Jastrowie

Z Wikipedii

Współrzędne: 53°25'18" N 16°48'56" E53.4216667 16.8155556 (Jastrowie)

Jastrowie


Herb Jastrowia	Flaga Jastrowia

Gmina
- rodzaj

Jastrowie
miejsko-wiejska

Założono

XIII

Prawa miejskie

1602

Burmistrz

Ryszard Sikora

Powierzchnia

72,27 km²

Położenie

53° 25'18'' N
16° 48'56'' E

Liczba mieszkańców (2004)
- liczba ludności
- gęstość

8452
117 os./km²

Strefa numeracyjna
(do 2005)

Kod pocztowy

64-915

Tablice rejestracyjne

PZL

Położenie na mapie Polski

Jastrowie

TERC10
(TERYT)

4303831024

Urząd miejski³

ul. Żymierskiego 79
64-915 Jastrowie
tel. 67 266-23-42; faks 67 266-23-42

Galeria zdjęć w Wikimedia Commons

Strona internetowa miasta

Kościół NMP Królowej Polski

Kościół św. Michała Archanioła

Jastrowie (niem. Jastrow) to miasto w woj. wielkopolskim, w powiecie złotowskim, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Jastrowie. W latach 1975-1998 miasto administracyjnie należało do woj. pilskiego.

Według danych z 31 grudnia 2004, miasto miało 8452 mieszkańców.

[edytuj] Położenie

Jastrowie jest położone na skraju doliny rzeki Gwdy nad rzeką Oską w sąsiedztwie wzgórz zwanych Pagórkami Jastrowskimi. Miasto położone jest w malowniczej okolicy: lasy, wzgórza, czyste jeziora, wszystko to tworzy wspaniałe warunki do wypoczynku czy połowu ryb. Jastrowie leży w północnej części woj.wielkopolskiego w powiecie złotowskim. Obszar miasta to 72 km², na którym żyje 8776 (06.2007) mieszkańców. Jastrowie położone jest w odległości:

Piła - 30 km
Poznań - 130 km
Złotów - 17 km
Koszalin - 106 km

[edytuj] Węzeł drogowy

Leży u zbiegu dróg krajowych DK11 i DK22.

11 Droga krajowa nr 11 (Koszalin – Piła - Poznań)

22 Droga krajowa nr 22 (Gorzów Wielkopolski – Elbląg)

189 Droga wojewódzka nr 189 (Złotów – Jastrowie)

Drogi lokalne do miejscowości Borne Sulinowo oraz Pniewo.

[edytuj] Węzeł kolejowy

zobacz więcej Jastrowie (stacja kolejowa).

[edytuj] Transport autobusowy

Komunikację autobusową w Jastrowiu i okolicach zapewnia lokalny oddział Przedsiębiorstwa PKS Wałcz. Łatwo stąd dojechać autobusem do Wałcza, Piły, Koszalina, Poznania, Bydgoszczy, Szczecina, Słupska i Warszawy.

[edytuj] Historia

Tereny obecnego miasta i gminy Jastrowie to odwieczne tereny walk pomiędzy książętami piastowskimi z Wielkopolski, pomorskiego rodu Grafitów oraz margrabiów brandenburskich. Założona w XIII lub XIV wieku mała osada nad Młynówką była wsią placową. Pierwsze wzmianki o miejscowości „Jastrobe” pochodzą z 1363 roku, w 1530 roku pojawił się po raz pierwszy zapis nazwy „ Jastrowo”. Według innej hipotezy założone zostały dwie wsie po obu brzegach Młynówki. W latach 1565 – 69 Polacy siłą wcielili maleńką osadę do swego Jastrowia. Za panowania Kazimierza Wielkiego państwo polskie wyparło z tych terenów Brandenburczyków i Jastrowie wraz z przyległościami znalazło się w silnym gospodarczo i politycznie starostwie ujsko – pilskim, które zostało wydzielone z powiatu wałeckiego w 1560 roku. Później utworzono tutaj m.in. ekonomię jastrowską. Jednak nadal liczne były zatargi pomorsko – polskie, które doprowadziły do powołania komisji granicznej której przewodzili m. in. Książę Jan Fryderyk ze Szczecina i Piotr Potulicki – wojewoda kaliski i zarazem starosta ujsko – pilski. W 1588 roku porozumiano się w sprawie spornego terytorium, jednak różnice religijne i inne tarcia spowodowały nowe wytyczanie i regulacje granicy w 1604 roku, na które Jastrowie wydało 99 florenów. W 5 maja 1602 roku Wojewoda kaliski będący wówczas także starostą ujsko – pilskim nadał Jastrowiu statut miasta. Miało to na celu podniesienie dochodów starostwa z tytułu podatków. Przywilej ten zachował niektóre typowe dla feudalnej wioski właściwości. Dokument ustalał trzy jarmarki, a każdy z nich trwał cztery dni. Starosta zachował sobie prawo wyboru burmistrza oraz prawo kontroli miejskiego sądownictwa. To, że Jastrowie zostało podniesione do rangi miasta, nie „uchroniło” go od postawienia wiejskiego sołectwa. Prawa miejskie nadane przez starostę potwierdził 5 marca 1603 roku król Zygmunt III. W XVII i XVIII w Jastrowiu był silny ośrodek produkcji sukna, oparty o wypas miejscowych owiec i surowiec z nich pozyskiwany – wełnę owczą. Cech sukienników odgrywał istotna rolę w życiu miasta przez ponad dwa stulecia (świadczyć o tym może że w Jastrowiu nad Młynówką zbudowano 2 folusze. W 1773 roku w mieście Jastrowie hodowano 139 koni, 141 wołów, 94 krowy wraz z cielętami, 254 owce i 324 świnie. W XVIII wieku Jastrowie było najbardziej rozwiniętym gospodarczo miastem starostwa, a świadczyć o tym może że w 1772 roku było tutaj 120 sukienników, a w 1776 – 118 sukienników, 44 szewców, 17 kowali i 10 krawców. W Jastrowiu istniało osiem cechów: tkacki, szewski, kowalski, krawiecki, stolarski, masarski, rymarski, i piekarski. Cech sukienniczy niestety upadł w 1886 roku, gdyż nie wytrzymał konkurencji z rozwijającym się przemysłem. Kwitł natomiast cech szewski: w 1776 roku szewców było 44 a na koniec XIX wieku było już 123 mistrzów i 500 czeladników. Spowodowane było to dużymi zamówieniami ze strony Armii Pruskiej. W 1863 roku powstało pierwsze duże przedsiębiorstwo: Wytwórnia Wełny Czesankowej „Littena” które wprowadziło do użytku jako pierwsze maszynę parową. Istniały też pomniejsze fabryki butów i trzewików. W 1857 roku zbudowano odlewnię żeliwa oraz fabrykę maszyn a także tartak. Łącznie wszystkich tartaków było cztery. Działały wytwórnie tytoniu, papierosów i cygar, dwa młyny wodne, dwa wiatraki i krochmalnia. Od 1879 roku Jastrowie posiadało swoją gazetę lokalną w której można było przeczytać m.in. zarządzenia urzędowe, bieżące wiadomości i ogłoszenia. W 6 czerwca 1812 roku założono fabrykę Tabakfabrik H.E. Simon. W 1900 roku Jastrowie zelektryfikowano, a w latach 1929 – 31 na Gwdzie wybudowano zaporę wodną wraz z elektrownią wodną. Przed 1939 rokiem w mieście funkcjonowały dwie fabryki obuwia, fabryka wyrobów sukienniczych, wytwórnia kartonaży, fabryka cygar, betoniarnia, wytwórnia cegły, zakład budowy maszyn, tartak, elektrownia wodna i elektrownia miejska.

2 lutego 1945 Jastrowie zostało zdobyte przez oddziały 4 i 6 DP I Armii Wojska Polskiego. W dwudniowych walkach zniszczeniu uległa część miasta. W wyniku II wojny światowej Jastrowie przyłączono do Polski, zaś jego niemiecką ludność wysiedlono. Miasto stopniowo odbudowano i rozbudowano, a w dawnych zakładach otwarto nowe dając zatrudnienie jego nowym mieszkańcom.

[edytuj] Kultura

W Jastrowiu życiem kulturalnym opiekuje się Jastrowski Ośrodek Kultury Sportu i Turystyki. Propaguje on kulturalny obraz miasta. W jego strukturach działa grupa teatralna „Maskotki”, Zespół Górali Czadeckich „Jastrowiacy” czy dziecięcy zespół „Dziordanki”. W kalendarzu imprez występują stałem pozycje jak np. Międzynarodowy Festiwal Folklorystyczny „Bukowińskie Spotkania”, organizowane co roku „Dni Jastrowia” czy też Powiatowy Przegląd Dziecięcych Zespołów Artystycznych. Pierwsza impreza odbywa się w czerwcu, druga w maju, a trzecia jesienią. W pejzaż kulturalny miasta wrysowały się także Miejska i Gminna Biblioteka Publiczna oraz kino „Gryf”.

[edytuj] Gospodarka

Jastrowie jest centrum administracyjnym, gospodarczym i kulturalnym dla całej gminy i sąsiednich miejscowości. W mieście istnieje przemysł meblarski, budowlany, metalowy. Do ważniejszych zakładów w Jastrowiu zaliczyć możemy:

Spółdzielnia Meblarska,
Chłodnia z zakładem przetwórstwa owocowo – warzywnego,
Fabryka Rowerów Arkus & Romet Group,
Zakład Elektrowni Wodnych,
Przedsiębiorstwo Produkcji Betonów Precon Polska sp. Z.o.o,
Naftobazy Sp. z o.o.,
Kopalnia Surowców Mineralnych w Jastrowiu,
Gospodarstwo Szkółkarskie Hajda
Zakład meblowy "klon"

W mieście zlokalizowanych jest wiele sklepów, hurtowni, punktów usługowych. Istnieje hotel, kilka barów i restauracji, posterunek policji, poczta, ośrodek zdrowia, hurtownie, składy.

[edytuj] Sport

W mieście od 1958 roku działa prężnie klub sportowy „Polonia” który reprezentuje piłkę nożną (liga okręgowa OZPN Piła) oraz siatkówkę (III liga). Oprócz tego klubu w mieście działa jeszcze Uczniowski Klub Sportowy "Gimnasion" którego zawodniczki grają w piłkę ręczną.

[edytuj] Przyroda

Wokół Jastrowia znajdują się duże kompleksy leśne, obfitujące w grzyby, jagody i zwierzynę łowną. W niedalekiej odległości od Jastrowia przepływa rzeka Gwda która stanowi znany szlak kajakowy. Szybko rozwija się agroturystyka w rejonie, powstaje coraz więcej gospodarstw agroturystycznych. Istnieją w okolicy Jastrowia rezerwaty.

Rezerwat „Kozie Brody” – w tym rezerwacie przyrody występuje torfowisko ze stanowiskami brzozy niskiej, kruszczyka błotnego czy listery jajowatej.

Rezerwat „Diabli Skok” – znajduje się 5 km od Trzebieszek. Występuje tutaj las mieszany z rzadka na tych terenach roślinnością górską.

W okolicach miasta zlokalizowanych jest kilka pomników przyrody. Jeden z nich – Dąb Hubert znajduje się na trasie z Jastrowia do Wałcza. Jastrowie otoczone jest przez jeziora. Największe Krąpsko Długie położone jest w dolinie rzeki Rurzyca. Inne jeziora to: Miechówek, Nadarzyce Długie, Krąpsko Małe, Jastrowskie Małe, Zbiornik wodny Jastrowie, Trzebieszki, Dobre, Zbiornik Wodny Ptusza.

[edytuj] Współpraca zagraniczna

Miasto Jastrowie współpracuje z dwiema gminami zagranicznymi. Pierwszą z nich jest niemiecka gmina Steinfeld z którą podpisano umowę partnerską 24 października 2004 roku. Współpraca obejmuje wymianę uczniów szkół, kontakty firm z obu gmin oraz wspólną promocję gmin. Z kolei 6 sierpnia 2005 roku podpisano umowę partnerska z węgierską gminą Bonyhad. Współpraca ta obejmuje wspólne kontakty mieszkańców obu gmin, współpracę w zakresie administracji lokalnej i wymianę uczniów szkól lokalnych z obu gmin.

[edytuj] Zabytki

W Jastrowiu przetrwała stara zabudowa głównie wzdłuż głównej ulicy miasta. Do ważniejszych zabytków w Jastrowiu należą:

Kościół św.Michała Archanioła – powstał w 1913 roku w stylu neobarokowym. Mieści się przy ul.Kieniewicza. We wnętrzach na uwagę zasługują ołtarz główny z 1753 roku, kamienna chrzcielnica z 1800 roku oraz dwie drewniane figurki św. Jana Nepomucena i św. Kazimierza. W dramacie Leona Kruczkowskiego „Pierwszy dzień wolności” z wieży tegoż kościoła strzelała Inga jedna z głównych bohaterek.

Kościół NMP Królowej Polski – powstał on w 1882 roku i nosi cechy budowli romańskiej. Początkowo był on ewangelicki, a od 1947 roku jest kościołem katolickim.

Ratusz- zwany „Kamiennym Domem” powstał na przełomie wieków XVI i XVII. Na fasadzie znajduje się kamiennym herb miasta i data nadania praw miejskich 1603. Obecnie jest to siedziba Biblioteki Publicznej.

Ratusz-siedziba Urzędu Miasta i Gminy – budynek z początku XX wieku z zegarem i zdobieniami.

Dom w którym w lutym 1945 roku przebywał Leon Kruczkowski. Na budynku widnieje tablica pamiątkowa.

Pomnik żołnierzy 1 Armii Wojska Polskiego poległych w walkach o Jastrowie.

Liczne domy kalenicowe, szachulcowe z XVIII, XIX wieku,

W pobliżu miasta nad Gwdą atrakcją jest zwalony most pozostałość po nieistniejącej już dziś linii kolejowej Złotów – Jastrowie. Most został wysadzony w czasie walk wyzwoleńczych o Jastrowie w 1945 roku.

[edytuj] Oświata

W Jastrowiu można uzyskać wykształcenie na poziomie przedszkolnym, podstawowym, gimnazjalnym i średnim. W mieście istnieje Przedszkole Miejskie, Szkoła Podstawowa im. Marii Konopnickiej, Gimnazjum Publiczne im. Adama Mickiewicza oraz Zespół Szkół Technicznych, w którym funkcjonuje Gimnazjum Niepubliczne im. Jana Pawła II. Oprócz tego działa Placówka Opiekuńczo-Wychowawcza im. Janusza Korczaka oraz Specjalny Ośrodek Szkolno-Wychowawczy im. Polskich Olimpijczyków.

[edytuj] Bibliografia

"Związek Gmin Krajny" 2005 Mariusz Leszczyński, Janusz Justyna wyd. AWP Leszczyńscy ISBN 83-919368-0-5
"Gmina Jastrowie wczoraj i dziś" 2006 Janusz Justyna, Ryszard Mikietyński wyd. AWP Leszczyńscy ISBN 83-916710-9-7
"Jastrowie – 400 lat królewskiego miasta 1602-2002" 2002 Zofia Borkowska, Mieczysław Borkowski wyd. Zarząd Miejski Jastrowie ISBN 83-916710-0-3