Koźmin Wielkopolski

Z Wikipedii

Koźmin Wielkopolski


Herb Koźmina Wielkopolskiego	Flaga Koźmina Wielkopolskiego

Gmina
- rodzaj

Koźmin Wielkopolski
miejsko-wiejska

Burmistrz

Maciej Krzysztof Bratborski

Powierzchnia

5,86 km²

Położenie

51° 49'26'' N
17° 27'19'' E

Liczba mieszkańców (2004)
- liczba ludności
- gęstość

6718
1146,4 os./km²

Strefa numeracyjna
(do 2005)

Kod pocztowy

63-720

Tablice rejestracyjne

PKR

Położenie na mapie Polski

Koźmin Wielkopolski

TERC10
(TERYT)

4304012034

Miasta partnerskie

Drimmelen

Związek Gmin Bad Tennstedt

Bellheim

Balatonmariafürdö

Urząd miejski³

Stary Rynek 11
63-720 Koźmin Wielkopolski
tel. 62 721-60-88; faks 62 721-67-56

Strona internetowa miasta

Koźmin Wielkopolski (do końca 1996 Koźmin ^[1]) to miasto w woj. wielkopolskim, w powiecie krotoszyńskim, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Koźmin Wielkopolski.

Według danych z 31 grudnia 2004, miasto miało 6718 mieszkańców.

Spis treści

1 Położenie
2 Gospodarka
3 Historia
4 Zabytki
5 Przyroda
6 Sport
7 Osoby związane z Koźminem
- 7.1 Górkowie
8 Przypisy
9 Linki zewnętrzne

[edytuj] Położenie

Koźmin Wlkp leży w zachodniej części Wysoczyzny Kaliskiej (zwanej też od Koźmina Wlkp. Koźmińską) nad rzeką Orlą. Leży w odległości około 15 km od Krotoszyna i około 40 km od Ostrowa Wielkopolskiego. Krzyżują się tu drogi krajowa i wojewódzka:

15 Wrocław-Trzebnica-Krotoszyn-Koźmin Wielkopolski-Września-Gniezno-Toruń-Ostróda-Olsztyn,
438 Borek Wielkopolski-Koźmin Wielkopolski,

oraz linie kolejowe:

Oleśnica-Krotoszyn-Koźmin-Jarocin-Gniezno,
Koźmin-Piaski (nieczynna).

Na terenie miasta oraz przyległych gmin komunikację miejską prowadzi SCR "Centrol" Koźmin Wlkp.

[edytuj] Gospodarka

Nieduży ośrodek przemysłowy. Przemysł przetwórczy reprezentowany jest przez gałęzie: metalową, drzewną, spożywczą i chemiczną. Lokalny, międzygminny ośrodek usługowy i handlowy.

[edytuj] Historia

Gród z podgrodziem istniał tu już w XII wieku, prawa miejskie Koźmin otrzymał przed rokiem 1318. W 1338 roku Kazimierz III Wielki darował miasto Maćkowi Borkowicowi, który zbudował w Koźminie zamek. Po upadku wojewody miasto wielokrotnie zmienia właścicieli. W XVI wieku był własnością rodu Górków, po nich między innymi Sapiehów. W czasach I Rzeczypospolitej należał do najsilniejszych grodów w Wielkopolsce. W XVI wieku był tu znaczny ośrodek sukienniczy, a w XVII wieku znany ośrodek reformacji (w 1561 roku bracia czescy otworzyli w Koźminie drukarnię). W 1906 roku miał miejsce w Koźminie strajk dzieci szkolnych. Już w listopadzie 1918 roku sformowano tu Radę Robotniczo-Żołnierską oraz, po wybuchu powstania wielkopolskiego, kompanię żołnierską. Zakończenie II wojny światowej nastąpiło w Koźminie 23 stycznia 1945 roku. W 1875 wybudowano linię kolejową, co przyspiesza rozwój miasta w tym czasie. W latach 1887-1932 miasto powiatowe (powiat koźmiński). W latach 1975-1998 miasto administracyjnie należało do woj. kaliskiego. Przed rokiem 1875 i od 1999 w powiecie krotoszyńskim. W 1995 r. na terenie miasta i gminy odbyło sie referendum na podstawie którego Rada Miejska wystapiła do Szefa Urzędu Rady Ministów z prośbą o zmianę nazwy. Zarządzenie Rady Ministrów wydano w 1996, dzięki czemu przymiotnik Wielkopolski został dodany do nazwy miejscowosci 1 stycznia 1997 r.

[edytuj] Zabytki

Zamek w Koźminie Wlkp.

zamek z pierwszej połowy XIV wieku, wybudowany przez Maćka Borkowica, murowany z cegły, tynkowany z wyjątkiem wieży, wielokrotnie przebudowywany (w XVI wieku przez Górków, w stylu renesansowym, w XVIII wieku, w 1865 roku), z pierwotnego założenia zachowały się wieża zamkowa, czworokątny dziedziniec oraz fragment fosy (obecnie alpinarium), według legendy zamek miał być połączony tunelem z parkiem pałacu w Dobrzycy,
kościół parafialny Najświętszej Marii Panny i świętego Wawrzyńca, wzniesiony w 1462 roku przez Hińczę z Rogowa, rozbudowywany (1670-1677), przebudowywany (XVIII wiek), w stylu barokowym, murowany z cegły, otynkowany, o układzie bazylikowym, z trzema nawami i wieżą z blaszanym hełmem,
- sklepienie z dekoracją stiukową,
- manierystyczny ołtarz głównym z lat 1600-1630, trzykondygnacyjny, z licznymi rzeźbami i płaskorzeźbami (między innymi rzeźba Zaśnięcie Najświętszej Marii Panny z dawnego gotyckiego ołtarza z końca XV wieku), z których wiele było stylizowanych na te z krakowskiego ołtarza mariackiego Wita Stwosza,
  - cyborium, renesansowe, z około 1540 roku, z żelaznymi kutymi drzwiczkami, przyozdobione ornamentem roślinnym,
- prezbiterium,
  - nagrobek Andrzeja i Barbary Górków, renesansowy, wykuty w piaskowcu i czarnym marmurze przed 1583 rokiem,
  - epitafium zmarłej w czasie zarazy w 1606 roku Barbary z Winklerów,
  - belka tęczowa z grupą pasyjną,
- kaplica,
  - kuta żelazna krata zamykająca wejście do kaplicy, renesansowa,
  - rzeźba Matka Boska, gotycka, z XV wieku,
  - rzeźba ludowa Chrystus Frasobliwy,
- obrazy czterech koźmińskich uczonych (Mikołaj, Albin i Aleksy - docenci Akademii Krakowskiej, Benedykt - profesor Akademii Krakowskiej, zasłużony dla rozwoju Biblioteki Jagiellońskiej, XV i XVI wiek),
- obraz tak zwanej szkoły wielkopolskiej Wniebowzięcie Najświętszej Marii Panny, malowany na desce, z XVI wieku,
- dwie kropielnice kamienne przyozdobione ludzkimi maskami, romańskie,
- stalle i ambona z XVII wieku,
- dzwon z 1546 roku,
kościół i klasztor pobernardyński Najświętszej Marii Panny i świętych Stanisława i Franciszka, wzniesione w latach 1648-1670, barokowe, kościół otoczony krużgankiem, bogate wyposażenie wnętrza z XVIII wieku, klasztor przebudowywany w 1828 roku na więzienie po uprzedniej kasacie zakonu (1818), całość rewaloryzowana w latach 1885 i 1968,
kościół cmentarny Trójcy Świętej, drewniany, wzniesiony w 1570 roku, odnowiony gruntownie w XIX wieku, kryty gontem,
- belka tęczowa z 1570 roku,
- drewniana płyta grobowa z okresu zarazy 1707-1709,
- cmentarz,
  - pomnik powstanców wielkopolskich,
  - groby 52 więźniarek zamęczonych w latach 1940-1945 w miejscowym obozie karnym,
dawny szpital, konstrukcji szkieletowej, z XVIII wieku,
wiatrak-koźlak,
kamieniczki mieszczańskie, klasycystyczne.

[edytuj] Przyroda

Park Miejski z urozmaiconą pergolami aleją grabową, stawem oraz stanowiskiem okazów bażantów
Obszar Chronionego Krajobrazu Dąbrowy Krotoszyńskie i Baszków Rochy

[edytuj] Sport

Koźmiński Klub Sportowy Biały Orzeł Koźmin Wielkopolski, polski klub piłkarski z miejscowości Koźmin Wielkopolski, w powiecie krotoszyńskim, grający w sezonie 2006/2007 w IV lidze, grupie wielkopolskiej południowej.

IKS "Spartakus" klub integracyjny propagujący tenis ziemny na wózkach którego prezesem jest Albin Batycki

[edytuj] Osoby związane z Koźminem

Witold Celichowski - prawnik, działacz polityczny
Zygmunt Czarnecki - prawnik, działacz samorządowy, starosta koźminski
Stanisław Czernik - poeta
Aron Heppner - judaista, historyk
Szymon Jabczyński - kapelan klasztoru ss. Cystersek w Ołoboku
Franciszek Kociński - dziekan dekanatu koźmińskiego
Łukasz z Wielkiego Koźmina - autor Kazań Gnieźnieńskich
Maćko Borkowic - możnowładca
Stanisław Śniatała - dziekan dekanatu koźmińskiego, radca duchowny, szambelan papieski
Dymitr Weiher - kasztelan gdański, właściciel Koźmina
Bronisław Sikorski - dowódca sztabu "Grupy Południe" w Wodzisławiu - podczas III powstania śląskiego.