Samochód pancerny wz. 34

Z Wikipedii

Samochód pancerny wz. 34
Samochód pancerny wz. 34 uzbrojony w karabin maszynowy Hochkiss (późniejsza wersja)
Dane podstawowe
Państwo	Polska
Producent	Centralne Warsztaty Samochodowe (CWS)
Typ pojazdu	samochód pancerny
Trakcja	kołowa
Załoga	2
Historia
Prototypy	1934
Produkcja	1934 - 1938
Wyprodukowano	ok. 80
Dane techniczne
Silnik	1 silnik gaźnikowy o mocy 20 do 24 KM
Pancerz	z płyty pancernych, walcowanych o grubości 6 - 8 mm
Długość	3,62 m
Szerokość	1,91 m
Wysokość	2,22 m
Prześwit	0,25 m
Masa	2 200 kg (bojowa)
Moc jedn.	10,5 - 10,9 KM/t
Osiągi
Prędkość	50 - 55 km/h
Zasięg	250 km
Pokonywanie przeszkód
Brody (głęb.)	0,30 m
Kąt podjazdu	18°
Dane operacyjne
Uzbrojenie
1 działko Puteaux SA 1918 kal. 37 mm (z zapasem amunicji 100 naboi) albo 1 karabin maszynowy Hotchkiss wz. 25 kal. 7,92 mm (z zapasem amunicji 2000 naboi)
Użytkownicy
Polska, Niemcy, Chorwacja

Samochód pancerny wz. 34 (wzór 34) - lekki samochód pancerny konstrukcji polskiej z okresu przed drugą wojną światową. Był to podstawowy sprzęt Wojska Polskiego tej kategorii w kampanii wrześniowej 1939.

Spis treści 1 Historia 2 Służba 3 Konstrukcja 4 Dane taktyczno-techniczne 5 Replika 6 Linki zewnętrzne

[edytuj] Historia

Samochód ten wywodzi się z półgąsienicowego samochodu pancernego wz. 28, który został opracowany w Polsce na bazie zakupionych we Francji podwozi Citroën-Kegresse B2 10CV. Pancerne nadwozie dla nich zostało opracowane i było budowane w Polsce, jego kształt był podobny do ówczesnych francuskich projektów półgąsienicowych samochodów pancernych. Pojazdy te były montowane w Centralnych Warsztatach Samochodowych (CWS) i weszły do służby od 1928 roku. Ponieważ jednak okazało się, że półgąsienicowy układ jezdny nie spełnił wszystkich oczekiwań, między innymi prędkość maksymalna była niska, a własności w jeździe terenowej wcale nie były najlepsze, w 1933 roku podjęto bezprecedensową decyzję przebudowania samochodów na pojazdy z w pełni kołowym układem jezdnym.

Projekt przebudowy opracowany został przez Biuro Badań Technicznych Broni Pancernych w 1934. Testy przebudowanego samochodu wypadły pomyślnie, samochód wprawdzie w terenie spisywał się nieco gorzej niż wz.28, lecz znacznie lepiej od niego radził sobie na drogach. Jeszcze w 1934 zlecono przebudowę dalszych samochodów, oznaczonych teraz jako wzór 34 (wz. 34).

Do 1938 roku około 90 (najprawdopodobniej 87) samochodów wz. 28 zostało przebudowanych do standardu wz. 34.

Samochody wz. 34 powstały w kilku różniących się wersjach. W zależności od zastosowanego silnika i podzespołów jezdnych wyróżniano 3 modele: wz. 34 (ok. 30 sztuk), wz. 34-I (24 pojazdy) i wz. 34-II (36 sztuk). Pierwszy z nich miał oryginalne podwozie i silnik Citroën B-14, jedynie mechanizm gąsienicowy zastąpiono tylnym mostem z ciężarówki Fiat. Kolejne dwie wersje bazowały w większej części na produkowanych na licencji podzespołach Fiata.

Niezależnie od tego podziału, istniały dwa warianty pancernego nadwozia. Różniły się one kątami pochylenia płyt pancernych tylnej części nadwozia. Podobnie jak pojazdy wz. 28, samochody wz. 34 miały jeden z dwóch wariantów uzbrojenia. Jedna trzecia przebudowanych samochodów (około 30) była uzbrojona w krótkolufowe działko czołgowe kaliber 37 mm Puteaux wz.18. Reszta uzbrojona była w jeden karabin maszynowy 7,92 mm Hotchkiss wz.25. Zastosowane działko 37 mm było bronią z okresu I wojny światowej, przeznaczoną głównie do niszczenia gniazd broni maszynowej. Wskutek małej prędkości początkowej pocisków i słabej przebijalności, w małym stopniu nadawało się do walki z pojazdami pancernymi. Samochody z działkiem mieli zazwyczaj dowódcy szwadronów i plutonów. Nowy pojazd, podobnie jak jego pierwowzór posiadał spód kadłuba złożony z drewnianych desek, co nie zapewniało odpowiedniego poziomu bezpieczeństwa.

[edytuj] Służba

Samochód pancerny wzór 34 był podstawowym typem samochodu pancernego w polskich oddziałach od połowy lat trzydziestych. Przed II wojną światową używano ich do szkolenia w batalionach pancernych. Podczas mobilizacji w 1939 roku, zorganizowano dziesięć szwadronów samochodów pancernych wz. 34 dla dywizjonów pancernych, przydzielonych do Brygad Kawalerii (BK). Każdy szwadron miał siedem samochodów pancernych, ósmy samochód miał dowódca dywizjonu. W samochody wz. 34 uzbrojone były dywizjony pancerne o numerach: 21., 31., 32., 33., 51., 61., 62., 71., 81. i 91. (jedynie 11. dywizjon był uzbrojony w samochody wz. 29 (Ursus)).

W 1939 roku samochody pancerne wz. 34 były już przestarzałe, a na dodatek wyeksploatowane w szkoleniu. Samochody te przeznaczone były do zadań zwiadu i ubezpieczenia - słabe uzbrojenie i opancerzenie wykluczało używanie ich do celów wsparcia. W rzeczywistości były one używane do rozpoznania, a także, z braku innego sprzętu pancernego, do opóźniania i wsparcia ataków, ponosząc duże straty. Samochody wyposażone w działka zdołały zniszczyć podczas kampanii kilka pojazdów pancernych nieprzyjaciela. Oprócz słabego uzbrojenia, ich dalszymi wadami było przywiązanie do dróg z uwagi na słabe własności terenowe i brak możliwości forsowania głębszych rzek, oraz brak radiostacji.

[edytuj] Konstrukcja

Samochody wz. 34 miały, podobnie jak wz. 28, dwie różniące się wersje nadwozia pancernego. Nadwozie wcześniejszej wersji miało pionową tylną ścianę i przedział załogi poszerzony nad tylnymi kołami, a w ścianie przed kierowcą znajdowały się dwa okna. Lepiej znana późniejsza wersja miała wąski kadłub z pochyłą tylną ścianą, a ścianka przed kierowcą miała tylko jedno okno. Według części źródeł, jedynie 16 najnowszych samochodów miało nadwozie z pochyloną ścianą tylną. Obie wersje miały taki sam ogólny układ konstrukcyjny: silnik znajdował się z przodu, a przedział załogi z tyłu. Nad przedziałem załogi była obrotowa ośmiokątna wieża, w której umieszczone było uzbrojenie. Nadwozie miało drzwi po lewej stronie oraz drzwi w tylnej ścianie. Załoga składała się z dwóch osób: dowódcy (pełniącego funkcję strzelca) i kierowcy. Samochód nie był wyposażony w radiostację. Koła tylnej osi były bliźniacze.

[edytuj] Dane taktyczno-techniczne

• Opancerzenie: płyty walcowane grubości 6 mm (płyty skośne) i 8 mm (płyty prostopadłe). Dno nieopancerzone.
• Uzbrojenie w wieżyczce: Działko Puteaux SA 1918 kalibru 37 mm z zapasem amunicji 100 naboi, albo karabin maszynowy Hotchkiss wz.25 kalibru 7,92 mm z zapasem amunicji 2000 naboi.
• Załoga: 2 ludzi.
• Silnik:
  • Wz. 34 Citroën B-14 gaźnikowy, 4-cylindrowy, 4-suwowy o pojemności 1477 ccm i mocy 20 KM.
  • Wz. 34-I FIAT 108 gaźnikowy, 4-cylindrowy, 4-suwowy, dolnozaworowy o pojemności 995 ccm i mocy 20 KM.
  • Wz. 34-II PZInż 117 gaźnikowy, 4-cylindrowy, 4-suwowy, dolnozaworowy o pojemności 995 ccm i mocy 24 KM. Była to zmodernizowana wersja silnika FIAT 108.
• Skrzynia biegów: 3 biegowa z reduktorem.
• Wymiary: (długość/szerokość/wysokość) w mm: 3620-3750 / 1910-1950 / 2220-2230 (zależy od wersji).
• Masa: 2100-200 kg.
• Prędkość maksymalna: do 55 km/h.

[edytuj] Replika

Replikę wykonał Leszek Kusiak z pomocą Jacka Habra. Odtworzył nadwozie i wnętrze na zmodyfikowanej ramie samochodu GAZ 69 z silnikiem WAZ o mocy 110 KM.

[edytuj] Linki zewnętrzne

• Polski samochód pancerny wz. 34