Iosif Vissarionovich Stalin
Bách khoa toàn thư mở Wikipedia
(1878–1953) là một lãnh đạo của Liên Xô. Từ năm 1922 ông là Tổng Bí thư Ban chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Liên Xô, từ 1941 là Chủ tịch Đại biểu Nhân dân Xô Viết và Chủ tịch Hội đồng Bộ trưởng. Stalin còn là Tổng tư lệnh quân đội, hàm Đại nguyên soái Liên Xô. Ông giữ quyền lực tối thượng từ giữa thập niên 1920 cho đến khi qua đời.
Ông sinh ngày 18 tháng 12 năm 1879 theo lịch Gregory (tức ngày 6 tháng 12 năm 1878 theo lịch Julian) trong một gia đình công nhân đóng giày ở thành phố Gori của Gruzia, với tên Gruzia là Ioseb Dzhugashvili (იოსებ ჯუღაშვილი, Ио́сиф Джугашви́ли).
Năm 1898, Stalin bị đuổi học về tội tuyên truyền chủ nghĩa Marx, phải chuyển vào hoạt động bí mật và từ đó trở thành nhà cách mạng chuyên nghiệp. Khi ông gia nhập đảng Bolshevik, ông lấy tên "Stalin" (Ста́лин), tức là "Ông mạnh như thép" trong tiếng Nga. Trong tiếng Nga, tên đầy đủ của ông là Ио́сиф Виссарио́нович Ста́лин, được chuyển tự là Iosif Vissarionovich Stalin, nhưng đôi khi tên ông được viết là Xtalin trong tiếng Việt hoặc Xít Ta Lin theo từ Hán-Việt.
Năm 1901, Stalin được bầu vào thành ủy Đảng Công nhân xã hội dân chủ Nga ở Tiflis (tên cũ của Tbilisi).
Từ năm 1902 cho đến năm 1913 Stalin bị bắt tất cả 7 lần, nhiều lần bị đày sang Siberia, trong đó 5 lần vượt ngục.
Tháng 1 năm 1912, trong Hội nghị toàn Nga lần VI của Đảng Công nhân xã hội dân chủ Stalin đã được cử vắng mặt vào Ban Chấp hành Trung ương Đảng.
Tháng 2 năm 1917, Stalin được bổ sung vào Chủ tịch đoàn Ban Chấp hành trung ương Đảng và vào Ban biên tập báo Sự thật.
Tháng 7 năm 1917, Stalin được bầu làm ủy viên Bộ chính trị của Ban chấp hành trung ương Đảng.
Trong những ngày Cách mạng tháng 10 năm 1917, Stalin là ủy viên của cơ quan quân sự cách mạng do Trung ương Đảng thành lập để lãnh đạo khởi nghĩa.
Sau Cách mạng tháng 10 Stalin giữ chức ủy viên nhân dân Bộ Dân tộc (Bộ trưởng Bộ Dân tộc) trong Hội đồng ủy viên nhân dân (Chính phủ cách mạng) do Lenin đứng đầu.
Stalin là ủy viên Hội đồng quân sự cách mạng trong thời gian nội chiến và chống sự can thiệp quân sự của nước ngoài.
Tháng 4 năm 1922, Stalin được bầu làm Tổng Bí thư Ban Chấp hành trung ương Đảng và ông giữ chức vụ đó cho đến khi chết.
Trong thời gian lãnh đạo của Stalin, Liên Xô chuyển từ một nước lạc hậu thành một siêu cường thế giới với tiềm lực công nghiệp và quân sự khổng lồ, nhưng tương phản với đời sống thấp của nhân dân. Để đạt được những mục tiêu của mình, Stalin sử dụng các phương pháp điều hành cứng rắn, bao gồm cả khủng bố nhà nước. Tên tuổi Stalin gắn liền với chủ nghĩa Stalin là các luận điểm chính trị, kinh tế, tư tưởng và phong cách điều hành nhà nước theo phong cách Stalin.
Ngày 1 tháng 3 năm 1953, sau khi ăn tối với Bộ trưởng bộ nội vụ Lavrenty Pavlovich Beria và ba thủ tướng tương lai Georgi Maximilianovich Malenkov, Nikolai Alexandrovich Bulganin và Nikita Sergeyevich Khrushchev ở Moskva, Stalin ngã quỵ xuống ở trong phòng, ông chắc đã bị tai biến mạch máu não làm liệt bên phải của ông. Tuy các cận vệ lấy làm lạ ông không thức dậy như thường lệ vào hôm sau, nhưng họ đang có lệnh không được quấy rầy ông, cho nên cái chết của ông không được khám phá ra cho đến tối hôm đó. Stalin chết bốn ngày sau, ngày 5 tháng 3 năm 1953, thọ 74, và chôn ngày 9 tháng 3. Lý do chính thức của cái chết là chảy máu não (Có thông tin rằng Stalin bị đầu độc). Thi hài ông được giữ trong Lăng Lenin đến ngày 31 tháng 10 năm 1961. Theo quá trình phi Stalin hóa, thi hài của ông bị mang ra khỏi lăng và chôn bên cạnh tường điện Kremlin.
Stalin được đánh giá là có công lao lớn trong việc xây dựng và bảo vệ Liên bang Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Xô Viết (Liên Xô). Tuy nhiên tại phiên họp kín (ngày 25 tháng 2 năm 1956) của Đại hội lần thứ XX Đảng Cộng sản Liên Xô, Stalin bị người kế nhiệm là Khrushchev lên án gay gắt vì lạm dụng quyền hành, sùng bái cá nhân và thiếu tôn trọng ý kiến của đảng.
[sửa] Liên kết ngoài
| Dữ liệu nhân vật | |
|---|---|
| Tên | Stalin, Iosif Vissarionovich |
| Tên khác | Stalin, Josef; Сталин, Иосиф (tiếng Nga); Ста́лин, Ио́сиф Виссарио́нович (tiếng Nga); Iosif Vissarionovich; Dschugaschwili, Jossif Wissarionowitsch; Dzhugashvili, Ioseb (tên thật); ჯუღაშვილი, იოსებ (tiếng Gruzia); Xtalin (tiếng Việt); Xít Ta Lin (từ Hán-Việt) |
| Tóm tắt | Nhà lãnh đạo Xô Viết (1927–1953) |
| Lúc sinh | 6 tháng 12, 1878 |
| Nơi sinh | Gori, Gruzia |
| Lúc mất | 5 tháng 3, 1953 |
| Nơi mất | Moskva, Nga |
