Francja Vichy

Z Wikipedii

La France de Vichy Francja Vichy
← 1940-1944 →
Flaga Szefa Państwa Francuskiego
Dewiza: (fr.) Travail, famille, patrie (Praca, rodzina, ojczyzna)
Hymn: Maréchal, nous voilà!
Język urzędowy	francuski
Stolica	Vichy
Typ państwa	republika, państwo marionetkowe
Ostatnia głowa państwa	głowa państwa Philippe Pétain
Zależne od	Rzeszy Niemieckiej
Ostatni szef rządu	premier Pierre Laval
Jednostka monetarna	frank francuski (₣)
Data powstania	1940
Data likwidacji	1944
Strefa czasowa	UTC +1 - zima UTC +2 - lato

Mapa Francji Vichy, z obszarem Francji nieokupowanym – zaznaczonym na biało (zielony - tereny okupowane przez Włochy, pozostałe - tereny okupowane przez Niemcy)

Francja Vichy (fr. La France de Vichy) prawidłowa nazwa Państwo Francuskie (fr. L'Etat Français) – kolokwialna nazwa uzależnionego państwa francuskiego, istniejącego w latach 1940-1944 ze stolicą w Vichy (ob. w regionie Owernia, w departamencie Allier)

[edytuj] Utworzenie

Powstało w konsekwencji ustawy Zgromadzenia Narodowego III Republiki o nadzwyczajnych pełnomocnictwach dla premiera Francji, marszałka Francji Philippe Petaina po klęsce Francji w Bitwie o Francję w 1940.

Zgodnie z warunkami zawieszenia broni podpisanego przez gen. Charles'a Huntzinger ze strony francuskiej i gen.Wilhelma Keitla ze strony niemieckiej w dniu 22 czerwca 1940, blisko 2/3 powierzchni Francji znalazło się pod okupacją niemiecką. Pozostała część Francji i jej kolonie miała pozostać nieokupowana przez Niemców i zachowała we Francji metropolitalnej stutysięczną armię pozbawioną ciężkiego sprzętu (czołgów, samochodów pancernych, ciężkiej artylerii), które zostały wydane III Rzeszy i ponad stutysięczną armię w koloniach (Afryka Północna, Syria,Liban,Indochiny Francuskie). Francja pozostawała również w posiadaniu trzeciej co do siły floty wojennej świata , bazowanej częściowo w Tulonie, częściowo w portach Afryki francuskiej (Mers-el-Kebir k. Oranu, Dakar).

Zebrane w Tuluzie Zgromadzenie Narodowe Republiki ( Senat i Izba Deputowanych łącznie) , z pominięciem Prezydenta Republiki Alberta Lebrun udzieliło 10 lipca 1940 r. nadzwyczajnych pełnomocnictw premierowi - marszałkowi Petain, który na ich podstawie ogłosił się "głową państwa francuskiego" ( "L' Etat Francais"). Ustawa o pełnomocnictwach została uchwalona przygniatającą większością głosów ( 569 głosów "za" przy 80 "przeciw" ^[1] przy 30 wstrzymujących się od głosu). III Republika dobiegła w ten sposób kresu - rozpoczął się okres Francji Vichy.

Kolokwialna nazwa rządu pochodzi od jego siedziby - miasta Vichy (znanego uzdrowiska). We władzach najważniejszą rolę odgrywał początkowo mianowany "zastępcą szefa państwa" Pierre Laval - zdecydowany zwolennik kolaboracji. W roku 1941 Petain, próbując rozszerzyć swą samodzielność odsunął od władzy proniemieckiego Lavala , powierzając jego obowiązki admirałowi Jean François Darlan, który dysponował jedynym realnym atutem Francji Vichy - francuską marynarką wojenną. Po okupacji przez Wehrmacht "strefy nieokupowanej" i przejściu Darlana na stronę aliantów ^[2] faktyczną władzę w administracji Vichy uzyskał Pierre Laval.

[edytuj] Kolaboracja

Kolaboracja oprócz regularnego opłacania utrzymania armii okupacyjnej, produkcji zbrojeniowej na rzecz Rzeszy, kontyngentów żywnościowych przekazywanych Rzeszy w zamian za "obligacje" Rzeszy na poczet odszkodowań wojennych Francji wobec Niemiec ^[3], masowych dobrowolnych wyjazdów do pracy w Rzeszy (w tym do niemieckich zakładów zbrojeniowych)^[4] - do których zachęcały władze Vichy. W praktyce Francja finansowała w ten sposób w znacznej części wysiłek zbrojeniowy III Rzeszy. Kolaboracja obejmowała również zorganizowany współudział policji francuskiej, francuskiej milicji faszystowskiej ( kierowanej przez Josepha Darnand) i cywilnej administracji francuskiej ( p.Rene Bousquet ) w ustalaniu list proskrypcyjnych i organizowaniu deportacji Żydów (np. znana obława antyżydowska^[5] z lipca-sierpnia r. 1942 (Obława Vel d'Hiv w Paryżu) )^[6] , a także współpracę z Gestapo w walce z Resistance. W Indochinach Francuskich Japonia okupując je wojskowo w sierpniu 1940 r. zachowała francuską administrację cywilną, która współpracowała z wojskami japońskimi do sierpnia 1945 r. - kapitulacji Japonii.

[edytuj] Koniec

Terytorium Vichy zostało okupowane przez Wehrmacht w listopadzie 1942 po inwazji aliantów w Afryce Północnej i przejściu francuskich wojsk kolonialnych Vichy na rozkaz admirała Jean François Darlana na stronę koalicji antyhitlerowskiej. Po lądowaniu w Normandii w czerwcu 1944 r. i wyzwoleniu Paryża w sierpniu 1944, 20 sierpnia 1944, Petain i inni członkowie rządu Vichy zostali internowani przez okupacyjne władze niemieckie i wywiezieni poprzez Belfort do Sigmaringen, gdzie do końca kwietnia 1945 funkcjonował marionetkowy "emigracyjny" rząd Francji.^[7] Po wojnie przywódcy Vichy zostali osądzeni za kolaborację.

[edytuj] Rozliczenie

Po wyzwoleniu przyszedł czas na zapowiadane rozliczenie kolaborantów i zdrajców. Jego ograniczony zasięg spowodował u Francuzów częściowe wymazanie z pamięci czasów rządów Vichy. Ścigano aktywnych polityków (Pierre Laval, Joseph Darnand ) oraz intelektualistów popierających reżim (Louis-Ferdinand Céline) , lecz oszczędzano administrację, sądownictwo i fachowców z różnych dziedzin gospodarki. Wynikało to po części z faktu, że państwo francuskie nadal musiało funkcjonować, jak i ze świadomego działania generała de Gaulle’a, który dążył do tego, by przekonać świat i Francuzów, iż Francja nigdy się nie poddała (z wyjątkiem nielicznych zdrajców) walczyła u boku aliantów. Nieoczekiwanym sojusznikiem okazała do niedawna sroga dla kolaborantów partia komunistyczna. Jej członkowie chcieli zatrzeć wspomnienie niechlubnej polityki, jaką prowadzili w czasie sojuszu Stalina i Hitlera w latach (1939) - (1941).

Charles de Gaulle ze względów wyborczych odwołał się do popularnej we Francji tezy u uzupełniających rolach: swojej w Londynie i Philippe’a Pétaina w Vichy. Wszystkie te zabiegi ułatwiały Francuzom zapomnienie o przeszłości. Wzmacniały próby rehabilitacji Pétaina, podejmowanie co jakiś czas nie tylko przez dawnych podwładnych, ale też przez wojennych towarzyszy Charles’a de Gaulle’a oraz młodsze pokolenie francuskiej skrajnej prawicy. Sielska wizja Vichy jako państwa, w którym można było w miarę żyć spokojnie, wykluczała praktycznie możliwość ścigania francuskich zbrodniarzy wojennych oraz wypaczenia pamięć o zagładzie francuskich Żydów dokonanej francuskimi rękami, a także pamięć o bohaterach Résistance, katowanych i zabijanych przez funkcjonariuszy Vichy.

[edytuj] Armia francuska

Flota francuska podczas samozatopienia w Tulonie 28 listopada 1942 - zdjęcie lotnicze RAF.

Państwo Vichy posiadało własną armię, słabo uzbrojoną i nieprzekraczającą 100 tysięcy żołnierzy (1/5 przedwojennego stanu etatowego francuskiej armii zawodowej). Najsilniejsza była marynarka wojenna, nadal jedna z największych na świecie - zarówno alianci jak i hitlerowskie Niemcy nie chciały dopuścić, aby dostała się w ręce wroga lub działała na jego korzyść. Część okrętów marynarki Vichy zostało uszkodzonych przez Royal Navy podczas operacji Catapult w Mers el-Kebir i późniejszych incydentalnych starć w koloniach francuskich w Afryce (bitwa pod Dakarem, bitwa pod Casablanką). Armia Vichy stawiała opór aliantom zdobywającym kolonie francuskie: Syrię, Madagaskar (operacja Ironclad), Maroko i Algierię (operacja Torch). Chęć przejęcia francuskiej floty stała się przyczyną zajęcia Vichy przez wojska niemieckie w listopadzie 1942. Zadanie to nie powiodło się - większość jednostek została zatopiona w Tulonie przez samych Francuzów, nieliczne zdołały uciec.

[edytuj] Podział administracyjny

Francja od Wielkiej Rewolucji dzieli się na departamenty. Cywilna administracja francuska została zachowana w okresie 1940-1944 zarówno na terenie okupowanym, jak i nieokupowanym ( z wyjątkiem Alzacji i Lotaryngii).

[edytuj] Życie codzienne

Barwny obraz życia codziennego Francji Vichy przynosi dziennik Andrzeja Bobkowskiego z lat 1940-1944 - Szkice piórkiem. (Francja 1940-1944) Warszawa 1995 ; Wyd. Towarzystwo Opieki nad Archiwum Instytutu Literackiego w Paryżu, Wydawnictwo CIS ; ISBN 83-86907-00-2, ISBN 83-85458-08-5.

[edytuj] Krainy i współczesne regiony w Vichy

1. Owernia
2. Bourbonnais
3. Sewenny
4. Dolina Rodanu
5. Sabaudia
6. Langwedocja
7. Rousillon
8. Prowansja
9. Korsyka

[edytuj] Posiadłości zamorskie

Przypisy

[edytuj] Zobacz też

• Historia Francji
• Wolna Francja