Dobra (powiat turecki)

Z Wikipedii

Współrzędne: 51°54' N 18°36' E51.9 18.6 (Dobra (powiat turecki))

Dobra

Gmina
- rodzaj

Dobra (powiat turecki)
miejsko-wiejska

Prawa miejskie

1392-1870
od 1919

Burmistrz

Andrzej Piątkowski
(e-mail)

Powierzchnia

1,84 km²

Położenie

51° 54' N
18° 36' E

Liczba mieszkańców (2004)
- liczba ludności
- gęstość

1561
848 os./km²

Strefa numeracyjna
(do 2005)

Kod pocztowy

62-730

Tablice rejestracyjne

PTU

Położenie na mapie Polski

Dobra

Urząd miejski³

pl. Wojska Polskiego 10
62-730 Dobra
tel. (0-63) 279-90-11; faks (0-63) 279-99-41
(e-mail)

Strona internetowa miasta

Dobra – miasto w województwie wielkopolskim, siedziba władz miejsko-wiejskiej gminy Dobra; w latach 1975-1998 należało do województwa konińskiego.

Miasto położone jest na Wysoczyźnie Tureckiej, na prawym brzegu doliny rzeki Teleszyny, przy drodze krajowej nr 83, w odległości 14 km na południowy wschód od Turku.

[edytuj] Historia

Osada po raz pierwszy wzmiankowana była w 1386 roku. Prawa miejskie zostały nadane Dobrej przed 1392 rokiem. W dokumentach z 1511 roku Dobra występuje jako miasto należące do rodu Żarnickich. W 1538 roku Dobra zniszczona została przez pożar, po którym na prośbę właścicieli Zygmunt I Stary ponownie nadał przywilej lokacyjny.

Panująca tu w I poł. XVII wieku i na początku XVIII wieku zaraza znacznie wyludniła miasto. 23 stycznia 1770 roku na przedpolu miasta doszło do starcia konfederatów barskich z oddziałami rosyjskimi. W boju poległo wówczas ok. 500 konfederatów, tyluż ponoć też jeńców wymordowali już po bitwie Rosjanie.

Po II rozbiorze Polski w 1793 roku miasto przeszło do zaboru pruskiego. Dobra liczyła wówczas ok. 900 mieszkańców w 134 domostwach, a ludność trudniła się rolnictwem i rzemiosłem. Czynnych było ponad 80 warsztatów rzemieślniczych, w tym 34 krawieckie, 28 szewskich, 13 kuśnierskich i 8 garncarskich oraz znaczna liczba kramów żydowskich. Pracowały również dwa młyny wodne i garbarnia. W ciągu roku w mieście odbywało się 12 jarmarków. Od 1807 miasto leżało w granicach Księstwa Warszawskiego, zaś po kongresie wiedeńskim w 1815 roku na terenie Królestwa Polskiego.

Wiek XIX przyniósł miastu znaczne ożywienie gospodarcze. Uruchomione zostały 4 olejarnie i 9 wiatraków oraz rozwijał się handel zbożem, trzodą i wełną. W połowie XIX stulecia Dobra liczyła już ponad 2500 mieszkańców. Podobnie jak inne niewielkie miasta (m.in. niedaleki Brudzew i Władysławów), Dobra utraciła prawa miejskie w 1870 roku zarządzeniem władz rosyjskich. Nie spowodowało to jednak zahamowania w jej rozwoju, bowiem w czterdzieści lat później osiąga, największą w swej historii, liczbę blisko 3900 mieszkańców. Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości, w 1919 roku Dobra ponownie uzyskuje prawa miejskie. W 1926 roku miasto miało 3486 mieszkańców, w tym 1850 Polaków (53,1%), 1589 Żydów (45,6%), 45 Niemców (1,3%) oraz 2 Rosjan.

W czasie okupacji hitlerowskiej miasto zostało włączone w granice Rzeszy. Cała ludność żydowska została wymordowana w obozach zagłady, zaś część Polaków wysiedlono do Generalnego Gubernatorstwa.

[edytuj] Kalendarium

1386 – pierwszy dokument pisany z informacją o Dobrej,
1392 – uzyskanie praw miejskich,
1419 – miasto własnością Jana z Grabia,
1456 – miasto własnością Mikołaja z Dobrej,
1521 – osiedlenie się Żydów,
1538 – zniszczenie miasta w wyniku pożaru,
1626 – ludność miasta zdziesiątkowana przez epidemię cholery,
1641 – erygowanie w Dobrej Bractwa Różańca Świętego,
1655 – początek upadku miasta w wyniku potopu szwedzkiego,
1708 – kolejna epidemia cholery w Dobrej,
23 stycznia 1770 – klęska konfederatów barskich w bitwie pod Dobrą,
1780 – zniszczenie pożarem kościoła parafialnego i części miasta,
1781 – miasto własnością Ignacego Gałeckiego,
1793 – Dobra w granicach zaboru pruskiego,
1810 – utworzenie szkoły elementarnej,
1813, 1814, 1831, 1837 – kolejne epidemie cholery dziesiątkujące ludność
1815 - Dobra w granicach Rosji,
3 lipca 1863 – wkroczenie oddziałów powstańczych Edmunda Taczanowskiego
1 października 1863 – potyczka pod Dobrą oddziału kpt. Petza z wojskami carskimi,
18 października 1863 – potyczka oddziału ppłk. Matuszewicza z oddziałem rosyjskim,
1870 – pozbawienie Dobrej praw miejskich przez władze carskie,
1879 – właścicielami miasta Mączyńscy,
15 maja 1905 – utworzenie Straży Ogniowej Ochotniczej,
1907 – utworzenie strażackiej orkiestry dętej,
1912 – zakończenie odbudowy kościoła parafialnego,
1915 – ustanowienie przez okupanta miejscowego sądu,
1915 – utworzenie Towarzystwa im. Adama Mickiewicza i ufundowanie biblioteki,
1917 – pierwsze wybory Rady Miejskiej i burmistrza,
1917 założenie przez ks. Sperczyńskiego tercjarstwa zakonu św. Franciszka,
1918 – ukończenie budowy remizy strażackiej,
1919 – odzyskanie praw miejskich i włączenie do województwa łódzkiego,
1922 – utworzenie Szkoły Powszechnej,
1939 – okupacja hitlerowska i masowe wywózki mieszkańców,
7 września 1939 – Podczas walki powietrznej w rejonie Dobrej zostaje zestrzelony przez 2 Me-110 pchor. Jan Maliński ze 132 Eskadry Myśliwskiej. Rannemu w nogi pilotowi udzielają pomocy mieszkańcy pobliskich Mikulic.
1941 – rozebranie przez Niemców modrzewiowego kościółka pw. św. Barbary
21 stycznia 1945 – zajęcie miasta przez Armię Czerwoną, koniec okupacji niemieckiej,
30 listopada 1945 – zajęcie miasta przez oddział partyzancki "Groźnego",
1992 – zorganizowanie po raz pierwszy dorocznych obchodów Dni Dobrej.

[edytuj] Zabytki

Kościół pw. Narodzenia Najświętszej Maryi Panny

Miejscowy kościół pw. Narodzenia Najświętszej Maryi Panny wzniesiony został w stylu neobarokowym według projektu Tomasza Pajzderskiego w 1912 roku, na miejscu poprzedniego, wzmiankowanego w XV wieku, zniszczonego wielokrotnymi pożarami.

Podczas budowy obecnej świątyni odkryto w podziemiach szczątki ludzkie i tablicę z napisem: Tu leżą kości nieszczęśliwych Palaków, którzy zginęli w bitwie z Moskalami – zginęło ok. 500 w roku 1771 (owa bitwa rozegrała się w 1770 roku).

Wnętrze świątyni zdobią XVIII-wieczne obrazy malowane na deskach, które znajdują się w ołtarzach. Krucyfiks umieszczony w łuku tęczowym pochodzi z XVI wieku, natomiast figura Chrystusa Zmartwychwstałego z XVII wieku.

Obok świątyni znajduje się neogotycka dzwonnica z 1840 roku, a także budynek plebanii z 1836 roku i głaz upamiętniający sześćsetlecie miasta (z 1992 roku).

Ponadto w mieście zachował się zespół dworski, w skład którego wchodzą: dwór z 1874 roku, zespół gospodarczy (gorzelnia, wozownia, magazyny) oraz park krajobrazowy o powierzchni 7,5 ha z dwustumetrową aleją kasztanowców (pomnik przyrody), stawami i wyspą otoczoną fosą.

Poza wyżej wymienionymi obiektami godne uwagi są także znajdująca się na cmentarzu mogiła żołnierzy polskich poległych w 1939 roku oraz rzeźba ludowa świętego Wawrzyńca stojąca w parku obok kościoła.

[edytuj] Tradycja

W Dobrej kultywowana jest tradycja Straży Grobu Pańskiego, której początek sięga okresu odsieczy wiedeńskiej. Straż przy Grobie Pańskim trzymana jest przez tzw. Turków, których obowiązuje specjalna musztra. Najbardziej widowiskowa jest wielkanocna rezurekcja odprawiana rano w Niedzielę Wielkanocną.
Procesja Emaus w Poniedziałek Wielkanocny. W drugi dzień świąt Wielkiej Nocy o godzinie 5:30 sprzed kościoła parafialnego wyrusza procesja złożona z samych mężczyzn oraz młodzieży i dzieci płci męskiej. Na czele procesji niesiona jest figurka Chrystusa Zmartwychwstałego i chorągwie kościelne, które w trakcie wędrówki ozdabiane są koronami splecionymi z młodych pędów zbóż. Procesja wędruje szlakiem dawnej granicy miasta, śpiewając przez całą drogę kościelne pieśni. W trakcie wędrówki pątnicy kilkunastokrotnie zatrzymują się przy napotkanych kapliczkach i krzyżach zakopując przy nich wosk dla lepszego urodzaju.

Obyczaje te są ciekawostką w skali regionu, a może nawet i kraju.

[edytuj] Sport

W miejscowości działa klub sportowy Wicher Dobra, którego sekcja piłkarska w sezonie 2006/07 występuje w konińskiej klasie okręgowej.

[edytuj] Bibliografia

Dobra – zarys dziejów miasta, S. Stasiak
Ziemia konińska – przewodnik turystyczny, Piotr Maluśkiewicz, Konin 1997, ISBN 83-86139-28-5
Konin, Turek, Dobra, Golina, Rychwał, Tuliszków oraz okolice – przewodnik turystyczny, Andrzej Czesław Nowak, Poznań 1987, ISBN 83-85034-04-8
www.dobra24.pl