckie	Karabin maszynowy Vickers kal. .303 cala
Użytkownicy
Wielka Brytania, Czechosłowacja, Kanada, Boliwia, Chile, Francja, Włochy, Łotwa, Holandia, ZSRR, Polska, Portugalia, Rumunia, Szwecja, Syjam, Szwajcaria

Vickers Carden Loyd Mark VI (Mk VI) - brytyjska tankietka z okresu przed II wojną światową. Dzięki ogromnej kampanii reklamowej i rozgłosowi oraz niskiej cenie był to jeden z najszerzej rozpowszechnionych i najbardziej znanych czołgów lat 30., mimo swoich niewielkich możliwości bojowych. Jako pierwsza udana tankietka stała się klasyczną konstrukcją, a późniejsze tankietki budowane w innych krajach były na ogół albo rozwinięciem Carden-Loyda Mk VI, albo nim inspirowane.

Spis treści 1 Rozwój tankietek Carden-Loyd 2 Vickers Carden Loyd Mk VI 3 Służba 4 Bibliografia 5 Przypisy

[edytuj] Rozwój tankietek Carden-Loyd

W latach 20. brytyjscy konstruktorzy John Carden i Vivian Loyd założyli małą firmę Carden Loyd Tractor Company i rozpoczęli z własnej inicjatywy prace nad konstrukcją tankietki. W tym okresie popularna była w kręgach teoretyków wojskowych idea konstruowania pojazdów tego typu, mających w założeniu stanowić tani pojazd będący środkiem walki dla pojedynczego żołnierza, lecz brak było do tej pory udanych konstrukcji. Kolejnymi projektami Cardena i Loyda były:

• Carden-Loyd One Man Tankette - pierwszy model jednoosobowej tankietki, nieuzbrojony, 14 małych nieresorowanych kół jezdnych po każdej stronie (zbudowano 2 różniące się egzemplarze).

• Carden-Loyd Mark I - jednoosobowa tankietka z 1926 wywodząca się z One Man Tankette, z ulepszonym podwoziem, wyposażona w umieszczoną z przodu pojazdu wieżę z karabinem maszynowym (zbudowano 3 egzemplarze).

• Carden-Loyd Mark I* - modyfikacja Mark I z możliwością jazdy na trzech opuszczanych kołach (dwa duże po bokach i jedno małe z tyłu), w celu zmniejszenia zużycia gąsienic podczas przemarszów (zbudowano 1 egzemplarz).

• Carden-Loyd Two Man Tankette - dwuosobowa tankietka z 1926 z nowym, szerszym kadłubem i podwoziem zbliżonym do Mk I, w której konstruktorzy wypróbowywali różne rozwiązania techniczne (zbudowano 1 egzemplarz).

• Carden-Loyd Mark II - rozwinięcie Mk I z 1927 z ulepszonym układem jezdnym (4 większe nieresorowane koła jezdne z gumowym bandażem po każdej stronie, zbudowano 1 egzemplarz).

• Carden-Loyd Mark III - modyfikacja Mk II z dodatkowymi opuszczanymi kołami, jak w Mk I* (zbudowano 1 egzemplarz).

• Carden-Loyd Mark IV - dwuosobowa tankietka powstała z rozwinięcia poprzednich modeli, pozbawiona dachu i wieży, z 4 kołami jezdnymi po każdej stronie i dodatkowymi opuszczanymi kołami. Wprowadziła kadłub podobny do późniejszej Mk VI (zbudowano 8 sztuk). Należy wspomnieć, że oznaczenie modelu Mk IV jest często mylnie podawane zamiast Mk VI.

• Carden-Loyd Mark V - dwuosobowa tankietka, ulepszenie Mk IV, z większym tylnym opuszczanym kołem i nowymi szerszymi gąsienicami (zbudowano 1 egzemplarz).

• Vickers Carden-Loyd Mark V* - dwuosobowa tankietka powstała po przejęciu firmy przez koncern Vickers w 1928, rozwinięcie Mk V z ulepszonym zawieszeniem z 4 kołami jezdnymi po każdej stronie, zblokowanymi w dwa resorowane wózki (zbudowano ok. 9 egzemplarzy).

Uwaga: powyższe dane odnośnie modeli i wielkości produkcji oparte są na monografii Armour in Profile nr 16. W literaturze spotyka się także inne dane.

[edytuj] Vickers Carden Loyd Mk VI

Po produkowanych w małych seriach dotychczasowych modelach, konstruktorzy opracowali pod koniec 1928 najbardziej udany model - Mark VI. Był on rozwinięciem Mk V*, pozbawionym możliwości korzystania z niepraktycznej trakcji kołowej. Ulepszono opancerzenie przez zastosowanie z przodu kadłuba płyty pancernej, wraz z wystającą osłoną dla nie chronionego dotąd mostu napędowego. Inną widoczną różnicą było dodanie dwóch pojemników nad gąsienicami w tylnej części kadłuba. Pojazd uzbrojony był standardowo w chłodzony wodą ciężki karabin maszynowy Vickers kal. 7,7 mm (.303 cala), zamocowany z przodu na zewnątrz pojazdu (jedynie jego tylce i część komory zamkowej była w obrębie przedziału bojowego). Podobnie jak we wcześniejszych dwuosobowych modelach, dwóch członków załogi - kierowca po lewej i strzelec po prawej, zajmowało miejsca obok siebie, przedzielone silnikiem. Przedział bojowy był otwarty od góry, lecz w późniejszych modelach eksportowych zastosowano dwie indywidualne osłony głów załogi, odchylane do tyłu, w formie piramidek.

Dalszym rozwinięciem był Vickers Carden-Loyd Mark VIb. Pomimo zbliżonego oznaczenia, model ten odróżniał się zarówno nowym, bardziej zwartym kadłubem, z przedziałem bojowym zamykanym od góry płytami, odchylanymi do przodu i do tyłu, a także nowym zawieszeniem, z dodanymi po każdej stronie dwoma kółkami podtrzymującymi górną część gąsienicy.

[edytuj] Służba

Około 325^[1] (inne dane: 348) pojazdów Vickers Carden-Loyd Mark VI używano w Wielkiej Brytanii w kilku wariantach, głównie jako transportery karabinu maszynowego, w mniejszej ilosci transportery lekkich moździerzy, ciągniki lekkich działek lub pojazdy z wytwornicą zasłony dymnej. Na skutek skutecznej akcji reklamowej, mniejsze ilości tych pojazdów służyły w 16 armiach świata, mimo wad, jak bardzo słabe resorowanie, które uniemożliwiało długą jazdę w terenie, słabe opancerzenie i zasięg. Licencję na ich produkcję zakupiło kilka europejskich państw, m.in. Polska, Francja, ZSRR, Włochy i Czechosłowacja, lecz jedynie we Włoszech wyprodukowano krótką serię pod oznaczeniem CV-29. W Polsce, ZSRR i Czechosłowacji natomiast opierając się w większym lub mniejszym stopniu o konstrukcję Carden Loyda, opracowano własne, ulepszone tankietki (TK-3, TKS, T-27, Tančik vz.33), charakteryzujące się przede wszystkim zamkniętym od góry przedziałem załogi (najbardziej od brytyjskiego wzorca odbiegały polskie konstrukcje). Francja i Włochy ponadto zbudowały własne, zbliżone koncepcyjnie pojazdy (Renault UE i CV 33). Wiele państw kupowało pojedyncze egzemplarze tankietki Cardena i Loyda. W niektórych stanowiły jedyny sprzęt "sił pancernych". Oto rozkład państw posiadających egzemplarze Mk VI i ich ilość:

• Belgia: 1 egzemplarz i licencja dla FN
• Boliwia: 2 egzemplarze Mk VIb, użyte podczas wojny o Chaco
• Chile: 6 egzemplarzy zakupionych w roku 1930, w 1939 roku przezbrojone w nkm Breda 20 mm
• Czechosłowacja: 3 egzemplarze (i produkcja 74 własnych ulepszonych czołgów Tančik vz.33)^[2]
• Francja: 1 egzemplarz (i produkcja 6 ulepszonych transporterów Latil)
• Holandia: 5 egzemplarzy
• Japonia: 6 egzemplarzy Mk VIb (oznaczone typ Ka, błędnie oznaczane jako typ 88 ^[3] oraz powstałe na ich bazie pojazdy Type 94 Te-Ke)
• Kanada: 1 nieuzbrojony egzemplarz Mk VIb
• Łotwa: 1 egzemplarz
• Polska: 10 lub 11 egzemplarzy (i produkcja około 600 własnej konstrukcji TK-3 i TKS)
• Portugalia: 6 egzemplarzy
• Rumunia: nieznana ilość
• Szwecja: 1 egzemplarz (i 1 egzemplarz Mk V*)
• Szwajcaria: nieznana ilość, uzbrojone w karabin maszynowy Maxim
• Syjam: 60 egzemplarzy (w tym 30 Mk VIb)
• Włochy: 29 egzemplarzy oraz produkcja 21 licencyjnych CV 29
• ZSRR: 20 egzemplarzy (i produkcja 3297 ulepszonych T-27)^[4]

[edytuj] Bibliografia

• Robert Icks: "Carden Loyd Mk. VI", seria Armour in Profile nr 16

Przypisy