Bazylia pospolita
Z Wikipedii
Bazylia pospolita | |
![]() |
|
Systematyka wg Reveala | |
Domena | jądrowce |
Królestwo | rośliny |
Podkrólestwo | naczyniowe |
Nadgromada | nasienne |
Gromada | okrytonasienne |
Klasa | Rosopsida |
Rząd | jasnotowce |
Rodzina | jasnotowate |
Rodzaj | bazylia |
Gatunek | bazylia pospolita |
Nazwa systematyczna | |
Ocimum basilicum L. | |
![]() |
Bazylia pospolita (Ocimum basilicum L.), zwyczajowo zwana też bazylią wonną, bazylkiem ogrodowym, bazylijką zwyczajną, balsamem, bazyliszką polską - gatunek uprawnej rośliny jednorocznej z rodziny jasnotowatych. Pochodzi z tropikalnej strefy Azji, z terenów Iranu i Indii.
Spis treści |
[edytuj] Charakterystyka
- Łodyga
- O przekroju czworokątnym i czerwonawym zabarwieniu, wysokości 30 - 60 cm, rozgałęziona.
- Liście
- Ulistnienie nakrzyżległe. Liście jasnozielone, błyszczące, o długości do 5 cm. Jajowate lub romboidalne, o brzegu karbowanym, rzadziej ząbkowanym. Na spodniej stronie znajdują się gruczoły wytwarzające olejek eteryczny.
- Kwiaty
- Kielich dwuwargowy, o krótkiej rurce. Koloru czerwonawego, różowego lub żółtobiałego. Kwiaty zebrane po 6 w nibyokółki, które wyrastają z kątów liściowych lub tworzą nibykłosy na szczycie pędu. Kwiaty obfitują w nektar. Kwitnie w lipcu i w sierpniu.
- Owoce
- Mała (do 15 mm), owalna, brązowa niełupka.
- Korzeń
- System korzeniowy wiązkowy, niezbyt głęboki, silnie rozgałęziony.
[edytuj] Zastosowanie
- Roślina uprawna : Znaczące uprawy znajdują się w Ameryce Południowej.
- Sposób uprawy : W Polsce nie rośnie dziko, ale można ją stosunkowo łatwo uprawiać w ogródku. Wystarczy odchwaszczać i nawozić, najlepiej kompostem, gdyż nie lubi świeżego obornika. Nasiona można wysiewać w maju wprost do gruntu, w rzędach co 30 cm. Gdy osiągną wysokość kilku centymetrów przerwać, zostawiając rośliny co 15-20 cm. Można też uprawiać w doniczce. Lubi stanowiska nasłonecznione, osłonięte od wiatru. Gleby żyzne, przepuszczalne, próchnicze. Należy podlewać z umiarem, w południe, w ciepłe dni dodatkowo spryskiwać wodą
- Historia uprawy
- Jej ojczyzną jest tropikalna strefa Azji, gdzie uprawiano ją od czasów przedhistorycznych. Wieńce uplecione z bazylii znaleziono w piramidach egipskich. W XVI w. dotarła do Europy południowej z Iranu i Indii, skąd przywędrowała do Europy Środkowej (w tym Polski), gdzie początkowo była siana w oranżeriach i w donicach.
- Nazwa wywodzi się od łacińskiego basilikos, czyli król, gdyż wierzono, że tylko król może zerwać tę roślinę. W antycznym Rzymie nazwa tego zioła Basilescus odwoływała się do bazyliszka. Bazylia była wówczas traktowana jako talizman przeciwko tej bestii. Libijczycy spożywali ją dla ochrony przed wężami i skorpionami.
- Roślina lecznicza
- Surowiec zielarski : Ziele bazylii - Herba Basilici (ulistnione, ścięte w czasie kwitnienia i ususzone pędy). Skład chemiczny:
- olejek eteryczny - olejek bazyliowy (0,5 - 1,5%) - ma bardzo silny, korzenno-kwiatowy zapach i lekko żółtawą barwę. Jego głównymi składnikami są: metylochawikol, cyneol i linalol, eugenol, cytral, limonen, terpinen.
- Surowiec zielarski : Ziele bazylii - Herba Basilici (ulistnione, ścięte w czasie kwitnienia i ususzone pędy). Skład chemiczny:
-
-
- garbniki (5%)
- saponiny
- flawonoidy
- substancje gorzkie
- olej tłusty zawierający oksykwasy tłuszczowe (kwas trionowy)
- sole mineralne
- witaminy
- Działanie : Poprawia trawienie i ułatwia przyswajanie pokarmu - działa przeciwskurczowo, pobudza wydzielanie soku żołądkowego, działa słabo wiatropędnie przeciwzapalnie i przeciwbakteryjnie. Powszechnie uważa się, że działa przeciwdepresyjnie, poprawia nastrój i dodaje sił (działanie podobne do melisy). Stosuje się w łagodnych zaburzeniach trawiennych, wzdęciach, przy niedoborze soku żołądkowego.
-
- Roślina przyprawowa - ma miły, korzenny, słodkawy i pikantny smak i zapach. Jako przyprawy używa się świeżych lub suszonych liści lub całego ziela, które ścina się w czasie kwitnienia. Wówczas roślina odrasta i powtórnie kwitnie. Najlepiej dodawać ją do sałatek i zup, duszonych warzyw oraz twarożku. Można również nacierać zielem mięsa przed dalszym przyrządzaniem. Niezastąpiony składnik prawie wszystkich włoskich dań, świetnie komponuje się z makaronem i pomidorami, główny składnik pesto.
- Roślina miododajna.
- Olejek eteryczny używany jest w przemyśle perfumeryjnym do wyrobu perfum i mydła.
- W przemyśle spożywczym wykorzystywana do wyrobu konserw.
- W przemyśle spirytusowym stosowana do wyrobu likierów.
- Do dziś bazylię traktuje się jako roślinę ozdobną.
- Odstrasza owady.
[edytuj] Choroby
Zdarzają się rzadko, ale może ją zaatakować mączniak lub mszyce. Należy wtedy roślinę zanurzyć w wodzie z mydłem, a następnie dokładnie opłukać.
[edytuj] Ciekawostki
W Indiach bazylia jest poświęcona bogowi Wisznu i Krysznie. Na tę roślinę Hindusi składali przysięgę w sądzie.
W greckim kościele prawosławnym bazylii używa się do przygotowania wody święconej, a pojemniki z bazylią są umieszczane u stopni ołtarzy.
We Francji nazywana jest królewskim zielem.
Na Haiti jest ziołem poświęconym bogini miłości Erzulie.
Wg apokryfów bazylia wyrosła wokół grobu Chrystusa po jego zmartwychwstaniu.
Noszenie liści bazylii w portfelu ma przyciągać do niego pieniądze. Według wierzeń dzięki niej można zatrzymać w domu szczęście i zapewnić mu ochronę, umieszczona w rogach pokoju chroni pomieszczenie. Rozsypanie jej wokół serca ukochanego ma zapewnić jego wierność. Jako kadzidło palona jest dla ochrony przed nieproszonymi energiami i istotami. Przyciąga również szczęście, wierność, przyjaźń.
Powiązana jest z żywiołem ognia a jej planetą jest Mars.
[edytuj] Bibliografia
- Lesley Bremness "Wielka księga ziół", Warszawa, "Wiedza i Życie", 1991 ISBN 83-85231-24-2