Tramwaje w Grudziądzu

Z Wikipedii

Tramwaje w Grudziądzu
Tramwaj w Grudziądzu, ul. Dworcowa
Lokalizacja	Grudziądz, Polska
Rodzaj transportu	tramwaj
Data uruchomienia	13 czerwca 1896
Całkowita długość linii	18,6 km
Liczba linii	2
Liczba pojazdów	28
Prześwit toru	1000 mm
Operator	MZK Grudziądz

Zajezdnia tramwajowa w Grudziądzu

Tramwaje w Grudziądzu zostały uruchomione pod koniec XIX wieku (początkowo jako konne, później zostały zelektryfikowane), a w sto lat później Grudziądz jest najmniejszym (100 tys. mieszkańców) miastem posiadającym najmniejszą czynną sieć tramwajową w Polsce.

Bezpośrednią przyczyną otwarcia sieci tramwajowej była odbywjąca się od 1885 roku wystawa "Westpreußische Gewerbe - Ausstellung", która w roku 1896 miała odbyć się w Grudziądzu. 22 czerwca 1896 roku odbyło się spotkanie intencyjne, podczas którego wyłoniono Komitet Budowy Linii Tramwajowej, o czym poinformował dziennik "Der Gesellige" w numerze 18 z 1896 roku. 9 marca 1896 roku dwie firmy: Carl Behn & Co oraz Anker & Kampmann założyły spółkę "Straßenbahn Graudenz Carl Behn & Co.". 27 marca władze miasta podpisały umowę ze spółką Strassenbahn Graudenz C. Behn & Co. zlecającą budowę i uruchomienie linii tramwaju konnego o długości 3,05 km (od Dworca kolejowego ulicami: Dworcową, Focha, al. 23 Stycznia, Klasztorną, Szkolną oraz Szewską do Rynku i dalej ulicami: Długą, Starorynkową, Starą, Wybickiego i Legionów do ogrodu Tivoli, gdzie odbywała się wystawa) oraz obsługę jej 5 wozami tramwajowymi. Linia o szerokości toru 1000 mm została uroczyście otwarta dnia 13 czerwca 1896 roku, na dzień przed otwarciem wystawy.

W 1897 roku spółkę tramwajów grudziądzkich kupiła, będąca właścicielem elektrowni, firma Nordische Elektrizitäts - Gesellschaft in Danzig, celem której była elektryfikacja tramwaju konnego. Powstała nowa spółka "Nordische Elektrizitäts AG - Elektrizitätswerk und Straßenbahn Graudenz" oraz przystąpiono do prac, które rozpoczęto od przebudowy elektrowni. Jednocześnie przedłużono pierwotną trasę tramwaju konnego o 0,7 km w ul. Legionów do Tarpna. Do dziś linia ta stanowi trasę "jedynki", która z racji przebiegu przez stare miasto, w większości jednotorowymi odcinkami pomiędzy mijankami, uważana jest za jedną z najbardziej malowniczych. Urzędowe otwarcie linii tramwaju elektrycznego miało miejsce w dniu 12 maja 1899 roku, w rzeczywistości tramwaje elektryczne pojawiły się na trasie dzień wcześniej. Trasa była obsługiwana 6 wagonami silnikowymi, natomiast wozy tramwaju konnego przebudowano na wagony doczepne.

W 1900 roku władze miejskie odkupiły elektrownię i linię tramwajową. Utworzono spółkę "Stadtische Elektrizitätswerk und Straßenbahn Graudenz", a na wszystkich wagonach tramwajowych umieszczono napisy "Strassenbahn Stadt Graudenz". W roku 1911 wybudowano i uruchomiono drugą linię tramwajową o długości 1,6 km. Jej trasa biegła od Rynku Zbożowego (obecna Al. 23 Stycznia) ulicami Toruńską i Chełmińską do skrzyżowania z ulicą Bydgoską. Dwa lata później przedłużono ją o 0,5 km do skrzyżowania z ul. Wiejską. Wybuch I wojny światowej spowodował tygodniowe ograniczenia w kursowaniu linii nr 1 oraz linii nr 2 (zawieszono jej kursowanie), jak również przystosowanie dwóch wagonów do przewozu rannych oraz dwóch lor do transportu sprzętu wojskowego. Całą wojnę tramwaje grudziądzkie przetrwały w niezłej kondycji.

Dnia 23 stycznia 1920 Grudziądz na mocy traktatu wersalskiego został oficjalnie przejęty przez polską administrację. Dotyczyło to także tramwajów, nowe przedsiębiorstwo nosiło nazwę "Miejskie Tramwaje, Elektrownia i Wodociągi". W pierwszych latach po wojnie zakład tramwajowy nie posiadał samodzielności finansowej i prawnej, dopiero w 1925 roku otrzymuje samodzielność, pozostając w strukturze Miejskich Zakładów.

W 1929 roku przedłużono o 0,35 km torowisko w ul. Chełmińskiej do nowootwartej strzelnicy. Na rok przed wybuchem II wojny światowej, w roku 1938, linia ta została przedłużona o 2,2 km do ul. Południowej, osiągając długość 4,65 km, natomiast długość obu linii wynosiła 8,4 km. Dzięki tej rozbudowie Grudziądz uzyskał połączenie z popularnym kąpieliskiem nad jeziorem Rudnickim Wielkim (odcinek od strzelnicy do kąpieliska był używany tylko w sezonie letnim).

Okres II wojny światowej tramwaje eksploatowane przez firmę "Verkehrsbetrieb" przetrwały bez większych zmian. Dnia 23 stycznia 1945 roku, w związku ze zbliżającym się frontem, przerwano kursowanie tramwajów. W czasie oblężenia i walk miasto zostało poważnie zniszczone. Ucierpiały również tramwaje: brak było prądu, sieć trakcyjna została zerwana, torowiska zagruzowane, tabor uszkodzony. Po wykonaniu niezbędnych prac (naprawy taboru i trakcji, odgruzowanie torowiska) w dniu 20 listopada 1945 roku przywrócono kursowanie "jedynki". W lutym 1946 roku przywrócono ruch na linii nr 2. Wówczas zakład tramwajowy wchodził w skład Zakładów Miejskich, natomiast od 1951 roku w skład Miejskiego Przedsiębiorstwa Gospodarki Komunalnej. W 1954 roku utwożono Miejskie Przedsiębiorstwo Komunikacyjne w Grudziądzu eksploatujące tramwaje i autobusy. W tym czasie cały tabor przemalowano na zunifikowane w całej Polsce barwy kremowo-czerwone oraz umieszczono napis MPK Grudziądz wraz z herbem miasta.

Do 1996 roku grudziądzka sieć tramwajowa nie była rozwijana, nie licząc budowy w 1951 roku torowiska na ul. Włodka, rozebranego pod koniec lat sześćdziesiątych oraz budowy w 1978 roku przedłużenia o długości 1,9 km linii nr 2 od ul. Południowej do Mniszka,które było eksploatowane tylko przez rok. Wszelkie prace ograniczano do niezbędnych remontów oraz modernizacji (przebudowa części odcinków jednotorowych na dwutorowe, budowa pętli przy ul. Południowej i na Tarpnie oraz budowa trójkąta pod Dworcem PKP w ul. Królewskiej). Dopiero dnia 7 grudnia 1996 roku oddano do eksploatacji przedłużenie o długości 1,8 km od pętli Południowa do nowowybudowanej pętli na osiedlu Rządz.

Dnia 1 grudnia 2005 roku zawieszono kursowanie linii nr 1, tłumacząc to względami finansowymi. Na szczęście, po półrocznej przerwie, linia nr 1 powróciła na ulice Grudziądza w dniu 1 czerwca 2006 roku.

Liniami tramwajowymi zarządza obecnie Miejski Zakład Komunikacji w Grudziądzu sp. z o.o., a są to linie:

T1 - Dworzec PKP <> Tarpno,
T2 - Rządz <> Tarpno,
T3 - Rządz <> Dworzec PKP, linia "awaryjna" kursująca w przypadku wyłączenia z ruchu odcinka Al. 23 Stycznia - Tarpno.

Czas jazdy na całej trasie w tramwajem linii T1 trwa 14 minut, a tramwajem linii T2 - 26 minut (w jedną stronę), przy czym w dni powszednie kursowały one na linii T1 co 20, a na linii T2 kursują - co 10 minut (w godzinach "szczytu" komunikacyjnego; poza szczytem oraz w soboty, niedziele i święta - odpowiednio rzadziej). W nocy tramwaje w Grudziądzu nie kursują od 1988 roku.