Herakliusz (cesarz bizantyjski)
Z Wikipedii
Herakliusz (ur. ok. 574, zm. 11 lutego 641) – cesarz wschodniorzymski (bizantyjski) panujący w latach 610–641. Syn Herakliusza – egzarchy afrykańskiego z Kartaginy, założyciel dynastii heraklijskiej.
Często uważa się Herakliusza za pierwszego cesarza bizantyjskiego, a nie wschodniorzymskiego, ponieważ zastąpił on używany dotąd łaciński tytuł cesarski caesar imperator augustus greckim terminem basileus oraz zastąpił łacinę greką jako językiem urzędowym.
Miał dwie żony: Eudoksję, którą poślubił w dniu koronacji, i Martynę (swoją siostrzenicę), poślubioną po śmierci pierwszej żony w 612 - małżeństwu temu bezskutecznie sprzeciwiał się patriarcha Konstantynopola Sergiusz. Z pierwszą żoną miał syna - Konstantyn III, a z drugą - Herakleonasa.
W 610 Herakliusz obalił uzurpatora Fokasa i pomścił śmierć prawowitego cesarza Maurycjusza zamordowanego w 602. Władca dążył do zakończenia wojny z Persją, rozpoczętej przez Chosroesa II, który wystąpił przeciwko Fokasowi jako mściciel swojego przyjaciela Maurycjusza i zajął część wschodnich prowincji imperium. W 611 Persowie zajęli bizantyjską Antiochię Syryjską. W 614 wódz Chosroesa II – Szachin wkroczył do Chalcedonu. W 614 padła także Jerozolima – tamtejszy patriarcha Zachariasz wraz z 35 tysiącami chrześcijan został uprowadzony, żołnierze perscy zabrali relikwie Krzyża Świętego. W 615 wojska cesarskie poniosły porażkę z rak króla wizygockiego Sisebuta na Półwyspie Iberyjskim. W latach 617 - 619 Herakliusz zmagał się z uzurpacją egzarchy Rawenny Eleuteriosa. W 619 padła Aleksandria.
Żydzi, którzy widzieli w Persach swoich wyzwolicieli, rozpoczęli grabież chrześcijańskich posiadłości, mordowanie i sprzedawanie w niewolę chrześcijan oraz odbudowę Świątyni Heroda w Jerozolimie. Wkrótce jednak Persowie zmienili politykę wobec wyznawców Chrystusa. Wezyrem na dworze perskiego monarchy został chrześcijanin Jazid. Poparto monofizytów, którzy wygnali duchownych uznających kanony soboru chalcedońskiego.
W tym samym czasie (626) cesarstwo zaatakowali także Awarowie. Na prowadzenie wojny patriarcha Sergiusz oddał cesarzowi skarbiec patriarchalny. Patriarcha sprzeciwił się przeniesieniu stolicy do Kartaginy, co rozważał cesarz. W 627 roku w bitwie pod Niniwą rozgromiono perską armię. Po śmierci Chosroesa II jego następca Kawad II zawarł z Bizancjum pokój. Herakliusz odzyskał zrabowane kilkanaście lat wcześniej relikwie i wraz z Martyną odwiózł je do Jerozolimy.
Wkrótce na cesarstwo spadła inwazja arabska. Osłabione wieloletnią wojną i sporami natury religijno-narodowej państwo nie było w stanie oprzeć się nowym wrogom. W 635 Chalid ibn al-Walid zdobył Damaszek i Emesę, a w 636 wojska cesarskie przegrały bitwę nad rzeką Jarmuk. W 638, po 7–miesięcznym oblężeniu, patriarcha Jerozolimy Sofroniusz poddał miasto kalifowi Umarowi. W 640 padła Cezarea Nadmorska, a w 640 pod Heliopolis w Egipcie brat cesarski Teodor poniósł klęskę z rąk wodza Amr Ibn al-Asa. W 641 patriarcha Aleksandrii Cyrus wynegocjował, bez zgody cesarza, 11–miesięczny rozejm, w czasie którego wojska bizantyjskie się wycofały. Herakliusz nie dożył tego – zmarł 11 lutego 641.
Cesarz prowadził aktywną politykę religijną – popierał doktrynę monoteletyzmu, stworzoną przez patriarchę Sergiusza, mającą pojednać monofizytów z państwem i Kościołem. W 638 cesarz wydał Ekthesis – edykt narzucający monoteletyzm: zakazał on poglądu o dwóch działaniach w Jezusie, a narzucał (potępioną później) tezę, iż Jezus miał jedną bosko-ludzką wolę i działanie. Idea okazała się wkrótce bezprzedmiotowa, gdyż Arabowie odebrali cesarstwu prowincje, które zamieszkiwali monofizyci. Nie zrealizowano także edyktu nakazującego żydom chrzest i porzucenie wiary przodków, choć kilka tysięcy żydów wybrało przejście na chrześcijaństwo.
[edytuj] Zobacz też
| Poprzednik Fokas |
 |
Cesarz bizantyjski 610 – 641 (od 613 współrządy z Konstantynem III) |
|
Następca Konstantyn III, Herakleonas |
