Dyskusja:Plantacja sosnowa

Z Wikipedii

Spis treści 1 Aby było szybciej 2 Literatura 3 Nowa wersja 3.1 Powstanie monokultur sosnowych 3.2 Skutki monokultury gatunkowej 3.3 zjawiska występujące na etapie uprawy: 3.4 zjawiska występujące na etapie młodnika i tyczkowiny: 3.5 zjawiska występujące na etapach drągowiny i starszych: 4 Zobacz też 5 Urywki z literatury 5.1 Argumenty za: Monokultura sosnowa a nie plantacja sosnowa 5.2 Argumenty uzasadniające istnienie terminu plantacja sosnowa i wykazujące wady tego typu środowiska 6 Dyskusja 6.1 propozycja 1. 6.2 propozycja 2. 7 Monokultura sosnowa 7.1 Powstanie monokultur sosnowych 7.2 Skutki monokultury gatunkowej 7.2.1 propunuję tak: Skutki monokultury gatunkowej 7.3 zjawiska występujące na etapie uprawy: 7.4 zjawiska występujące na etapie młodnika i tyczkowiny: 7.5 zjawiska występujące na etapach drągowiny i starszych: 8 Dalsza dyskusja

[edytuj] Aby było szybciej

Edytowałem od p7. ponieważ się trszkę gubiłem historia zmian może wskazywać co innego. Szczególnie polecam wytłuszczone fragmenty - tam są zmiany i kolejne propozycje.--Beentree ^>>> 00:50, 6 sie 2006 (CEST) Wytłuściłem dla lepszej widoczności. --Beentree ^>>> 11:42, 6 sie 2006 (CEST)

[edytuj] Literatura

1. Artykuł na podstawie którego było pisane hasło: "Przyroda Polska" Jadwiga Kanflewska, Michał Siemionowicz. Wydawnictwo Podsiedlik, Raniowski i S-ka.
2. Hodowla Lasu, praca zbiorowa ([1])
   1. schemat na str 9
   2. trochę o gruntach porolnych, genetyce i selekcji, oraz dział II str 97,
   3. Zalesianie gruntów rolnych i nieużytków - Poradnik właściciela)
      Proponuję szczególnie informacje o wymaganiach sosny i możliwościach Bs i Bśw.
3. Ochrona lasu (tu jest wiele odnośnie przełamywania monotonii lasów sosnowych (i nie tylko) obszerna pozycja... aaa i jeszcze jest dużo o owadach żyjących na sośnie)
4. Załęski A.: Plantacyjna uprawa drzew szybko rosnących. W: Poradnik leśniczego. Warszawa: Wydaw. Świat 1991, s.231-241
5. Raport o stanie lasów 2004 (młodszego niedowieźli) (podobnie dobrze jest zerknąć na Sosenkę, oraz siedliska Bs i Bśw)
6. Zeszyt 51 Postępy techniki w leśnictwie. Problematyka genetyki i selekcji drzew leśnych. SITLiD - Warszawa, Świat 1992
7. Maciej Giertych, Doskonalenie składu genetycznego populacji drzew leśnych, SGGW, Warszawa 1989
8. Sławomir Hejmanowski, Plantacyjna uprawa drzew, SGGW, Warszawa 1989
9. Grafika i lament nad plantacją sosnową [2] :)))
10. plantacja drzew [3], słabe źródło info ale skoro ide na ilość, a ładne zdjęcie
11. o hodowli lasów [4]
12. Wielka Encyklopedia Powszechna PWN 1965 mówi o plantacjach sosnowych na niżu i świerkowych na wyżu
13. Ryszard Dzięciołowski, Struktura środowiska leśnego i jej wpływ na populacje zwierząt. Sylwan sierpień 2002, str 23.
14. Zeszyt 60 Postępy techniki w leśnictwie. Problematyka kierunków ekologizacji gospodarki leśnej na przykładzie Leśnych Kompleksów Promocyjnych. Dokładniej: Władysław Barzdajn, Bogdan Drogoszewski, Jacek Zientarski, Naturalne odnawianie drzewostanów sosny zwyczajnej, str 15. SITLiD - Warszawa, Świat 1996.
15. Zeszyt 60 Postępy techniki w leśnictwie. Problematyka kierunków ekologizacji gospodarki leśnej na przykładzie Leśnych Kompleksów Promocyjnych. Dokładniej: Ryszard Sobczak Pielęgnowanie i przebudowa monokultur sosny zwyczajnej na gruntach porolnych., str 38. SITLiD - Warszawa, Świat 1996.
16. Wójcik R. 1999. Odnowienie naturalne sosny (1). Las Polski, 4: 4-6.
17. Wójcik R. 1999. Odnowienie naturalne sosny (2). Las Polski, 5: 16-17.
18. Szwed J., 1992, Zręby zupełne czy odnowienie naturalne sosny (Opinie - polemiki - wnioski - propozycje), Las polski, 5: 16 - 17.
19. Warto zajrzeć na: http://www.lkp.org.pl/ i http://www.salamandra.org.pl.
20. Polecam dokładne przeczytanie opisu pewnej ścieżki.
21. Zdjęcie do literatury: [5]
22. kolejne fotki [6]
23. kolejne fotki [7]
24. kolejne fotki [8]
25. kolejne fotki [9]
26. Krzysztof Pawłowski, MONOKULTURA LEŚNA NIE JEST LASEM, Zielone Brygady nr 7(152)/2000,[10]
27. (E1) Natura 2000 - kompendium, Napisał Instytut na rzecz Ekorozwoju [11]
28. Andrzej Gorzelak, Ekologiczne uwarunkowania lasów na gruntach porolnych, Sylwan, 1996 nr 5 str 29,
29. Karol Mańka, Fitopatologia leśna, PWRiL, Warszawa 1992,
30. Valery Isidorov, Ewa Piroznikow, Jadwiga Jaroszyńska, Joanna Jakubczak, Tadeusz Sacharewicz, Wstępne badania składu oraz sezonowych zmian olejków eterycznych drzew iglastych rosnących w Polsce, Sylwan 1996 nr 7, str 93,
31. Dariusz Piasecki, Sezonowe zmiany allelopatycznego wpływu roślin na wzrost grzybni Heterobasidion annosum, Sylwan 1998 nr 8, str 43
32. * Tadeusz Marszałek, Nasze dziedzictwo leśne, Postępy techniki w leśnictwie , Zeszyt specjalny XLII, PWRiL, Warszawa 1988
33. Red. Jerzy Krupka, Ryszard Dzieciołowski, Zygmunt Pielowski... , Łowiectwo, PWRiL, Warszawa 1989 str 161,

[edytuj] Nowa wersja

Poniżej wersja hasła wg. Beentree.

---

Monokultura sosnowa – specyficzny ekosystem, forma roślinna tworzona głównie przez sosnę zwyczajną. Tego typu las gospodarczy charakteryzuje się małym zróżnicowaniem gatunków roślin i zwierząt co stanowi o ubogim łańcuchu pokarmowym.

[edytuj] Powstanie monokultur sosnowych

Tworzenie takich jednorodnych lasów, zostało wymuszone przez rosnące zapotrzebowanie na drewno. W wiekach XVII-XIX nastąpił rozwój nieznanych dotychczas gałęzi przemysłu zużywających ogromne ilości surowca drzewnego. Dużą rolę odegrał tu rozwój górnictwa i kolejnictwa, w okresie tym odkryto również technologię produkcji papieru opartą na surowcu drzewnym a także technologię chemicznego przerobu drewna dla potrzeb przemysłu włókienniczego. Lesistość Polski, wynosząca jeszcze w 1920 r. około 38 %, zmalała do 20,8 % w 1945 r. Odwrócenie tego procesu nastąpiło w latach 1946-70, kiedy w wyniku zalesienia ponad 1,2 mln ha lesistość Polski wzrosła do 27,0 %. Średni roczny rozmiar zalesień wynosił wówczas około 30 tys. ha, a w szczytowym okresie 1961 -65 - ponad 55 tys. ha. W Polsce powstawały lite uprawy sosny zwyczajnej -szybko rosnącej, nie tylko na piaszczystych glebach, gdzie sosna jako jeden z nielicznych gatunków polskich drzew radzi sobie doskonale ale również na siedliskach leśnych o dużo większej żyzności. Na skutek błędów realizacji kolejnych Programów Zwiększania Lesistości Kraju powstały na bardzo dużych obszarach porolnych (różnych klas gleby) jednogatunkowe uprawy sosnowe, często o przypadkowych proweniencjach.

Podsumowując: sosnę często przypadkowego pochodzenia sadzono w następstwie wcześniejszych wylesień, na przypadkowych miejscach tak geograficznie jak i siedliskowo.

cdn... trochę ruchu, kolacja, zimne ...chmmm i będzie dalej.--Beentree ^>>> 19:24, 4 sie 2006 (CEST)

[edytuj] Skutki monokultury gatunkowej

Bez względu na rodzaj następstw monokultura sosnowa wpływa negatywnie na całokształt swego środowiska. Ponieważ następstwa te zmieniają się wraz z wiekiem można je podzielić według tego kryterium i umiejscowić je w określonym miejscu czy warstwie młodego lasu:

[edytuj] zjawiska występujące na etapie uprawy:

• występujące w glebie, ubogiej warstwie próchnicy i runa:
  Bez względu na pochodzenie uprawy, sztuczne czy z samosiewu, drzewka konkurują ze swymi sąsiadami o składniki pokarmowe i wodę (światło również).
  • Na gruntach porolnych (w efekcie zalesień) sosny w warstwie ryzosfery stykają się głównie z bakteriami i grzybami, które rozkładają celulozę- dostarczaną przez rośliny zielne. Sosny początkowo przyrastają bardzo szybko, co jest związane z dużą ilością łatwo przyswajalnego azotu. Drzewa stają się bardziej podatne na choroby igieł i pędów (niedostateczne drewnienie i wrażliwość na skokowe zmiany temperatur).
  • Na gruntach leśnych (w efekcie odnowień) sosny w warstwie ryzosfery (jak i w całym profilu glebowym) stykają się z ligniną dostarczaną przez pozostawione systemy korzeniowe, oraz substancje organiczne wydzielane przez te korzenie i dyfundowane do gleby. Lignina rozkładana jest przez grzyby, jej biodegradacja warunkuje biogenezę humusu.
  • Szkodniki owadzie występujące w glebie, zagrażające uprawom sosnowym, są w zasadzie takie same jak w przypadku szkółek leśnych, są to: Chrabąszcz majowy ( Melolontha Melolontha), Chrabąszcz kasztanowy (Melolontha hipocastani), Guniak czerwczyk (Amphimallon solstitiale), Wałkarz lipczyk ( Polyphylla fullo), Sprężyki (Elater) i Rolnice (Agrotis).
  • Zabiegi gospodarcze tej warstwy dotyczą ograniczają się usuwania chwastów.
• występujące wspólnie w warstwie runa i koron młodych drzewek:
  • Duże zgrupowanie sosen na małej przestrzeni powoduje zwiększenie zainteresowania ze strony jeleniowatych, które chętnie zgryzają pędy, przynosząc najwięcej szkód gospodarczych w przypadku zgryzienia pędów głównych. Często można zauważyć, szczególnie w borach zagrody chroniące uprawy przed jeleniowatymi (zagrody takie zdejmuje się w wieku 10 lat uprawy). Zagrody te jednocześnie uniemożliwiają wstęp dzikom (jeżeli została użyta do budowy gęsta siatka również zającom). Ogrodzenie takie skutecznie ogranicza przestrzeń życiową zwierząt. Istnieją badania świadczące o tym, że wilki podczas polowania wykorzystują istniejące ogrodzenia. W miejsce zagród można stosować smarowanie pędów głównych repelentami (odstraszające zapachem i smakiem, nie są trujące), nakładać specjalne osłonki (niestety zdarzają się osłonki zjedzone, przez co zwierzę cierpi). Chroniąc drzewka przed spałowaniem można stosować owijanie odpowiednich okółków pakułami.
  • Owady są na etapie uprawy częstym powodem zamierania drzewek. Należą do nich: Szeliniak sosnowy (Hylobius abietis), Szeliniak świerkowy (Hylobius pinastri), Smolik znaczony (Pissodes notatus), Sieciech niegłębek (Philopedon plagiatus), Zmiennik sp. (Strophosomus), Skośnik tuzinek (Exoteleia dodecella), Zwójka sosnóweczka (Rhyacionia buoliana), Zwójka odroślaneczka, Zwójka pędóweczka, Zwójka żywiczaneczka, Rozwałek korowiec ( Aradus cinamomemus), Opaślik sosnowiec (Barbitistes constrictus), Osnuja sadzonkowa (Acantholyda hierogliohica), Borecznik rudy (Neodiprion seltifer), Kluk czarny (Otiorrynchus niger), Zakorek ( Hylastes).
  • Grzyby pasożytnicze głównie należy tu wymienić:
    • Skrętaka sosny (Melampsora pinitorqua); powodującego zniekształcenie młodych pędów. Drugim żywicielem grzyba jest osika lub białodrzew co powoduje, że upraw sosnowych nie powinno się zakładać w pobliżu tych drzew. O ile na gruntach porolnych z dala od kompleksów leśnych taka izolacja jest możliwa o tyle w przypadku powierzchni odnawianej jest to mało prawdopodobne. Dodatkowo osiki w żyźniejszych częściach uprawy chętnie się odnawiają z samosiewu.
    • Osutkę sosny (Lophodermium pinastri) atakującą igły, zakażenie następuje od końca wiosny do późnej jesieni; zimą igły brunatnieją, pokrywają się czarnymi plamkami a wiosną opadają. Grzyb jest przede wszystkim groźny dla sosen do 5 roku życia.
  • Zabiegi gospodarcze. Do następnej fazy – młodnika przetrwają najsilniejsze co niestety dla gospodarza nie zawsze oznacza najlepsze. Rola leśnika polega tu na popieraniu w tzw. czyszczeniach najlepszych drzewek ale jednocześnie nie takich, które głuszą pozostałe (tzw rozpieracze). Regulowanie składu gatunkowego uprawy polega przede wszystkim na popieraniu sosny (i innych stanowiących domieszki) kosztem osiki, wierzby. Jednocześnie wszelkie gatunki chronione i owocowe (jarząb pospolity, czeremcha zwyczajna i in.) pozostawia się bez ingerencji- stanowią skromny azyl i bazę pokarmową dla ptactwa. Na gruntach porolnych zakłada się w celu urozmaicenia składu gatunkowego tzw. remizy. Na gruntach leśnych na etapie planowania uprawy pozostawia się tzw, punkty oporu biologicznego. Na tym etapie w drugim lub kolejnym nawrocie czyszczeń w zasadzie dalej popiera się zdrowe sosny. Można wykonać też podkrzesywanie ale wykonuje się je wtedy, gdy nie istnieje niebezpieczeństwo spałowania pni przez zwierzynę (albo tej zwierzyny nie ma albo w pobliżu istnieje lepszy pokarm).
  • W poszukiwaniu maślaków szczególnie zwyczajnego (Suillus luteus), Rydzów ((Lactarius deliciosus)), borowików szczególnie szlachetnego (Boletus edulis) i sosnowego (Boletus pinophilus) oraz zielonki (Tricholoma equestre) i podzielonki (Tricholoma portentosum) całe tłumy zbieraczy niszczą ubogą ściółkę zubożając środowisko leśne o zebrane grzyby i zniszczoną grzybnie mikoryzowe. Obecność ludzi niepokoi całą występującą tam faunę. XXXXXXXXXXX XXXX oczywiście można połączyć terminy występowanie grzybów z innymi terminami (rozwoju, wysiewu (samosiewu), wylęgu, rodzenie etc...) ale to jest rozrost artykułu do pracy profesorskiej.... jeżeli są jakieś szczególne sugestie ... owszem można coś dodać o wywoływaniu pożarów przez zbieraczy grzybów czy jagód, o "trosce o maluteńkie, samotne zwierzątka", o hałasie występującym przy "spotkaniach rodzinnych" ... ale teraz (już w tej chwili) nie znajdę literatury chocby ocierającej się o problem.... XXXXXXXXXXX

o te zjawisko

[edytuj] zjawiska występujące na etapie młodnika i tyczkowiny:

• występujące w glebie, ubogiej warstwie próchnicy i runa:
  • Mniej więcej po 20-30 latach prowadzenia uprawy sosnowej na gruntach porolnych, w glebie zaczyna brakować potasu. W tym krytycznym momencie opad igliwia nie jest w stanie wyrównać strat szczególnie w zasięgu ryzosfery. Szybki wzrost drzew ulega zahamowaniu, a rozwijająca się Huba korzeniowa (Heterobasidion annosum) powoduje niekiedy znaczny spadek zadrzewienia. Szybki rozwój huby korzeniowej jest możliwy ponieważ grzyby i rośliny inhibitujące rozwój korzeniowca są nieliczne. Rośliny typowe (bez wskazywania siedlisk) dla terenów leśnych jak: perłówka zwisła (Melica nutans), Zawilec gajowy (Anemone nemorosa), Konwalia majowa (Convallaria majalis), Jarząb pospolity (Sorbus aucuparia) oraz wdzierająca się do polskich lasów Czeremcha amerykańska (Padus serotina), nie pojawiają się samorzutnie pod koronami młodych drzew, czego jednym z powodów są złe warunki świetlne. Wymienione rośliny posiadają w swoich organach (wydzielinach korzeni czy w liściach) inhibitory rozwoju grzybni korzeniowca.
  • Podobne warunki rozwoju tego grzyba na gruntach leśnych, mogą zostać sprowokowane sztucznymi zabiegami gospodarczymi, osłabiającymi wymienione czynniki oporu.
• występujące wspólnie w warstwie runa i koron młodych drzew:
  • Owady zagrażające monokulturom sosnowym na etapie młodnika są podobne jak w fazie uprawy, zaczynają być groźne owady drzew starszych (wyszczególnione dalej). Jednocześnie zaczynają być groźne szkodniki wtórne: Cetyniec większy (Tomicus pipiperda), Smolik drągowinowiec ( Pissodes piniphilus), Przypłaszczek granatek (Phaneops cyanea), Kornik ostrozębny (Ips acuminatus), Wykarczak sosnowy (Criocephalus rusticus), Żerdzianka (Monochamus), Cetyniec mniejszy (Tomicus minor), Drwalnik paskowany (Typodendron lineatum).
  • Faza młodnika rozpoczyna okres trzebieży. Trzebieże mają zadanie m.in. zagwarantować prawidłowy przebieg oczyszczania się pni z gałęzi i wysoką wartość techniczną surowca. W związku z czym usuwa się tu wadliwie ukształtowane drzewa, popierając jednocześnie drzewa gonne, zdrowe, o równomiernie rozgałęzionej koronie umiejscowionej w górnej części drzewostanu.
    • Na glebach porolnych, i bardzo suchych siedliskach można zrezygnować z usuwania drzew suchych (zostawia się je ścięte pod koronami, za wyjątkiem pasów przeciw pożarowych, gdzie suche drzewa i gałęzie wynosi się w głąb drzewostanu). Usuwa się drzewa chore i osłabione oraz tzw. posusz czynny, ograniczając rozprzestrzenienie się szkodników i chorób.
    • Po wykonaniu trzebieży leśnik chcąc zmienić ryzyko zarażenia korzeniowcem wprowadza sztucznie na ścięte pnie Żylicę olbrzymią. (Phlebia gigantea) -grzyba inhibitującego rozwój huby korzeniowej (i innych) oraz ograniczającego rozwój owadów w martwych pniakach. Zaraz za Żylicą (potocznie zwaną Flebią) wprowadzają się mykofagi, które przyczyniają się do przenoszenia nie tylko grzybni i zarodników Flebii ale również innych w tym szkodliwych grzybów: wspominanego korzeniowca, Huby pospolitej (Fomes fomentarius), Huby sosnowej (Phellinus pini) i inne.
    • Po pierwszym nawrocie trzebieży schematyczny obraz młodnika przypomina o swoim sztucznym pochodzeniu. W przypadku powstania z samosiewu obraz jest podobny, choć mogą wystąpić większe różnice w wysokościach poszczególnych biogrup drzew, stwarzając namiastkę struktury dwu lub wielopiętrowej.
  • wraz z prowadzonymi trzebieżami leśnicy wprowadzają sztucznie podszyt i podrost. Jeżeli istnieje taka możliwość przystępują do przebudowy wprowadzając w zależności od zasobności siedliska odpowiednie gatunki drzew znoszących ocienienie górne i boczne, a także gatunki biocenotyczne. Będą tu wysadzane: Brzoza brodawkowata, Olsza szara (na skrajnie suchych siedliskach również Olsza zielona), Dęby, Świerki pospolite, Lipy, Klony i gatunki owocowe. Nowe drzewka będą wykorzystywały istniejące luki i prześwietlenia. Wprowadzenie podszytów i podrostów powoduje nieznaczną zmianę struktury dna lasu. Nowymi drzewkami może zainteresować się zwierzyna. Brak osłon kryjących zdolnych ukryć zwierzęta powoduje, że jej żer będzie bardzo niespokojny.
  • Na tym etapie rozwoju monokultura sosnowa staje się zagrożeniem pożarowym dla siebie jak i otaczających drzewostanów. Ściółka w lasach iglastych łatwo ulega przesuszeniu, a z uwagi na dużą zawartość ponad 30 różnych związków chemicznych składających się na palne olejki eteryczne i możliwość ich samozapłonu (już przy 50 stopni Celsjusza), przebywanie w takim lesie podczas upałów jest niebezpieczne. W młodnikach jak i w tyczkowinach sosnowych często dochodzi do pożarów, w tym najgroźniejszych – wierzchołkowych.
  • Zbieracze grzybów poszukują oprócz wymienionych wcześniej (maślaki powoli się wycofują) cenną Kurkę- ponownie niszcząc ściółkę i niepokojąc zwierzęta.

[edytuj] zjawiska występujące na etapach drągowiny i starszych:

• występujące wspólnie w warstwie runa:
  • Rośliny runa o ile nie pojawiły się już wcześniej (na tym etapie pokrywa gleby powinna być zazieleniona)- wkraczają, bądź wkroczyły gatunki specyficzne dla danego siedliska leśnego (Borówka czarna (Vaccinum myrtillus), Wrzos zwyczajny (Calluna vulgaris) i inne typowe dla borów). W dalszym ciągu istnieje zagrożenie ze strony Korzeniowca wieloletniego, choć gleba ma już dużo odpowiednich inhibitorów.
  • Na siedlisku boru suchego roślinnośc będzie nieliczna.
• występujące wspólnie w warstwie podszytu i podrostu:
  • Podszyt i podrost powinien na tym etapie osiągnąć wysokość umożliwiającą zastosowanie go przez zwierzynę jako osłon kryjących.
  • Jeżeli ilość niższych pięter jest zbyt mała ponawia się wprowadzanie podszytu i podrostu
• występujące wspólnie we wszystkich warstwach drzewostanu:
  • Zbieracze grzybów nadal plądrują ściółkę i płoszą zwierzynę.
• występujące w warstwie koron i pni sosen:
  • Pojawiają się z większym nasileniem i utrzymują do starości drzewostanu szkodniki: Strzygonia choinówka (Panolis flammea), Barczatka sosnówka (Dendrolinus pini), Poproch cetyniak (Bupalus piniarius), Osnuja gwiaździsta ( Acantholyda nemoralis), Brudnica mniszka (Lymantria monacha), Zawisak borowiec ( Hyloicus pinastri), Borecznik sosnowy (Diprion pini).
  • Wyższe partie pni w obrębie korony są atakowane przez obwar sosny (Endocronartium pini i Cronartium flaccidium) tworząc tzw, suchoczuby. Szkodniki pierwotne i wtórne atakują porażone drzewo zwabiając jednocześnie dzięciołowate, które znajdują dobry materiał do budowy dziupli.
  • Dłuższe okresy nawrotów trzebieży późnych uspokajają zwierzęta, w tym również ptactwo drapieżne.

W większości okresu życia monokultury sosnowej działania gospodarcze zmierzają do jej przebudowy.

[edytuj] Zobacz też

• bór sosnowy
• sosna zwyczajna

Pojęcia pojawiające się w tym wątku:

• plantacja,
  • plantacja nasienna drzew leśnych,
    • plantacja nasienna sosny nazywana jest w skrócie plantacją sosnową i w takim kontekście pojawia się ta nazwa w większości przypadków użycia,
  • plantacja drzew szybko rosnących (może wystarczyłoby plantacja drzew a w środku, że szybko rosnących ?) XXXXXXXX nie, bo istnieją również plantacje drzew do zadrzewień (nie szkółki), plantacje drzew ozdobnych i coś jaszcze mi dzwoni...--Beentree ^>>> 01:06, 6 sie 2006 (CEST) XXXXXX
• monokultura
  • monokultura sosnowa

[edytuj] Urywki z literatury

[edytuj] Argumenty za: Monokultura sosnowa a nie plantacja sosnowa

Wycinki literatury i wnioski.

1. W Zasadach Hodowli Lasu (ZHL art. 129): „W plantacyjnych uprawach szybko rosnących drzew leśnych uprawia się wyróżnione populacje drzew o podobnych wymaganiach siedliskowych i uprawowych oraz wyrównanych, znanych cechach wzrostowych i jakościowych. Mogą być też uprawiane klony – wegetatywne potomstwo dobrze poznanych drzew o wyrównanych cechach wzrostu. Przy plantacyjnych uprawach szybko rosnących drzew zakłada się zwiększenie produkcji drewna z jednoczesnym skróceniem cyklu produkcji. (art. 127 -60 lat) Jest to możliwe przy uprawianiu odmian lub wegetatywnego potomstwa drzew wyselekcjonowanych wśród szybko rosnących gatunków leśnych lub wyhodowanych w drodze kontrolowanego krzyżowania, osiągających wcześnie kulminację przyrostu miąższości w optymalnych warunkach wzrostu. Warunki takie można osiągnąć przez odpowiedni dobór siedliska, właściwe przygotowanie gleby, intensywne jej pielęgnowanie i nawożenie oraz zapewnienie drzewom dostatecznej przestrzeni życiowej.” W art. 130 są wymienione gatunki (niestety sosny zwyczajnej nie ma na liście). W art. 131 p6 znajdziemy: „Zaleca się zakładanie upraw plantacyjnych przynajmniej dwugatunkowych, z jednym gatunkiem podstawowym (produkcyjnym), a drugim pielęgnacyjnym. W uprawach dwugatunkowych należy łączyć gatunki światłożądne z cienioznośnymi w celu osiągnięcia struktury dwupiętrowej, umożliwiającej uzyskanie większych efektów produkcyjnych.”. Co niestety dyskwalifikuje hasło jako plantacje jednogatunkowe do celów produkcji drewna.

   Kontrargument: "zaleca się", wiemy o tym, mamy dobre leśnictwo i naogół miesza się gatunki drzew aby niebyło monotonności gatunkowej. Plantacje sosnowe, choc się od nich odchodzi są sadzone i były sadzone co sam Beentree mówił. Nie ma tu też wspomnianej monokultury sosnowej za którą obstajesz. Co do dyskwalifikacji wiadomo (i wykaże to w argumentacji) że drewno sosnowe sadzi a zwłaszcza sadziło się w celu uzyskania drewna.

1. W tabeli 1 (ZHL- str 123) są gospodarcze typy drzewostanów i orientacyjny skład gatunkowy upraw według typów siedliskowych lasu w poszczególnych krainach i dzielnicach przyrodniczoleśnych. Dla ubogich siedlisk borowych (Bśw, Bs a nawet Bw i Bb) w składzie uprawy gro stanowi sosna. W §97.p6, jest zapis o formach zmieszania, a w tabeli 6 (strona 80) zamieszczone są orientacyjne liczby sadzonek na 1 ha odnowień lub zalesień i formy zmieszania gatunków i jakby nie patrzeć sosna ma zawsze formę wielkokępową. W tych samych zasadach czytamy w rozdziale 6 §102.p7, że: „Na słabych siedliskach borowych, gdzie dominującym gatunkiem jest i pozostanie sosna, przebudowa wielkoprzestrzennych układów monolitycznych powinna polegać na stopniowym urozmaicaniu ich struktury wiekowej i przestrzennej, przez stosowanie rozrębów w celu przyspieszenia użytkowania rębnego i budowy układu ostępowego oraz na wprowadzaniu domieszki gatunków liściastych o małych wymaganiach glebowych i wilgotnościowych w formie dolesiania luk i przerzedzeń lub wprowadzania podszytów, wykorzystując mikrorelief i mikrosiedliska”. Oczywiście ciśnie się pytanie dlaczego przez długi okres czasu pozostawia się taką niekorzystną strukturę? A może nie jest ona niekorzystna? Może jednak zwierzątka ją lubią? (Te pytania należy rozwinąć i podać szersze niż poniżej wytłumaczenie) Zacznijmy od ekologicznych podstaw gospodarki leśnej… Taka sosna zwyczajna rośnie sobie całkiem nieźle jak się jej nie przeszkadza na piaseczku, po pożarze i w ogóle do życia wiele nie potrzebuje. Lepiej będą rosły trzy sosenki obok siebie, będą się trochę kłócić o światło, wodę i pokarm, ale to zaprocentuje w przyszłości… Tak więc przyspieszając i wspomagając naturalne procesy sadzi się sosny np. 10 tys na ha (to i tak mało w porównaniu do naturalnego obsiewu). Przez jakieś 10-20 lat są same kłopoty z takim tworem: bo to trzeba, uzupełniać, poprawiać, usuwać chore i martwe. Niestety zwierzątka też lubią sobie w takiej uprawie porządzić (raport str 45, nie są wyszczególnione szkody w uprawach sosnowych). Zgryzą wszystko w zasięgu a i ruszać się przy tym dużo nie trzeba. Jak uprawa dojdzie do 1,5-3 m to nawet chętnie w niej przebywają- dalej jest pokarm i jest się gdzie ukryć. Potem zmienia się trochę pokarm, rzadziej młode pędy a częściej jest zjadana korowina … trwać to może jakiś czas powiedzmy przez 10 (do20) lat. Później dostępność pokarmu jest mniejsza ale dalej jest gdzie się ukryć. Krytycznym momentem dla zwierzaków może być pierwszy termin czyszczeń wczesnych. Drzewka się nieco przerzedzają, przeszkadzające sosnom inne gatunki się ogławia (nie licząc chronionych)-przeważnie są to brzozy, być może wierzby, osiki i czeremchy (ubogie siedlisko). W kolejnych czyszczeniach w zasadzie dalej popiera się zdrowe sosny. Można wykonać też podkrzesywanie (patrz ZHL §142.p8) ale wykonuje się je wtedy, gdy nie istnieje niebezpieczeństwo spałowania pni przez zwierzynę (albo tej zwierzyny niema albo nie interesuje się lichą sosną). Zdjęcie według mnie przedstawia młody las sosnowy – etap tyczkowiny, po podkrzesywaniu.

Tu należy dodać rozwój drzewostanu po 20 roku życia, uzasadnić i wymienić terminy przebudowy i konieczne zabiegi.

1. O! To jest dobry fragment! Z tego można dobrać do nowego artykułu wiele ciekawych informacji. Niestety niewspomina się ani monokultury ani plantacji mówi się tylko o "układach monolitycznych. Coprawda w tym argumencie nie widać nic co mogłoby sugerować że dotychczasowa treść jest błędna, co najwyżej zbyt skromna i nierozwinięta. Ciekawe jest zwłaszcza info że monokulture-plantacje mozna urozmaicać przez przeżedzanie sosenek a sadzenie małowymagających roslin liściastych. Nie widze tu jednak niczego poza twoim sugestiom co by przeczyło niewątpliwym wadom tego srodowika przed urozmaiceniem

1. Co do owadów opisując monokulturę sosnowa można dorzucić informacje z raportu 2004 (str. 42).

Przykładów naturalnych (półnaturalnych, wspomaganych –tu należy się wybrać odpowiednią formę aby nie było POV) monokultur sosnowych jest wiele w polskich lasach. Tak na dziś i na w tej chwili nie zaglądając do googli znalazłem opis z nadleśnictwa Gubin (podaje w literaturze poz. nr15) jest tam mowa monokulturze o zróżnicowanej strukturze wiekowej i piętrowej.

Opis pewnej monokultury: Młodnik sosnowy
Zupełnie inaczej wygląda las po drugiej stronie ścieżki. Położony jest na zboczu piaszczystej skarpy. Jest to typowa monokultura sosnowa sztucznie wprowadzona na to miejsce przez człowieka. Naturalny las charakteryzuje wielowarstwowość, różnogatunkowy drzewostan i podszyt oraz bogactwo florystyczne runa. Każdy gatunek drzewa stwarza pod swoją koroną inne warunki życiowe dla rozwoju roślin zielnych, mchów i krzewów. Inna jest tam wilgotność czy nasłonecznienie. Również w glebie odbywa się podział substancji odżywczych. Jedne rośliny czerpią je z warstw płytszych a drugie z głębszych. tych zależności niestety nie ma w lesie monokulturowym. W związku z tym jest on ubogi gatunkowo. Zupełny brak podszytu i bardzo ubogie runo powoduje szybkie przesuszanie się ściółki w okresie letnim, co dodatkowo przyczynia się do wzrostu zagrożenia pożarowego.

--Beentree ^>>> 20:30, 31 lip 2006 (CEST)

1. wspomina się monokulture sosnową, wiele info o różnych gatunkach, przystępuje do mojej argumentacji Sobol 12:24, 4 sie 2006 (CEST)

[edytuj] Argumenty uzasadniające istnienie terminu plantacja sosnowa i wykazujące wady tego typu środowiska

Zapoznałem sie z argumentami drugiej opcji, jest tam kilka ciekawych informacji, warto zwłaszcza podkreslić w nowym artykule to iz trudno sadzic lasy tak aby nie było monotonności gatunkowej i że takie lasy moga byc urozmaicane. Beentree podał olbrzymie pliki i duże liki jednak te fragmenty yglądają dość skromnie, jeżeli wziąć pod uwage jakie stawiano mojej wiarygodności zarzuty. Podane argumenty swiadczą o zbyt małej objętości mojego artykułu ale nie o jakichkolwiek błędach. Teraz ja podam argumenty tylko musze upiec rybe :). Człowiek też musi cos jeść, nie tylko klikać :). Sobol 12:36, 4 sie 2006 (CEST)

ojej ale przedemną cytowania: "Przyroda Polska" Knaflewska, Siemionowicz:

Rozdział z wielkim nagłówkiem Plantacja sosnowa Kurczenie się naturalnych lasów i wzrost zapotrzebowania na drewno sprawiły że już pod koniec XVIII wieku zaczęto na szeroką skale tworzyc plantacje drzew. Ponieważ zalesiano naogół ziemie słabe, nie nadające się pod uprawe zbóż, na polskich nizinach najczęśćiej sadzono dobrze rosnące na piaskach sosny. Aby w sztucznym lesie wytworzyły się skomplikowane zalezności występujące w środowiskach naturalnych potrzeba stuleci. Jego zasiedlanie przez rosliny i zwierzeta jest szybsze, jesli mają one w poblizu swoje siedliska. Skupiska drze tego samego rodzaju w w tym samym wieku zapewniają odpowiednie warunki tylkio nielicznym gatunkom zwierząt. DFla wielu brakuje pokarmu lub jest on dostępny tylko przez część roku. Regularne rozmieszczenie drzew o równej wysokości oraz ubóstwo podszytu utrudnia znalezienie kryjówek. W jednorodnych lasach miejsca na gniazda dla ptaków znajduje się niewiele, drzewa są więc bezbronne wobec masowo pojawiających się owadów. Larwy chrząszczy niszczą korzenie, gąsienice nocnych motyli - igły i liście, zaś korniki i kołatki - drewno. Brudnica mniszka już w połowie ubiegłego stulecia spowodowało ogromną klęske, która powtarzała się jeszcze kilkakrotnie. Przyczyna olbrzymich strat są pożary. Ściółka w lasach iglastych łatwo ulega przesuszeniu, a unoszące się w powietrzu zywiczne olejki sosny zapalają się juz przy 50 stpni celcjusza. Tylko w roku 1992 spłoneło w polsce 440 km kwadratowych lasów, czyli obszar większy od kampinowskiego parku narodowego. Dla poleprzenia wealorów przyrodniczych i gospodarczysz borów sosnowych wprowadza się do nich gatunki lisciaste, dęby i brzozy. Unika się wycinania dużych przestrzeni i pozostawia niektóre starsze drzewa do czasu wyrosnięcia nowo zasadzonych. Daje to szanse przetrwania nie tylko zwierzętom ale roslinom runa. Na likwidacje ksutków rabunkowej gospodarki lesnej trzeba jednak czekać wiele lat. Ubogie w roślinność i zwierzyne bory sosnowe stanowią raj dla grzybiarzy. W lasach tych rosną borowiki rydze, kurki, podgrzybki, gąski... W młodnikach pospolite są maślaki. Wszystkie te grzyby mogą żyć jedynie w pobliżu korzeni drzew, z których dokonują obustronnie korzystnej wymiany substancji pokarmowych. Z popularnych gatunków tylko koźlarze wiążą się z drzewami lisciastymi.

W naturalnej puszczy sole mineralne pobierają przez drzewa z ziemi natrafiają do niej z powrotem za posrednictwem grzybów i bakterii rozkładających ich szczątki. Tam gdzie prowadzi się gospodarke lesną glebe wzbogacają jedynieopadające szpilki i gałązki. Substancje zgromadzone w pniu drzeqwa opuszczają las na zawsze.

Opadajace z drze igły tworzą rodzaj ściułki który zakwasza glebe i utrudnia rozwój roslin. Typowymi krzewami są jałowce, w bogatrzych glebach pojawiają się porosty i borówki brusznice. Młoda sosnowa plantacja robi często przygnębiające wrażenie

[edytuj] Dyskusja

Tu omawiamy kwestie merytoryczne.

Uprzejmie proszę o zapoznanie się z treścią Plantacja drzew szybko rosnących, musiałem (chciałem) napisać ten artykuł aby szczegółowiej zabrać się do monokultury sosnowej. Pozdrawiam. --Beentree ^>>> 03:37, 4 sie 2006 (CEST)

[edytuj] propozycja 1.

Po przeczytaniu wielu plantacjii drzew i plantacji sosnowych muszę nieco zweryfikować swój pogląd na temat sensu istnienia hasła plantacje sosnowe. TAK- powinno zostać. Jednak nie zgadzam się z jego obecną treścią. Zanim przebuduję swoja monokulturę proponuję następującą treść plantacji sosnowej:

---

Plantacja sosnowa - określenie potoczne, jak również stosowane przez niektóre środowiska społeczne i naukowe monokultury sosnowej - pojęcia stosowanego w terminologii leśnej.

Podobieństwo jednogatunkowej uprawy leśnej oraz kolejnych etapów rozwoju drzewostanu jednogatunkowego do plantacji drzew szybko rosnących jest źródłem wielu polemik, oraz krytyki gospodarki leśnej prowadzonej przez leśników.

Zobacz również:

• plantacja nasienna drzew leśnych

---

Starałem się aby było neutralnie.--Beentree ^>>> 13:21, 4 sie 2006 (CEST)

świetny nagłówek ale mam nadzieje Beentree ze na tym nie kończysz? Sobol 14:37, 4 sie 2006 (CEST)

Widzisz... to nie nagłówek. Zgadzamy się obaj, że jednogatunkowe zbiorowisko drzew leśnych (aby nie używać konfliktowej nazwy) ma swoje poważne wady, ma swoją genezę historyczną -w źle pojmowanej, prowadzonej gospodarce leśnej - przyznasz, że stanowisko leśników zmieniło się w tej materii bardzo, nie zgadzam się ze wszystkimi wadami tego zbiorowiska a niektóre z nich mógłbym jeszcze bardziej uwydatnić. Zdecydowaną większość sensu artykułu przeniósłbym do pojęcia monokultury sosnowej.
Za jakiś czas wyszczególnię punkty różniące nasze stanowiska co do skutków czy wad plantacji/monokultury (nie będzie ich dużo i będą mam nadzieję uwzględniały różne uwarunkowania).
A kończąc- Artykuł o plantacji sosnowej powinien według mnie właśnie tak wyglądać. Można ale chyba nie potrzeba rozwinąć kwestię podobieństw. Natomiast rozbudowa w kierunku, którejkolwiek "racji" czy obu naraz może spowodować wstawienie NPOV. --Beentree ^>>> 15:00, 4 sie 2006 (CEST)

obawiam się że kiedy zacytuje Przyrode Polską moje informacje będą niepodważalne, a wtedy taki stubik to byłaby czysta kastracja hasła. Wypisałem z tych twoich trzech cytatów te informacje których artkuł nieposiada, nie wyłapałem żadnych błędów w mojej wersji. Plantacja sosnowa trzeba wzbogacic a z monokultury zrobimy redirecta. hmmm? Sobol 15:11, 4 sie 2006 (CEST)

Przeszukując kilka słowników i encyklopedii (papierowych) nie znalazłem hasła "plantacja sosnowa" (google 50), "monokultury sosnowej" też brak (gogle 100). Ponieważ sosny mamy w kraju dużo i w wielu lasach stanowi trzon budowy drzewostanu - jakiś zapis powinien się znaleźć. Poruszamy sie w zagadnieniach gospodarki leśnej - prowadzonej przez specjalistów (rozumiem, że cytat z Przyrody Polskiej będzie temu przeczył), którzy to specjaliści też nie są zadowoleni z nazwy monokultura (zbyt nikły jest procent upraw złożonych tylko z sosny), ale przyjęli tę nieszczęśliwą nazwę do swego fachowego języka. Problem polega na tym, że zdefiniowali również termin plantacja (drzew szybko rosnących, nasienna) i określenie plantacja sosnowa fachowo, (bardzo fachowo) jest skrótem od plantacji nasiennej (bo sosnowych szybko rosnących zwyczajnie nie ma). Rozwiązanie, które zaproponowałem, jest zgodne z naukami leśnymi, z oficjalnymi, wielokrotnie przebadanymi zjawiskami (choć zapewne jeszcze wielokrotnie i dokładniej będą badane). Jeszcze jakiś czas temu nie widziałem potrzeby istnienia hasła "plantacja sosnowa" jak już wiesz zmieniłem zdanie, ale treść zwyczajnie do hasła nie pasuje i powtórzę: w związku z tematyką leśną hasło "plantcja sosnowa" z obecną treścią jest nieencyklopedyczne bo opisuje zjawisko pod złą nazwą.

...z tych twoich trzech... - nie wiem, czy podważasz autorytet mój, autorów literatury czy zapomniałeś usunąć słowo "tych"- mam nadzieję, że to ostatnie.
Czekam na literaturę.--Beentree ^>>> 16:12, 4 sie 2006 (CEST)

Nie denerwuj się Beentree, ale spójrz na to chłodno - zaraz sam się przekonasz że mój artykuł jest niepodważalny, mozna go tylko wzbogacić. Twoja wersja to świetny nagłówek ale gdyby tak zastapic nim całą rozbudowaną treść to byłaby czysta kastracja. No i teraz widze że twoje cytaty, za wyjątkiem trzeciego wzmianki z oschłych raportów są słabsze od mojej Przyrody. Ale to ocenią inni. Fakt faktem że twoja stubowa wersja jest nie do przyjęcia. Sobol 16:21, 4 sie 2006 (CEST)

Kastracji treści ja rozumiem nie będzie, bo część faktów będzie zawarta w monokulturze sosnowej. --Nova 16:49, 4 sie 2006 (CEST)

Ja też w dostępnych mi słownikach i encyklopediach biologicznych nie znalazłam terminu plantacja sosnowa, każdorazowo pisano o jednogatunkowych lasach sosnowych w kontekście monokultury. Ale, jak czytam hasło plantacja drzew szybko rosnących, to odnoszę wrażenie, że to jest kwestia stosowanego nazewnictwa, jedno się przyjęło, drugie nie bardzo. Może jeszcze czegoś nie złapałam, ale wytłumacz mi Beentree, dlaczego mówimy o plantacji drzew szybko rosnących w odniesieniu do topoli, ale nie w oniesieniu do sosny? Też szybko rośnie i też ją uprawiano, tak jak np. świerk, z przeznaczeniem na drewno. Chyba, że plantację drzew szybko rosnących, na której uprawia się (bądź uprawiało się) sosny (na drewno) nazywa się w leśnictwie monokulturą sosnową i już. --Nova 16:37, 4 sie 2006 (CEST)

Nova prosze Cię, porównaj siłę naszych żródeł. Moje żródła są w całości poświęcone tematowi. Beentree swoje wyciąga z raportów i poradników jak sadzić las. Sobol 16:54, 4 sie 2006 (CEST)

Rozumiem, ale to nie działa na niekorzyść tej literatury, są to pozycje jak najbliższe tematyce i wskazują też na zmiany w nazewnictwie, piszą to ludzie, którzy się tym zajmują na codzień i to słownictwo tworzą. Ale, właśnie przygotowuję propozycję 2, zaraz będzie gotowa.

[edytuj] propozycja 2.

---

Plantacja sosnowa - określenie potoczne, stosowane obecnie w odniesieniu do plantacji nasiennej sosny.

Nazwy tej używano także w stosunku do plantacji drzew szybko rosnących, na których próbowano intensywnie uprawiać sosny. Sosny posadzone na gruncie porolnym początkowo przyrastają bardzo szybko, co jest związane z dużą ilością łatwo przyswajalnego azotu. Mniej więcej po 20-30 latach prowadzenia takiej plantacji, najczęściej na gruntach porolnych, w glebie zaczynało brakować potasu. Drzewa stają się bardziej podatne na choroby igieł i pędów (niedostateczne drewnienie i wrażliwość na skokowe zmiany temperatur). W połączeniu z podatnością takiej jednogatunkowej uprawy na choroby i szkodniki powodowało to znaczne ubytki w masie drzew, czyli celu produkcyjnym. Dodatkowo plantacje drzew szybko rosnących wymagają zabiegów pielęgnacyjnych: nawożenia, pryskania, itp., co razem ze stratami w drzewostanie znacznie obniżało dochód z takiej plantacji. Dlatego z nich zrezygnowano a pozostałości tych plantacji stały się z czasem specyficznym lasem gospodarczym, nazywanym w terminologii leśnej tak jak inne lite sośniny - monokulturą sosnową.

Podobieństwo jednogatunkowej uprawy leśnej oraz kolejnych etapów rozwoju drzewostanu jednogatunkowego do plantacji drzew szybko rosnących jest źródłem wielu polemik, oraz krytyki gospodarki leśnej prowadzonej przez leśników.

Zobacz również:

• plantacja nasienna drzew leśnych
• plantacja drzew szybko rosnących
• monokultura sosnowa

---

Jak widać propozycja 2 wymaga aby istniały hasła plantacja nasienna drzew leśnych i monokultura sosnowa. Monokultura sosnowa będzie omawiać problematykę takiego drzewostanu. Co wy na to? --Nova 17:28, 4 sie 2006 (CEST)

Z radością zgadzam się na taki układ, chce jednak aby choć część dotychczasowego artykułu została w haśle monokultura sosnowa. Przecierz nowa wersja monokultury mówi:

Bez względu na rodzaj następstw monokultura sosnowa wpływa negatywnie na całokształt swego środowiska. Ponieważ następstwa te zmieniają się wraz z wiekiem można je podzielić według tego kryterium i umiejscowić je w określonym miejscu czy warstwie młodego lasu

skoro juz krytykujemy jednak to obszerniej. A może inaczej bez wniosków tylko jakiś wstępik z rozpisanymi wadami. Akapicik. Do tego wspaniałego podpunktowego rozpisania Beentree mozna dac wstęp. No i pobierznie i szybko to czytając nie zauważyłem info o zwierzakach i braku schronień dka nich. Dlatego proponuje minimalnie zmienioną wersje i radośnie zakończymy tą dyskusje. chmm? Sobol 15:12, 5 sie 2006 (CEST) A o to moja propozycja

[edytuj] Monokultura sosnowa

Monokultura sosnowa – specyficzny ekosystem, forma roślinna tworzona w Polsce głównie przez sosnę zwyczajną. Tego typu las gospodarczy charakteryzuje się małym zróżnicowaniem gatunków roślin i zwierząt, co stanowi o ubogim łańcuchu pokarmowym.

[edytuj] Powstanie monokultur sosnowych

Tworzenie takich jednorodnych lasów zostało wymuszone przez rosnące zapotrzebowanie na drewno. W wiekach XVII-XIX nastąpił rozwój nieznanych dotychczas gałęzi przemysłu zużywających ogromne ilości surowca drzewnego. Dużą rolę odegrał tu rozwój górnictwa i kolejnictwa, w okresie tym odkryto również technologię produkcji papieru opartą na surowcu drzewnym a także technologię chemicznego przerobu drewna dla potrzeb przemysłu włókienniczego. Lesistość Polski, wynosząca jeszcze w 1920 r. około 38 %, zmalała do 20,8 % w 1945 r. Odwrócenie tego procesu nastąpiło w latach 1946-70, kiedy w wyniku zalesienia ponad 1,2 mln ha lesistość Polski wzrosła do 27,0 %. Średni roczny rozmiar zalesień wynosił wówczas około 30 tys. ha, a w szczytowym okresie 1961-65 - ponad 55 tys. ha. W Polsce powstawały lite uprawy szybko rosnącej sosny zwyczajnej, nie tylko na piaszczystych glebach, gdzie sosna jako jeden z nielicznych gatunków polskich drzew radzi sobie doskonale, ale również na siedliskach leśnych o dużo większej żyzności. Na skutek błędów realizacji kolejnych Programów Zwiększania Lesistości Kraju powstały na bardzo dużych obszarach porolnych (różnych klas gleby) jednogatunkowe uprawy sosnowe, często o przypadkowych proweniencjach.

Podsumowując: sosnę, często przypadkowego pochodzenia, sadzono w następstwie wcześniejszych wylesień na przypadkowych miejscach tak geograficznie jak i siedliskowo.

[edytuj] Skutki monokultury gatunkowej

Bez względu na rodzaj następstw monokultura sosnowa wpływa negatywnie na całokształt swego środowiska. Monokultury sosnowe szczególnie na etapie uprawy, tyczkowinu i drągowiny, nie mogą zaoferować zwierzętom wielu kryjówek. XXXXXXXXX tu jest problem....

Młode i strzeliste drzewa nie mają dziupli i mocnych konarów, na których mogłyby gniazdować ptaki.

młode i strzeliste... strzeliste sosny wcale nie sa młode a młode (cha... co to znaczy młode??) nie mają dziupli. Z kolei KONARY odnoszą się do drzew liściastych... i to jest prawda takich... mocno rozgałęzionych - KONARZASTYCH drzew liściastych w m. sosnowej nie ma (...choć ... wymienię na końcu...)to jest język polski. Jeżli coś jest młode i strzeliste to znaczy że takie jest...Sobol 10:25, 6 sie 2006 (CEST)

Równomiernie sadzone drzewa, nie nadają się na schron dla dzików czy innych dużych zwierząt. XXXXXX co do innychdużych zwierząt zamieściłem- poszukaj "osłona kryjąca" ... co do dzików... Sobol... - nie jestem myśliwym, ale wiem... Ty też wiesz (z uwagi na duzy wkład w hasło Dzik), że Dzik w sosninie (monokulturze sosnowej, drzewostanie jednogatunkowym sosnowym) nie ma czego szukać... Tu podpieram się dodatkowo litaraturą '33': Dzik ma sośninę ... (w wysokim...)- szuka żarcia w drzewostanach mieszanych. Jeżeli szuka schronienia to uda mi się dopiero po ... no właśnie (nie znalazłem... literatury..?) 5 roku zycia uprawy?- Takie mam doświadczenie na "żywca" kiedy trafiłem na budzącą się rodzinkę dzików w uprawie około 2-3 metrów wysokości. ... ale czytaj dalej..... XXXXXXXXz jednej strony gadasz o dzikach w trzymetrówce a z drugiej gadsz że nie mają tam czego szukać. No ale nic trzeba nad sobą panować. Sobol 10:25, 6 sie 2006 (CEST)

Jednogatunkowe lasy sosnowe są wyjątkowo narażone na ataki szkodników owadzich. XXXXXXX info o brudnicy zamie sciłem niżej. XXXXXXXXXto jest wstęp pewne rzeczy moga się dublowac Sobol 10:25, 6 sie 2006 (CEST)

Inną negatywną konsekwencją monotonności gatunkowej monokultury plantacji sosnowej, jest znikomość ściółki. XXXXXXXXX Nie zacytuję żadnej literatury bo w tej materii jest MOC pozycji. To prawda- sciółka jast bardzo uboga- (w pierwszej fazie uprawy (-do zwarcia) rośnie wiele różnego dziadostwa, po zacienieniu, korony zwyczajnie uniemożliwiają wzrost runa - bo słońce zginęło gdzieś za licznymi igłami -jak pisałem wcześniej trawa to od 5-6 do 20-25 roku życia takiego lasu) może zrezygnować z tego zdania zwłaszacza po lekturze dotyczącej biodegradacji humusu ?? XXXXXXj.w. Sobol 10:25, 6 sie 2006 (CEST)

Ponieważ następstwa założenia monokultury sosnowej zmieniają się wraz z wiekiem można je podzielić według tego kryterium i umiejscowić je w określonym miejscu czy warstwie młodego lasu:

i tu jest to co "wymieniam na końcu" Widziałem tyczkowinę, posadzoną między rozłozystymi dębami. Pod koronami dębów sosenki były liche z dwóch powodów:

• Ocienienie,
• Buchtowanie dzików poszukujących żołędzi.

[edytuj] propunuję tak: Skutki monokultury gatunkowej

Bez względu na rodzaj następstw monokultura sosnowa wpływa negatywnie na całokształt swego środowiska. Monokultury sosnowe w porównaniu do drzewostanów mieszanych nie mogą zaoferować zwierzętom wielu kryjówek. Młode i strzeliste sosny nie mają tylu dziupli i mocnych konarów, na których mogłyby gniazdować ptaki. Równomiernie rosnące drzewa, na etapie tyczkowiny i drągowiny, szczególnie po podkrzesaniu nie nadają się na schron dla dzików czy innych dużych zwierząt. Jednogatunkowe lasy sosnowe są wyjątkowo narażone na ataki szkodników owadzich. Szczegóną, zła sławę ma Brudnica mniszka, która regularnie występuje gradacyjnie. Inną negatywną konsekwencją monokultury sosnowej, jest znikomość ściółki, na gruntach ubogich trwać to może przez całe życie drzewostanu, na terenach żyźniejszych w uprawie warstwowość ściółki stopniowo ginie po osiągnięciu zwarcia koron a pojawia ponownie dopiero się po rozluźnieniu zwarcia (20-30 latach).

Ponieważ następstwa założenia monokultury sosnowej zmieniają się wraz z wiekiem można je podzielić według tego kryterium i umiejscowić je w określonym miejscu czy warstwie młodego lasu:

[edytuj] zjawiska występujące na etapie uprawy:

• występujące w glebie, ubogiej warstwie próchnicy i runa:
  Bez względu na pochodzenie uprawy, sztuczne czy z samosiewu, drzewka konkurują ze swymi sąsiadami o składniki pokarmowe i wodę (światło również- co zostanie opsane dalej).
  • Na gruntach porolnych (w efekcie zalesień) sosny w warstwie ryzosfery stykają się głównie z bakteriami i grzybami, które rozkładają celulozę- dostarczaną przez rośliny zielne. Sosny początkowo przyrastają bardzo szybko, co jest związane z dużą ilością łatwo przyswajalnego azotu. Drzewa stają się bardziej podatne na choroby igieł i pędów (niedostateczne drewnienie i wrażliwość na skokowe zmiany temperatur). XXXXXXXXXXX tu można dopisać podręcznikowe efekty (niedrewnienie, niekwitnienie, nieowocowanie roślin przy dużym stosunku C/N) niekorzystnego stosunku węgla do azotu ... ale niestety nie znalazłem odpowiedniego artykułu w wiki i szczerze zostawiłbym to na później XXXXXXXXXX
  • Na gruntach leśnych (w efekcie odnowień) sosny w warstwie ryzosfery (jak i w całym profilu glebowym) stykają się z ligniną dostarczaną przez pozostawione systemy korzeniowe, oraz substancje organiczne wydzielane przez te korzenie i dyfundowane do gleby. Lignina rozkładana jest przez grzyby, jej biodegradacja warunkuje biogenezę humusu.
  • Szkodniki owadzie występujące w glebie, zagrażające uprawom sosnowym, są w zasadzie takie same jak w przypadku szkółek leśnych, są to: Chrabąszcz majowy ( Melolontha Melolontha), Chrabąszcz kasztanowy (Melolontha hipocastani), Guniak czerwczyk (Amphimallon solstitiale), Wałkarz lipczyk (Polyphylla fullo), Sprężyki (Elater) i Rolnice (Agrotis).
  • Zabiegi gospodarcze tej warstwy dotyczą ograniczają się usuwania chwastów.
• występujące wspólnie w warstwie runa i koron młodych drzewek:
  • Duże zgrupowanie sosen na małej przestrzeni powoduje zwiększenie zainteresowania ze strony jeleniowatych, które chętnie zgryzają pędy, przynosząc najwięcej szkód gospodarczych w przypadku zgryzienia pędów głównych. Często można zauważyć, szczególnie w borach zagrody chroniące uprawy przed jeleniowatymi (zagrody takie zdejmuje się w wieku 10 lat uprawy). Zagrody te jednocześnie uniemożliwiają wstęp dzikom (jeżeli została użyta do budowy gęsta siatka również zającom). Ogrodzenie takie skutecznie ogranicza przestrzeń życiową zwierząt. Istnieją badania świadczące o tym, że wilki podczas polowania wykorzystują istniejące ogrodzenia. W miejsce zagród można stosować smarowanie pędów głównych repelentami (odstraszające zapachem i smakiem, nie są trujące), nakładać specjalne, kolczaste, plastikowe osłonki (niestety zdarza się, że zwierzę cierpi z powodu przypadkowego zjedzenia osłonki). Chroniąc drzewka przed spałowaniem można stosować owijanie odpowiednich okółków pakułami.
  • Owady są na etapie uprawy częstym powodem dużego osłabienia a nawet zamierania drzewek. Należą do nich: Szeliniak sosnowy (Hylobius abietis), Szeliniak świerkowy (Hylobius pinastri), Smolik znaczony (Pissodes notatus), Sieciech niegłębek (Philopedon plagiatus), Zmiennik sp. (Strophosomus), Skośnik tuzinek (Exoteleia dodecella), Zwójka sosnóweczka (Rhyacionia buoliana), Zwójka odroślaneczka, Zwójka pędóweczka, Zwójka żywiczaneczka, Rozwałek korowiec (Aradus cinamomemus), Opaślik sosnowiec (Barbitistes constrictus), Osnuja sadzonkowa (Acantholyda hierogliohica), Borecznik rudy (Neodiprion seltifer), Kluk czarny (Otiorrynchus niger), Zakorek (Hylastes).
  • Grzyby pasożytnicze występujące w uprawie są liczne, przede wszystkim należy tu wymienić:
    • Skrętaka sosny (Melampsora pinitorqua); powodującego zniekształcenie młodych pędów. Drugim żywicielem grzyba jest osika lub białodrzew co powoduje, że upraw sosnowych nie powinno się zakładać w pobliżu tych drzew. O ile na gruntach porolnych z dala od kompleksów leśnych taka izolacja jest możliwa o tyle w przypadku powierzchni odnawianej jest to mało prawdopodobne. Dodatkowo osiki w żyźniejszych częściach uprawy chętnie się odnawiają z samosiewu.
    • Osutkę sosny (Lophodermium pinastri) atakującą igły, zakażenie następuje od końca wiosny do późnej jesieni; zimą igły brunatnieją, pokrywają się czarnymi plamkami a wiosną opadają. Grzyb jest przede wszystkim groźny dla sosen do 5 roku życia.
  • Zabiegi gospodarcze to tzw. czyszczenia. Do następnej fazy – młodnika przetrwają najsilniejsze sosnenki co niestety dla gospodarza nie zawsze oznacza najlepsze. Rola leśnika polega tu na popieraniu w tzw. czyszczeniach najlepszych drzewek ale jednocześnie nie takich, które głuszą pozostałe (tzw rozpieracze). Regulowanie składu gatunkowego uprawy polega przede wszystkim na popieraniu sosny (i innych stanowiących domieszki) kosztem osiki, wierzby, na niektórych siedliskach również brzozy. Jednocześnie wszelkie gatunki chronione i owocowe (jarząb pospolity, czeremcha zwyczajna i in.) pozostawia się bez ingerencji- stanowią skromny azyl i bazę pokarmową dla ptactwa. Na gruntach porolnych zakłada się w celu urozmaicenia składu gatunkowego tzw. remizy. Na gruntach leśnych na etapie planowania uprawy pozostawia się tzw, punkty oporu biologicznego. Na tym etapie w drugim lub kolejnym nawrocie czyszczeń w zasadzie dalej popiera się zdrowe sosny. Można wykonać też podkrzesywanie ale wykonuje się je wtedy, gdy nie istnieje niebezpieczeństwo spałowania pni przez zwierzynę (albo tej zwierzyny nie ma albo w pobliżu istnieje lepszy pokarm).
  • W poszukiwaniu maślaków szczególnie zwyczajnego (Suillus luteus), Rydzów ((Lactarius deliciosus)), borowików szczególnie szlachetnego (Boletus edulis) i sosnowego (Boletus pinophilus) oraz zielonki (Tricholoma equestre) i ppodzielonki (Tricholoma portentosum) całe tłumy zbieraczy niszczą ubogą ściółkę zubożając środowisko leśne o zebrane grzyby mikoryzowe. Obecność ludzi niepokoi całą występującą tam faunę. XXXXXXXXXXX XXXX oczywiście można połączyć terminy występowanie grzybów z innymi terminami (rozwoju, wysiewu (samosiewu), wylęgu, rodzenie etc...) ale to jest rozrost artykułu do pracy profesorskiej.... jeżeli są jakieś szczególne sugestie ... owszem można coś dodać o wywoływaniu pożarów przez zbieraczy grzybów czy jagód, o "trosce o maluteńkie, samotne zwierzątka", o hałasie występującym przy "spotkaniach rodzinnych" ... ale teraz (już w tej chwili) nie znajdę literatury chocby ocierającej się o problem.... XXXXXXXXXXX

[edytuj] zjawiska występujące na etapie młodnika i tyczkowiny:

• występujące w glebie, ubogiej warstwie próchnicy i runa:
  • Mniej więcej po 20-30 latach prowadzenia uprawy sosnowej na gruntach porolnych, w glebie zaczyna brakować potasu. W tym krytycznym momencie opad igliwia nie jest w stanie wyrównać strat szczególnie w zasięgu ryzosfery. Szybki wzrost drzew ulega zahamowaniu, a rozwijająca się Huba korzeniowa (Heterobasidion annosum) powoduje niekiedy znaczny spadek zadrzewienia. Szybki rozwój huby korzeniowej jest możliwy ponieważ grzyby i rośliny inhibitujące rozwój korzeniowca są nieliczne. Rośliny typowe (bez wskazywania siedlisk) dla terenów leśnych jak: perłówka zwisła (Melica nutans), Zawilec gajowy (Anemone nemorosa), Konwalia majowa (Convallaria majalis), Jarząb pospolity (Sorbus aucuparia) oraz wdzierająca się do polskich lasów Czeremcha amerykańska (Padus serotina), nie pojawiają się samorzutnie pod koronami młodych drzew, czego jednym z powodów są złe warunki świetlne. Wymienione rośliny posiadają w swoich organach (wydzielinach korzeni czy w liściach) inhibitory rozwoju grzybni korzeniowca.
  • Podobne warunki rozwoju tego grzyba na gruntach leśnych, mogą zostać sprowokowane sztucznymi zabiegami gospodarczymi, osłabiającymi wymienione czynniki oporu.
• występujące wspólnie w warstwie runa i koron młodych drzew:
  • Owady zagrażające monokulturom sosnowym na etapie młodnika są podobne jak w fazie uprawy, zaczynają być groźne owady drzew starszych (wyszczególnione dalej). Jednocześnie zaczynają być groźne szkodniki wtórne: Cetyniec większy (Tomicus pipiperda), Smolik drągowinowiec ( Pissodes piniphilus), Przypłaszczek granatek (Phaneops cyanea), Kornik ostrozębny (Ips acuminatus), Wykarczak sosnowy (Criocephalus rusticus), Żerdzianka (Monochamus), Cetyniec mniejszy (Tomicus minor), Drwalnik paskowany (Typodendron lineatum).
  • Faza młodnika rozpoczyna okres trzebieży. Trzebieże mają zadanie m.in. zagwarantować prawidłowy przebieg oczyszczania się pni z gałęzi i wysoką wartość techniczną surowca. W związku z czym usuwa się tu wadliwie ukształtowane drzewa, popierając jednocześnie drzewa gonne, zdrowe, o równomiernie rozgałęzionej koronie umiejscowionej w górnej części drzewostanu.
    • Na glebach porolnych, i bardzo suchych siedliskach można zrezygnować z usuwania drzew suchych (zostawia się je ścięte pod koronami, za wyjątkiem pasów przeciwpożarowych, gdzie suche drzewa i gałęzie wynosi się w głąb drzewostanu). Usuwa się drzewa chore i osłabione oraz tzw. posusz czynny, ograniczając rozprzestrzenienie się szkodników i chorób.
    • Po wykonaniu trzebieży leśnik chcąc zmienić ryzyko zarażenia korzeniowcem wprowadza sztucznie na ścięte pnie Żylicę olbrzymią. (Phlebia gigantea) -grzyba inhibitującego rozwój huby korzeniowej (i innych) oraz ograniczającego rozwój owadów w martwych pniakach. Zaraz za Żylicą (potocznie zwaną Flebią) wprowadzają się mykofagi, które przyczyniają się do przenoszenia nie tylko grzybni i zarodników Flebii ale również innych w tym szkodliwych grzybów: wspominanego korzeniowca, Huby pospolitej (Fomes fomentarius), Huby sosnowej (Phellinus pini) i inne.
    • Po pierwszym nawrocie trzebieży schematyczny obraz młodnika przypomina o swoim sztucznym pochodzeniu (drzewa rosną w rzędach i kolumnach). W przypadku powstania z samosiewu obraz jest podobny, choć mogą wystąpić większe różnice w wysokościach poszczególnych biogrup drzew, stwarzając namiastkę struktury dwu lub wielopiętrowej.
  • wraz z prowadzonymi trzebieżami leśnicy wprowadzają sztucznie podszyt i podrost. Jeżeli istnieje taka możliwość przystępują do przebudowy wprowadzając w zależności od zasobności siedliska odpowiednie gatunki drzew znoszących ocienienie górne i boczne, a także gatunki biocenotyczne. Będą tu wysadzane: Brzoza brodawkowata, Olsza szara (na skrajnie suchych siedliskach również Olsza zielona), Dęby, Świerki pospolite, Lipy, Klony i gatunki owocowe. Nowe drzewka będą wykorzystywały istniejące luki i prześwietlenia. Wprowadzenie podszytów i podrostów powoduje nieznaczną zmianę struktury dna lasu. Nowymi drzewkami może zainteresować się zwierzyna. Brak osłon kryjących zdolnych ukryć zwierzęta powoduje, że jej żer będzie bardzo niespokojny.
    XXXXXXXXXXX W tym miejscu (może w rozwinięciu literatury) można/trzeba dodać info o tym, że: tzw. osłona kryjąca jest to roślinność zdolna ukryć sylwetkę stojącego, dorosłego jelenia przed wzrokiem człowieka z odległości równej lub mniejszej niż 60 m.. Dla sarny czy dzika wysokość i zwarcie roślinności odpowiedniej jako osłona mogą być mniejsze niż wymagane dla żubra lub jelenia. wierny cytat z 13. XXXXXXX
  • Na tym etapie rozwoju monokultura sosnowa staje się zagrożeniem pożarowym dla siebie jak i otaczających drzewostanów. Ściółka w lasach iglastych łatwo ulega przesuszeniu, a z uwagi na dużą zawartość ponad 30 różnych związków chemicznych składających się na palne olejki eteryczne i możliwość ich samozapłonu (już przy 50 stopni Celsjusza), przebywanie w takim lesie podczas upałów jest niebezpieczne- tak dla nieświadomych tego zwierząt i świadomych ludzi XXXXXXXXX chyba dobrze i bez POV????XXXXX . W młodnikach jak i w tyczkowinach sosnowych często dochodzi do pożarów, w tym najgroźniejszych – wierzchołkowych.
  • Zbieracze grzybów poszukują oprócz wymienionych wcześniej (maślaki powoli się wycofują) cenną Kurkę- ponownie niszcząc ściółkę i niepokojąc zwierzęta.

[edytuj] zjawiska występujące na etapach drągowiny i starszych:

• występujące wspólnie w warstwie runa:
  • Rośliny runa o ile nie pojawiły się już wcześniej (na tym etapie pokrywa gleby powinna już być zazieleniona)- wkraczają, bądź wkroczyły gatunki specyficzne dla danego siedliska leśnego (Borówka czarna (Vaccinum myrtillus), Wrzos zwyczajny (Calluna vulgaris) i inne typowe dla borów). W dalszym ciągu istnieje zagrożenie ze strony Korzeniowca wieloletniego, choć gleba ma już dużo odpowiednich inhibitorów.
  • Na ubogim siedlisku boru suchego roślinnośc dna lasu będzie nieliczna.
• Występujące wspólnie w warstwie podszytu i podrostu:
  • Podszyt i podrost powinien na tym etapie osiągnąć wysokość umożliwiającą zastosowanie go przez zwierzynę jako osłon kryjących.
  • Jeżeli ilość niższych pięter jest zbyt mała ponawia się wprowadzanie podszytu i podrostu
• Występujące wspólnie we wszystkich warstwach drzewostanu:
  • Zbieracze grzybów nadal plądrują ściółkę i płoszą zwierzynę.
• Występujące w warstwie koron i pni sosen:
  • Pojawiają się z większym nasileniem i utrzymują do starości drzewostanu szkodniki: Strzygonia choinówka (Panolis flammea), Barczatka sosnówka (Dendrolinus pini), Poproch cetyniak (Bupalus piniarius), Osnuja gwiaździsta ( Acantholyda nemoralis), Brudnica mniszka (Lymantria monacha), Zawisak borowiec ( Hyloicus pinastri), Borecznik sosnowy (Diprion pini).
    • Szczególną rolę odgrywa tu Brudnica mniszka, która wielokrotnie w poprzenim stuleciu atakowała drzewostany sosnowe -przede wszystkim monokultury. W 1982 roku, wskutek kataklizmu jakim było nagłe rozmnożenie się tego motyla, leśnicy masowo hamowali tempo jego rozprzestrzeniania się.XXXXXXXX ??????? i jak XXXXXXXXX
  • Wyższe partie pni w obrębie korony są atakowane przez obwar sosny (Endocronartium pini i Cronartium flaccidium) tworząc tzw, suchoczuby. Szkodniki pierwotne i wtórne atakują porażone drzewo zwabiając jednocześnie dzięciołowate, które znajdują dobry materiał do budowy dziupli.
  • Dłuższe okresy nawrotów trzebieży późnych uspokajają zwierzęta, w tym również ptactwo drapieżne.

W większości okresu życia monokultury sosnowej działania gospodarcze zmierzają do jej przebudowy.

---

[edytuj] Dalsza dyskusja

podspodem linki wewnętrzne

i literatura. --Beentree ^>>> 23:37, 5 sie 2006 (CEST)

i co wy na to? myśle że wszyscy będą szczęśliwi? Sobol 15:23, 5 sie 2006 (CEST)

Wprawdzie później są fragmenty np. o ściółce, ale taki wstęp jak dla mnie jest w porządku, przy długich sekcjach dobrze jak jest kilka zdań ogólnych, wprowadzających w temat. Przenoszę zatem obecne treści do przestrzeni głównej i spór możemy uznać za zakończony a współpracę za rozwijającą się ;) --Nova 17:51, 5 sie 2006 (CEST) Później uorządkuję także tę dyskusję

Chociaż przenieść monokulturę powinien Beentree, jako główny autor, także z tym się wstrzymam. --Nova 17:55, 5 sie 2006 (CEST)

Jak się zorientowaliście ja "startuję" "troszkę" później i wolę pracę nocną (choć nie sądzę, że jestem w tym jakimś zjawiskiem). Z przeniesieniem artykułu to nie tak... hola hola... (nie żebym niechciał) ale zauważyłem kilka swoich błędów (na szczęście nie merytorycznych)i chciałbym ustosunkować się do wersji Sobola. A co do tego głównego autora... Nova czy to nie były Twoje słowa: "...Jakie tam moje hasło - siadaj i pisz :-)...". Przyznaję się, że skleciłem z wielu dostępnych źródeł ...coś chyba całkiem dużego (ipek prowokator podpuszcza nawet do głosowania na medal), ale to nie tak. Promotorami, recenzentami jest cała Wiki, która w tym temacie wydelegowała WAS Sobolu i Nova jak reprezentację. No... a ponieważ od Poniedziałku mam kolejny wikiodwyk zabieram się do pracy...--Beentree ^>>> 21:52, 5 sie 2006 (CEST)

Odnośnie głównego autora, chodziło mi tylko o to, że jak ktoś zajrzy potem do historii hasła, to żeby widział Ciebie jako startującego, w końcu Ty to wklepałeś nie ja ;). Oczywiście, potem nie ma się co do treści przywiązywać, bo i tak ktoś coś doda, coś zmieni. A nad udoskonalaniem treści można już pracować w głównej przestrzeni, tak uważam, ale nie forsuję - przeniesiemy, jak będzie zgoda, że się nadaje. Odnośnie ostatniej propozycji wstępu - dla mnie OK. Wstępy do sekcji w długich artach są ważne, nawet kosztem powtórzeń, bo jak czytelnik dostaje taką ilość treści, to zanim wszystko doczyta, to się albo pogubi albo zmęczy (niestety tak to działa). Pozdrawiam --Nova 12:57, 6 sie 2006 (CEST)

Okej rozumiem- przeniosę ale najpierw czekamy na Sobola (...przy okazji część dyskusji (do dyskusji art. monok. sos. też można by przeniesć??).--Beentree ^>>> 13:15, 6 sie 2006 (CEST)

Tak, tę część dyskusji też można. --Nova 13:31, 6 sie 2006 (CEST)

Trzeba było tak odrazu Beentree. Chmmm, ciekawe co sprawiło że odrazu stałeś się bardziej dyplomatyczny? Niewazne. Tak czy siak taka wersje wreszcie moge zatwierdzić. Sobol 14:14, 6 sie 2006 (CEST)

Cieszę się. Zrobiłam kilka drobnych poprawek i dodałam linków, ale reszta już na stronie arta. Pozdrowienia --Nova 14:32, 6 sie 2006 (CEST)

Po robocie :). Proszę Was o sprawdzenie co zepsułem (mam nadzieję, że nic). Dzięki i do następnych dyskusji.--Beentree ^>>> 16:16, 6 sie 2006 (CEST)

Juz koniec. Uff, niewiem jak dla was ale dla mnie ta dyskusja to czysty koszmar. Jak sie cieze że to koniec. No, ale ile bym przykrych słów, ironii nieusłyszał artykuł bardzo wiele zyskał więc opłacało się męczyć. Czyli rozumiem że juz wszystko zrobilismy? pozdrawia szczęśliwy Sobol 09:32, 7 sie 2006 (CEST)

Nie było tak źle ;) Pewnie mogło być spokojniej, ale cóż, wszystkim nam się czasem krew burzy. Ważne, że jest pozytywny efekt. Pozdrawiam --Nova 12:10, 7 sie 2006 (CEST)